26.05.2023, 12:11
1684
Алматы облысының жасыл технологияларды дамытудағы әлеуеті зор – бұл туралы сарапшылар 2000 жылдардың басынан бері айтып келеді. Баламалы энергия көздері – жел, күн, су аумақтағы табиғи экологиялық таза ресурс. Әлемде оларды пайдалану көшбасшылары – Қытай, АҚШ, ЕО елдері, Үндістан. Облыста жаңартылатын энергия көздері бұрынғысынша өндірілген энергияның жалпы көлемінің 16,3 пайызын құрайды. Жаңа жобаларды іске қосу бұл көрсеткішті 21 пайызға дейін арттырады деп күтілуде. «Шуақты қала» Қонаев үшін энергетикалық тәуелсіздік пен қауіпсіздік қаншалықты маңызды, бұл бағыттағы дамудың болашағы қандай?
Мұнай мен газ қоры таусылуы мүмкін, оларды пайдалану апатты зардаптармен қоршаған ортаға үлкен зиян келтіретіні бұрыннан мәлім. Күн, жел және су экологиялық таза болғанымен, олар пайдалану кезінде тұтынылмайды. Дегенмен мамандар су ресурстарының тапшылығын да ескертеді. Бірақ жел, күн сарқылмас қор болып саналады. Өнеркәсіптік қуаттардың жоқтығынан Алматы облысының электр энергиясына қажеттілігі меншікті энергия көздерінің 50 пайызы ғана жабылады. Жетіспейтін бөлігі – республиканың солтүстік облыстары, Жамбыл ГРЭС-і және Қырғызстанның сыртқы энергия өндірушілерінен толтырылады. Бұл факторлар сондай-ақ өңірде жаңартылатын энергия көздерінің (ЖЭК) жақсы ресурстық базасының болуы қымбат баламалы энергетикалық жобаларды іске қосуға ықпал етеді. Жалпы Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің былтырғы деректері бойынша Қазақстанда жаңартылатын энергия көздерінің 142 нысаны жұмыс істейді.
Ержан ӘДІЛЕТ, Алматы облысының энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының энергия және энергия үнемдеу бөлімінің бас маманы:
– Алматы облысында жалпы жобалық қуаты 322,9 МВт жаңартылатын энергия көздерінің 21 нысаны, оның ішінде жалпы қуаты 29,68 МВт 6 су электр станциясы, жалпы қуаты 142 МВт жететін 9 жел электр станциясы, жалпы қуаты 160,36 МВт болатын 6 күн электр станциясы бар. Бұл тізімге ірі ГЭС – Қапшағай, Мойнақ кірмейді. 2025 жылға қарай жалпы қуаты 77,15 МВт, жалпы құны 145,9 млрд теңгені құрайтын жаңартылатын энергия көздері бойынша 12 жобаны іске асыру жоспарлануда. Бұл – 120 жаңа жұмыс орнының ашылуына, бюджетке салық түсімдеріне және энергетикалық тәуелсіздікке жасалған үлкен қадам. Жаңа жаңартылатын энергия көздері басқа аймақтардан энергияны аз сатып алуға және оны өзімізге өндіруге мүмкіндік береді. Біз өндіретін барлық нәрсе тек өзімізге байланысты болады және біз жұмысты өзіміз түзеп, ауыр апаттардың алдын аламыз. Баламалы энергетиканы дамыту мәселесі бірінші кезектегі мәселе болып табылады және Алматы облысы әкімінің бақылауында. «Жасыл» экономика таза технологияларға негізделгенін және бұл саланы дамыту көптеген постиндустриалды елдерге әсер еткен экологиялық дағдарысты болдырмауға көмектесетінін есте сақтау керек.
Өткен қыркүйек айында Еңбекшіқазақ ауданында қуаттылығы 60 МВт болатын жаңа жел электр станциясы ашылған болатын, оның келешегі 300 МВт-қа дейін кеңейеді. Бұл қазірдің өзінде облыстағы тоғызыншы жел электр станциясы; Оның 4-еуі Еңбекшіқазақ облысында, 5-еуі Қонаев қаласында орналасқан. Бірлескен қазақстандық-қытайлық жобаны «Самұрық-Энерго» АҚ қазақстандық электроэнергетикалық холдингі қытайлық HYDROCHINA Corporation корпорациясымен серіктестікте жүзеге асырды және энергетика саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың сәтті үлгісі болып табылады.
Жобаның құны 37,4 млрд теңгені құрайды. Жаңа станция әрқайсысының номиналды қуаты 2,5 МВт болатын 24 90 метрлік жел турбиналары. Байланысты инфрақұрылым, қосалқы станция, әуе электр желілері бар. Станция жел турбиналарын шығаратын әлемдегі жетекші өндірушілердің бірі GoldWind компаниясының жабдығы арқылы салынды. Нысан 50 метр биіктікте желдің орташа жылдық жылдамдығы 7,8 м/с құрайтын жаңартылатын энергия көздерін салуға үлкен әлеуеті бар өңір. Шелек дәлізінде орналасқан. Шелек дәлізі де елдімекендерге жақын орналасқандықтан ұтымды болып табылады.
Алматы облысының әкімі Марат Сұлтанғазиев атап өткендей, жел электр станциясы халықты үздіксіз электр қуатымен қамтамасыз етеді, өңірдің экономикалық дамуына септігін тигізеді, сонымен қатар парниктік газдарды азайту арқылы қоршаған ортаға тигізетін зиянды әсерді барынша азайтуға ықпал етеді. ЖЭС жылына 225,7 млн кВт/сағ электр энергиясын өндіреді. Өндірістік сипаттамалармен қатар, жоба өзінің экологиялық құрамдас бөлігімен аймақ үшін маңызды. Электр станциясын салу және іске қосу парниктік газдар шығарындыларын 206 000 тоннаға дейін азайтады, сонымен қатар жылына 89 000 тоннадан астам эталондық отынды алмастырады. Осының барлығы біздің еліміздің жер шарындағы келеңсіз процестерді, мәселен, жаһандық жылынуды бәсеңдетуге қосқан үлесі болып табылады.
Бұған дейін Нұрлы ауылында тағы 50 МВт жел электр станциясы іске қосылған болатын. Инвестор – «Жержүйеэнерго» ЖШС. Жобаның құны 14,9 млрд теңгені құрады. Бір қызығы жел электр станциялары туристерді, блогерлерді де қызықтыратын орынға айналды. Стансалардың жанында олар суретке түсіп, TikTok үшін видеолар түсіреді.
Қонаев – жақсы желдетілетін және күн шуақты аймақ. 2020 жылы Қазақстан күн энергиясына көшу бойынша ТМД елдері арасында Украина мен Ресейге жол беріп, алғашқы үштікке енді. Біздің елімізде күн инсоляциясының үлкен көлемі бар, қазіргі аудан орталығы Қонаев күн электр станцияларын белсенді дамыту үшін перспективалы қалалардың бірі болып табылады. Бірегей географиялық орналасуы мен климатының арқасында Қонаевта жаңартылатын энергия көздерінің барлық түрлері – жел, күн және су электр станциялары бар. Бұрынғы Қапшағайдағы алғашқы күн электр станциясы 2013 жылы қуаты 2 МВт болатын. Оған энергия көзін қадағалайтын трекер жүйесі орнатылған. 2019 жылы қалада 100 МВт күн станциясы іске қосылды. Ол ұлы композитор Нұрғиса Тілендиевтің есімімен аталады – «Nurǵısa 100 MW Solar Park Qapshaǵaı». Бұл солтүстік-оңтүстік электр желісінің бойында орналасқан ірі стансалардың бірі және өңірдің өсіп келе жатқан халқын электр қуатымен қамтамасыз етуге үлкен үлес қосты. 2025 жылға дейін Қапшағайда тағы 2 нысанды салу жоспарлануда. Жалпы бізде инвесторлар үшін өте қолайлы жағдай, аймақтағы жасыл энергия үлесін арттыру мақсатында қолайлы инвестициялық ахуал бар.
Мұндай жобаларға негізінен Қытай, Франция және Қазақстан инвесторлары қаражат құюға мүдделі. Күн электр станцияларының үлкен артықшылығы – кейбір күндері күн бұлтты болса да, жылына 365 күн электр энергиясын өндіреді.
Облыстың климатының ерекшеліктері облыс орталығын дамытудың ауқымды жоспарларын жүзеге асыруға көмектеседі деп сеніммен айтуға болады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев та жуырда жұртшылықпен кездесуінде Алматы облысының жасыл энергетиканы дамытудағы әлеуеті зор екеніне тоқталды. Облыста барлығы – 24 нысан, 21 жаңартылатын энергия көздері (ЖЭК), қуаттылығы 0,95 МВт екі ірі және бір шағын су электр станциясы бар. Энергия сөздерінің арқасында аймақтағы энергияның 20 пайызға жуығы өндіріледі. ҚР Президенті атап өткендей, бұл жақсы көрсеткіш. Дегенмен өңірдегі қолайлы жағдайлар мен көміртегі бейтараптығына қол жеткізу үшін еліміз алдына қойылған мақсатты ескере отырып, ЖЭК жалпы қуаттылығын арттыру қажет.
ҰҚСАС ЖАҢАЛЫҚТАР
