08.06.2023, 18:00
1523
Қазақстанда бірқатар экологиялық проблемалар бар. Атмосфералық ауа сапасының төмендеуі, жер үсті сулары мен топырақтың ластануы, тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу деңгейінің төмендігі және т.б. Қазіргі экологиялық жағдай әлеуметтік-мәдени көзқарастар, құндылықтар мен мақсаттар, табиғатқа қарым-қатынасымыздың парасаттылық дәрежесін қайта қарау мәселесін қойып отыр. Осыған байланысты халық арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру маңызды рөл атқарады. Сондықтан экологиялық білім беру «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасының басым бағыттарының біріне айналуы бекер емес. Осыған байланысты 2025 жылға дейін атмосфералық ауаның сапасын жақсартуға бағытталған шараларды жүзеге асыру қажетілігі артып отырғаны анық.
Сонымен қатар табиғат пен жануарлар әлеміне ұқыпты қатынасты білдіретін экологиялық мәдениетті арттыру маңызды аспект болып табылады. Бүгінгі таңда қазақстандықтар үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды тиімді пайдалану және сауатты жоюды үйрену маңызды, бұл үшін мемлекет пен шаруашылық жүргізуші субъектілер тарапынан жағдай жасау маңызды.
Негізінен ұлттық жоба 4 негізгі бағытты қамтиды: Бірінші бағыт – «Таза Қазақстан» – атмосфералық ауаның сапасын жақсарту, қалдықтарды басқару және еліміздің су айдындарының экожүйесін сақтау. Екінші бағыт – «Үнемді Қазақстан». Үшінші бағыт – «Табиғат»: 2 миллиард ағаш отырғызу және жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің санын қалпына келтіру жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру. Төртінші бағыт – «Экология болашағы» халықтың экологиялық білімі мен мәдениетінің деңгейін арттыруға бағытталған.
Эколог маман Сәуле Досмағұлова «Экология болашағы» бағытына байланысты:
– Республиканың тұрақты дамуын және оның табиғи ресурстарын ұтымды пайдалануды қамтамасыз етудің маңызды құрамдас бөлігі халықтың барлық топтарының сана-сезімін арттыру болып табылады, оған экологиялық білім мен тәрбие беру арқылы қол жеткізіледі, ол сайып келгенде қоғамның экологиялық мәдениетін қалыптастырады. Қоршаған орта жағдайының нашарлауының бір себебі экологиялық білім деңгейінің жеткіліксіздігі және халықтың экологиялық мәдениетінің төмендігі екені белгілі. Бұл табиғатты пайдаланумен байланысты экономиканың әртүрлі салаларының мамандарына да қатысты, – деп атап өтеді.
Осыған байланысты Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Экологиялық саясат және тұрақты даму департаментінің директоры Ақзан Ширанов еліміздің қазіргі экологиялық проблемалары, халықтың экологиялық мәдениетін арттыру қажеттілігі және табиғатты қорғаудың ерекшеліктері туралы «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасын жүзеге асыру туралы: «Біз жалпы жұртшылыққа қоршаған ортаны қорғаудың жаңа экомәдениетін сіңіруіміз керек. Халық арасында энергияны, суды және басқа да табиғи ресурстарды пайдалануға жауапты және үнемді көзқарасты, тұрмыстық қалдықтарды одан әрі өңдеу үшін бөлек жинау әдетін қалыптастыру, білім беру ұйымдарының оқу бағдарламаларына қоршаған ортаны қорғауға қатысты тақырыптарды, халықтың ресурстарды пайдалану және экологиялық мәселелер туралы хабардарлығын арттыру үшін кең ақпараттық науқан жүргізіп, білім беру бағдарламаларын енгізу қажет. Біздің министрлік Білім министрлігімен бірлесіп, экологиялық білім беруді жетілдіру бағытында жүйелі жұмыстар жүргізуде. Жалпы білім беретін мектептерде экологиялық сағаттар өткізілуде. Сыныптан тыс іс-шараларда келесі ақпараттық-экологиялық, әлеуметтік маңызы бар іс-шаралар өткізіледі: жарнамалық акциялар, көрмелер, мектепті және оның маңындағы аумақты ең жақсы көркейту бойынша байқаулар, экологиялық бастамалар, жергілікті тұрғындарға экологиялық ағарту. Осы шаралардың барлығы халықтың мінез-құлық үлгісін жақсы жаққа өзгертуге мүмкіндік береді», – деген болатын.
Қазақстанда экологиялық білім жүйесін енгізу жөнінде сарапшы-маман Сәуле Досмағұлова:
– Тұрақты даму қоғамын құруға көп көңіл бөлінуі керек. Бұл ұлттық жобада экологиялық білім мен мәдениет деңгейін көтеру бағыты негізгі болып табылады, өйткені барлық экологиялық және экологиялық шаралар мен саясаттар, ең алдымен, экология және қоршаған ортаны қорғау туралы қарапайым түсініктері бар азаматтарға негізделуі керек. Дамыған елдердің тәжірибесі қоршаған ортаны қорғау саласында қоғам шешуші рөл атқаратынын көрсетті. Қазіргі уақытта бұл саладағы жағдай білім беру және экологиялық білім беру саласындағы реформалардың қажеттілігін алдын ала айқындап отыр, онсыз ұлттық жобаның басқа шаралары азаматтар арасында қолдау мен түсіністік таба алмайды, – деп нақтылай түсті.
Бұл бағытта екі міндет тұр. Біріншісі – экологиялық аспектілерді білім беру және ағарту жүйесіне біріктіру. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбының бағдарламасына қазіргі уақытта «Экология» жаңа элективті курсы ендірілген, сонымен қатар экологиялық білім беру орталықтарының (экостанциялар, үйірмелер және т.б.) желісін құру жоспарлары қолға алынып жатыр. Екіншісі – экологиялық бағдарланған ақпараттық кеңістікті қалыптастыру. Экологиялық білім берудің медиа-жоспарын әзірлеу және жүзеге асыру, «Birge-taza Qazaqstan» экологиялық акциясы сияқты іс-шаралар жүзеге асырылатын болады.
Қабылданған «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасы экологиялық жағдайды жақсартуға, сол арқылы барлық қазақстандықтардың өмір сүруіне қолайлы жағдай жасауға арналған. Сондықтан да жалпы халықтың экологиялық мәдениетінің артуының маңыздылығы жоғары болып отыр.
ҰҚСАС ЖАҢАЛЫҚТАР
