Адам саудасына жол жоқ

Қазақстан, Қырғызстан, Түркіменстан және Өзбекстандағы ХКҚҰ (Халықаралық көші-қон ұйымы) миссиясының үлестірушісі Зейнал Гаджиевтің айтуынша, адам саудасына қарсы мінсіз бағдарламалар жоқ, алайда мәселені әрқашан жақсартуға және дамытуға мүмкіндік бар.

— Мысалы, адам саудасының құрбандарын анықтау, сәйкестендіру және оларға көмек көрсетудің дамыған механизмі бар Скандинавия елдерінің, сондай-ақ Ұлыбританияның табысты тәжірибесін атап өтуге болады. Адам саудасына қарсы күрес жөніндегі ұлттық заңнаманы жетілдіру тұрғысынан алғанда, бұрынғы КСРО елдерінің, мысалы, Грузия, Украина, Молдова, Белоруссия тәжірибесі Қазақстан үшін ең қолайлы болуы мүмкін. Адам саудасы қылмыстың жасырын түрі болып табылады, оған ұйымдасқан қылмыстық топтар жиі қатысады. Ал құрбандар одан әрі оңалту мен реинтеграцияны қажет етеді, – дейді Зейнал Гаджиев.

Жалпы Қазақстанда адам саудасымен күресу үшін бірнеше ұйым жауапты. Құқық қорғау органдары қылмыстарды анықтап, жолын кеседі. Әлеуметтік қызметтер көмек көрсетеді. Еңбек инспекциясы қанаудың алдын алу үшін еңбек заңнамасының сақталуын бақылайды. ҮЕҰ ақпараттық науқандар жүргізеді, адам саудасының құрбандарына арналған баспаналар ашады және құрбандардың құқықтарын қорғайды. Бұқаралық ақпарат құралдары адам саудасына қарсы іс-қимыл шараларын жариялап, халықтың хабардарлығын арттыруда. Бұл тізімді әрі қарай жалғастыруға болады. Дегенмен адам саудасына қарсы шаралар жүйелі түрде жүргізіліп, өзгермелі жағдай мен тәуекелдерді ескеру керек екені даусыз.

«Әр ұйым өз жұмысын жалғыз атқара алады, бірақ біз ешқашан бірге жұмыс істемесек тиімді бола алмаймыз», – деп қорытындылады ХКҚҰ миссиясының басшысы.

Өз кезегінде сарапшылар тәуекелдердің алдын алу үшін жеке тұлғаның бойында ізденімпаздық, сыни ойлау және ашықтық сияқты қасиеттерді дамытудың маңыздылығын атап өтті. Жеке тұлға жұмыс берушінің профилін мұқият зерттеп, оның адал екеніне көз жеткізу керек. Сондай-ақ жақын адамдарына, туыстарына, серіктестеріне немесе басқа сенімді адамдарға әлеуетті жұмыс берушімен алдағы кездесу және адамның еңбек ету құқығын жүзеге асыруда қабылдайтын маңызды шешімдері туралы хабарлау маңызды.

Әрбір адам адам саудасы сияқты қоғамға жат. Егер біреу адам саудасының құрбаны болды немесе болуы мүмкін деп күдіктенсеңіз, бұл туралы құқық қорғау органдарына хабарлау қажет. Әр азамат бастамашылдық пен көңіл бөлу арқылы адам саудасымен күресте маңызды рөл атқара алады.

Жалпы сарапшылардың пайымынша Қазақстанда адам саудасына тосқауыл болатын заңнама жыл сайын жетіліп келеді. Болашақта бұл заңнаманы дамыту тетіктері одан әрі тереңдетіліп, сауатты түрде жүзеге асуы  даусыз.