Агроөнеркәсіп кешеніндегі цифрлық жобалардың маңызы зор

Бұған дейін бұл бағыттағы бірлескен жұмыс туралы ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі мен «Samsung Electronics Central Eurasia» ЖШС арасында стратегиялық келісім жасалған болатын.

Ресми кездесу барысында тараптар арнайы бағдарламалық қамтамасыз етумен бизнеске арналған Galaxy қауіпсіз мобильді құрылғыларын қолданатын агроөнеркәсіптік кешендегі әлеуетті жобаларды қарастырды.

Атап айтқанда, Galaxy Tab Active3 өнеркәсіптік планшетіне орнатылатын Ауыл шаруашылығы министрлігі әзірлеген ИСЖ-mobile мобильді қосымшасының көмегімен ауыл шаруашылығы жануарларын және ветеринариялық қызметті сәйкестендіру процестерін оңтайландыру жоспарлануда. Шалғай елді-мекендердегі шаруаларға ыңғайлы болу үшін бағдарлама офлайн режимде жұмыс істейтін болады.

Мобильді құрылғылар мен қосымшалар ақпаратты жинау мен өңдеуден бастап ауылшаруашылық шешімдерін қабылдауға дейінгі барлық кезеңдерде нақты егіншілік пен цифрлық фермалар процестеріне енгізіледі. Ұқсас бағдарламалық қамтамасыз ету министрлік ведомстволарының бақылау-қадағалау функциялары саласында да жұмыс істейтін болады.

Бірінші кезеңде 2022 жылдың соңы мен 2023 жылдың басында Ауыл шаруашылығы министрлігіне қарасты ұйымдардың 1000 маманын осы құрылғылармен қамтамасыз ету жоспарлануда. Келешекте ынтымақтастық аясында Қазақстанның агроөнеркәсіп кешеніне 10 мың бірлікке дейін қорғалған мобильді құрылғыларды енгізу тетіктері де қарастырылып жатыр. Осының барлығы шаруалардың шығынын айтарлықтай азайтып, алынатын өнім көлемін ұлғайтып, қолданыстағы цифрлық жабдықтың арқасында шешім қабылдау уақытын қысқартатын болады.

Сарапшы және IntTerra агротехнологиялық платформасының Қазақстандағы аймақтық өкілі Дамир Хазаров:

— Жерді цифрландырумен де, ауыл шаруашылығы үдерістерін цифрландырумен де, субсидиялар берумен де, мал шаруашылығымен де айналысатын Қазақстан нарығында «Қолдау» жобасы белсенді түрде дамып келеді. Фермерлер цифрлық шешімдер туралы білгенімен, спутниктерді пайдаланып дақылдарды бақылаумен айналысқан емес. Біз бұл жобамен бәсекеге түсіп жатқан сияқтымыз. Десе де бұл жақсы үрдіс, өйткені салауатты бәсекелестіктің пайда болуы, цифрлық бизнес ойыншылары арасындағы әртүрлі ынтымақтастық түрлерін жүзеге асыру нарықты алға жылжытады. Ал менің болжамым бойынша, 5 жылдан кейін Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніне цифрлық шешімдердің ену деңгейі ТМД елдерінің кез келгенімен салыстырғанда жоғары болады. Қазақстандық диқандар егіс алқаптарының жай-күйін бақылап, не егіп, қалай күтіп-баптау керектігі жөнінде қажетті ұсыныстарды алып, мүмкіндігін тез бағалайтынына сенімдімін. Енді олар өз егіс алқаптарының шекарасында өз бетінше түзетулер енгізуге мүмкіндік алады. Ал мұны цифрлық шешімдердің көмегімен жоғары дәлдікпен орындау егіс маусымы қарсаңында есептеулер мен нақты жоспарлау, қажетті сатып алуларды жүзеге асыру үшін өте маңызды.

Қазақстанның ауыл шаруашылығы нарығы өзіндік бірегейлігімен ерекше. Негізгі егін егетін аймақ – еліміздің көп бөлігін алып жатқан солтүстік облыстар. Тарихқа көз жүгіртсек, Қазақстанда өсірілетін негізгі дақыл – бидай: жұмсақ және қатты сорттары. Күздік дақылдар іс жүзінде жоқ. Мақта мен күріш өсіріледі, бірақ салада жаздық бидай негізгі дақыл болып табылады.

Солтүстік өңірлер бойынша 2018 жылдан бастап Қостанай облысында агроөнеркәсіп кешенін цифрландыру жобалары жүзеге асырылуда. Қостанай облысы республикадағы агроөнеркәсіптік кешенді цифрландыру саласындағы «пилоттық жоба» ретінде бекітілген болатын.

Азамат Қашиев, облыстық цифрландыру, мемлекеттік қызметтерді көрсету және мұрағаттар басқармасының басшысы: «Облыста түрлі сала бойынша 7 агроқұрылымда ауыл шаруашылығын цифрландыру бойынша «пилоттық жобалар» енгізілді. Бүгінгі таңда 130 нақты егін шаруашылығы мен 92 мал шаруашылығы фермасы құрылды. 2022 жылға 78 егін шаруашылығы және 81 мал шаруашылығы анықталды. Жобаларды жүзеге асыруға шамамен 48 млрд теңге бөлінді, оның 37 млрд-ы жеке инвестиция», — дейді.

Сондай-ақ облыста сапалы инфрақұрылыммен, жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз ету, робототехника кабинеттерін, IT жабдықтарын және WiFi желісін жабдықтау бойынша жоспарланған көрсеткіштерге қол жеткізіліп отыр. Жалпы облыста ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қызмет көрсету, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және қаланы басқару салаларында барлығы 300-ге жуық жоба жүзеге асырылды. Сондай-ақ «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында өнеркәсіптік кәсіпорындарды цифрландырудың Жол картасы әзірленіп, облыс деңгейінде бекітілді.

Қазақстанның аграрлық секторын цифрлық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. Қазақстанның барлық салаларын, соның ішінде ауыл шаруашылығын цифрландыру – ел дамуының соңғы бірнеше жылдағы басты векторы. Бұл үрдіс алдағы уақытта да жалғасын таппақ.

Стратегияның агроөнеркәсіп кешенін ұзақ мерзімді дамыту стратегиясын іске асыру үшін Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі E-AӨК деп аталатын стратегиялық міндеттердің мамандандырылған бағдарламасын әзірледі.

E-AӨК бағдарламасының негізгі бекітілген мақсаты 2017 жылғы деңгеймен салыстырғанда 2022 жылға қарай еңбек өнімділігін 2,5 есеге арттыру үшін ауыл шаруашылығын цифрландырудың ең тиімді және қолжетімді құралдарын енгізу болып табылады. Стратегия өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын дәл осылай ұлғайтуды көздейді.

Сандық тұрғыдан алғанда, еліміздің агроөнеркәсіптік кешенін цифрландыру еліміздегі шаруа қожалықтарының максималды санын қамту және 2000 озық деңгейдегі шаруа қожалықтарын, 10 «цифрлық фермаларды» құру жоспары алға қойылған. Цифрландыру ауыл шаруашылығы саласына мемлекеттік қызметтерді көрсету бойынша бизнес-процестерді де қамтитын болады.

E-AӨК бағдарламасын әзірлеу кезінде Ауыл шаруашылығы министрлігі саладағы қазіргі жағдайды талдау бойынша ауқымды жұмыстар жүргізді. Ауыл шаруашылығындағы бизнес-процестерді цифрландыру тұрғысынан анықталған негізгі проблемалар:

• Аграрлық сектордағы барлық ғылыми жетістіктер, әзірлемелер мен инновациялар туралы кешенді ақпараттың бірыңғай көзінің болмауы;

• Түрлі технологияларды қолданудың әлемдік тәжірибесі туралы ақпараттың бір құрылымда болмауы;

• Жер, несие мен субсидия алу процестерінің ашықтығы мен күрделілігінің болмауы, сыбайлас жемқорлық;

• Аграрлық секторда білікті кадрлардың жетіспеушілігі проблемасы;

• Техниканы, тұқымдарды, тыңайтқыштарды және өсімдіктерді қорғау құралдарын ұтымсыз пайдалану;

• Ғарыштық мониторинг, агрохимиялық талдау, егіншілерді нақты метеорологиялық мәліметтермен қамтамасыз ету дамымаған;

• Ветеринариялық және фитосанитарлық қызметтің әлсіз дамуы.

Дайын ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу процесінде бірқатар проблемалар бар: логистика нашар дамыған, астық қоймаларының жетіспеушілігі, тауарларды орау және сұрыптау технологиялары туралы ақпараттың жоқтығы, ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алушыларды іздеудің ұзақ және реттелмеген процесі.

Барлық анықталған проблемалар бойынша сарапшылар бизнес-процестердің тиімділігін арттыру шараларын әзірледі. Бұл шаралар E-AӨК цифрлық даму бағдарламасының негізін құрады.

Қазақстанда мемлекеттік қолдаудың барлық шаралары туралы ақпаратты онлайн алу, мамандардың онлайн кеңес беруі үшін бірыңғай платформа әзірленетін болады. Несиелер мен субсидиялар, лизингке, жер телімдерін алуға өтініштерді онлайн бақылау қазірдің өзінде жүзеге асырылатын болады. Онлайн жүйелер инвесторларды іздеуді, құрал-жабдықтарды, тұқымдарды іздеу мен жалға алуды, тіпті ауыл шаруашылығы саласының мамандарын іздеуді айтарлықтай жеңілдетеді.

Топырақ сынамаларының картасы, карантиндік және ветеринариялық нысандардың картасы жасалады.

Өткізу жағынан қоймалардағы ауылшаруашылық өнімдерін электронды онлайн бақылауды, сақтау параметрлерін басқаруды, өнімді іздеу және есепке алуды тасымалдауды, сондай-ақ онлайн сату жүйесін енгізу жоспарлануда.

Жалпы, E-AӨК бағдарламасы ауыл шаруашылығының әртүрлі салаларын дамытуға арналған 224 инвестициялық бағдарламаны қамтиды.

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын цифрландырудың бүгінгі деңгейін бағалауды жеңілдету үшін арнайы шкала әзірленді, соның арқасында кез келген ауыл шаруашылығы кәсіпорнының бастапқы нүктеден цифрлық фермаға дейінгі жолы барынша ашық ақпарат түрінде қолжетімді.