Алавиттер Сирияда көтеріліске шықты

6 наурызда Сирияның батысындағы Латакия және Тартус провинцияларында қарулы қақтығыстар болды. Бұған алевиттер қатысып жатыр. Олар өздерін шииттік ағымның ерекше тармағын ұстанушыларымыз деп санаса, билік басындағы сүнниттер оларды тіпті бидғатшылар емес, керісінше дінсіз санайды.

Алавиттер Сирия халқының шамамен 10 пайызын құрайды және олардың көпшілігі Латакия мен Тартуста тұрады. Бұл стратегиялық өте маңызды аймақ  Жерорта теңізіне шығатын елдің жалғыз бөлігі. Ресейдің әскери базалары да осы аумақта орналасқан.

Сирияның бұрынғы президенті Башар Асад пен оның отбасы да алавиттер. Олар әрқашан өздерінің режимінің зайырлы екенін баса айтты, бірақ олар алавиттерді маңызды қызметтерге, әсіресе қауіпсіздік күштеріне тағайындауды жөн көрді. Режим өзгергеннен кейін алавит қауымы Асад әулетіне адал болып, ескі жүйені қалпына келтіруге тырысады деген күдікке ілінді.

Сонымен қатар, алавиттерде соңғы уақытқа дейін Сириядағы друздар, күрдтер және басқа конфессиялық және этникалық қауымдастықтардың әскерлері сияқты ұйымдасқан әскери күш болған жоқ. Асад дәуірінде бұл тапсырманы ресми қарулы күштер – Сирия Араб армиясы іс жүзінде орындады. 2024 жылы желтоқсанда Башар Асад тақтан тайдырылғанда, бұл армияның көпшілігі тарап кетті.

Асад режимі құлағаннан кейін Сирияда билікті басып алған сүнниттік Хайят Тахрир аш-Шам  қозғалысы алавиттердің бірігіп, жаңа әскери күшке айналуына жол бермеуге тырысып жатыр. 

Наурыздың 6-сы күні жаңа үкіметтің саясатына қарсы наразылықтың кезекті толқыны жаппай тәртіпсіздікке, одан кейін шайқасқа ұласты.

Дамасктегі үкімет шенеуніктері алавиттердің әртүрлі қалалардағы шерулері алдын ала жоспарланған деп мәлімдейді. Көтерілісшілер әкімшілік ғимараттарды басып ала бастады. Дамаскіден, Хамадан және Алепподан Латакия мен Тартусқа қосымша күштер жіберілгенде, көптеген колонналарға шабуыл жасалды.

Сол күні интернетте «Сирияны азат ету үшін әскери кеңес» құрылып, Хайят Тахрир аш-Шам режиміне қарсы көтеріліс басталғаны туралы құжат пайда болды. Құжатқа Асадтың Сирия Араб армиясының 4-бронды дивизиясының құрамындағы бригаданы басқарған генерал Ғияс әл-Даула қол қойды. Бұл дивизияның командирі Башардың ағасы және Каптагон есірткісін шығаратын мемлекеттік есірткі картелінің басшысы Махер Асад болды.

Махер Асадтың өзі Ресейде ағасымен бірге жүргені айтылады. Жақында Сирияның Ақпарат министрлігі оның елге оралғаны туралы қауесетті жоққа шығарды.

7 наурыз күні түстен кейінгі хабарларға қарағанда, Хайят Тахрир аш-Шамның қосымша күштері Латакия мен Тартусқа жетіп, Дамаск билігі ірі қалаларды бақылауды қалпына келтіре алды. Көтерілісшілер тауға қарай шегініп, аудандағы ауылдарда жергілікті тұрғындарды жаппай жазалау басталды.

Нақты қанша адамның қаза тапқаны белгісіз. Түрлі дереккөздер ондаған немесе жүздеген құрбандар туралы айтады.

Associated Press агенттігінің хабарлауынша, ең қызу ұрыс жүріп жатқан Джабла қаласына жақын жерде орналасқан ресейлік Хмеймим авиабазасының алдына ондаған адам жиналды. Алавиттер Ресейді өздерінің одақтасы санайды, өйткені бұл ел Асад режимінің одақтасы болған және құлатылған диктаторға пана берген. Ресей президентінің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков бұл оқиғаларға түсініктеме беруден бас тартты.

Өз кезегінде Лондонда орналасқан Сириядағы адам құқықтарын бақылау орталығы Хмеймим маңындағы көтерілісшілермен ұзаққа созылған шайқастан кейін қауіпсіздік күштерінің ондаған жауынгері ресейлік әскерлердің қорғауына алынғанын хабарлады.