Әлемде Путин мен Зеленскийге деген көзқарас қалай өзгеріп жатыр?

Бұл туралы 2025 жылдың наурыз–сәуір айларында 25 елде жүргізілген Pew Research Center халықаралық сауалнамасының нәтижелері көрсетіп отыр. Сауалнамаға АҚШ-тан бастап Индонезияға дейін 31 мыңнан астам адам қатысқан.

Путинге деген сенімсіздік сұралған елдердің жартысында 84%-дан жоғары (медианалық көрсеткіш) болған. Әсіресе Еуропада оның әлемдік мәселелер бойынша «дұрыс шешім қабылдау қабілетіне» күмәнданатындар өте көп – Швеция, Польша, Нидерланд және Испанияда бұл көрсеткіш 90–95% деңгейінде.

Алайда кей елдерде Путинге деген сенім соңғы бір жылда төмендемей, керісінше өскен. Мысалы, Венгрияда Путинге сенім білдіретіндердің үлесі 23%-дан 32%-ға өскен. Бұл елде Кремльге жақын саясат ұстанатын премьер-министр Виктор Орбан басшылық етуде. Осындай үрдіс Италияда – оңшыл партияларды (Лига, «Италияның бауырлары») қолдаушылар арасында және Германияда да байқалады: ультраоңшыл «Германияға балама» (AfD) партиясын қолдайтындардың 47%-ы Путинге оң баға берген.

Глобалдық Оңтүстікте Путинге көзқарас әртүрлі: Индонезияда оң болса, Кения мен Нигерияда аралас пікір қалыптасқан. Түркия, Мексика және АҚШ-та жалпы теріс көзқарас сақталғанымен, Путинге деген симпатияның аздаған өсуі байқалған (АҚШ-та – негізінен республикашылдар арасында). Pew зерттеушілерінің пайымынша, Путинге сенім Трампқа сеніммен тығыз байланысты: Трампты қолдайтындар көбіне Путинге де сенім білдіреді, ал оған қарсы адамдар екеуіне де сенбейді.

Ресей мемлекет ретінде де әлемде теріс қабылданады. Респонденттердің жартысы Ресейге деген теріс көзқарасын білдірген, медианалық көрсеткіш – 79%. Ал оң баға бергендер – небәрі 19%.

Швецияда (93% – теріс, 78% – өте теріс), Польшада (90% және 70%), Нидерландта (89% және 66%), Австралияда (92% және 65%), Германияда (84% және 60%) анти-Ресей көңіл-күйі айқын байқалады. 25 елдің ішінде Ресейге ең жылы көзқарас Индонезия (64%) мен Үндістанда (49%). Үнді респонденттерінің үштен бірі мүлде нақты пікір білдірмеген.

2022 жылы Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін оған деген көзқарас көп өзгермеген. Бірақ саяси көзқарас пен жас ерекшелігіне байланысты айырмашылық бар: оңшыл көзқарастағылар мен жастар Ресейге көбірек симпатия танытады. Мысалы, Бразилия, Үндістан, Мексика және Оңтүстік Африкада жастар мен егде жастағылар арасында 15–20 пайыз айырмашылық бар.

Мексика, Түркия және Нигерияда кей жағдайда Ресей АҚШ-пен тең немесе тіпті жақсырақ қабылданады. Pew Research зерттеуінде АҚШ соңғы бір жылда танымалдығын жоғалтқанымен, 25 елдің 21-інде ол әлі де Ресейден жоғары бағаланады.

Сауалнама жүргізілген НАТО құрамындағы 13 елде бұл әскери одаққа көзқарас көбіне оң. Ең жоғары қолдау Польшада (81%), одан кейін Ұлыбритания, Германия және Канадада байқалады. Германия мен Канадада қолдау арта түскен, ал Түркия мен Грецияда керісінше – НАТО-ға скептикалық көзқарас күшейген.

Украина президенті Владимир Зеленскийге деген көзқарас әлем елдерінде екіге бөлінген. Елдердің жартысында оған сенім 45%-дан жоғары болса, қалған жартысында – төмен. Мысалы, Германияда Зеленскийге сенетіндер саны бір жылда 10 пайыздық тармаққа өсіп, 64%-ға жеткен. Нидерландта (74%), Канадада (66%) және Швецияда (85%) да оң баға артқан.

Керісінше, Аргентина, Греция, Италия, Жапония, Польша және Оңтүстік Кореяда Зеленскийге деген сенім азайған. Венгрияда оған сенетіндер – 23%, Италияда – 32%, Түркияда – 27%, Аргентинада – 24%. Грецияда Зеленскийге сенбейтіндер саны 80%-ға жетіп, антирекорд орнатқан.

Зеленскийге деген көзқарас та саяси ұстанымға байланысты: АҚШ-та демократтар оны қолдаса, республикашылдар қарсы. Германияда AfD жақтастарының тек 25%-ы Зеленскийге сенеді, ал қалған азаматтардың 76%-ы сенім білдіреді.

Жалпы алғанда, Зеленскийге деген халықаралық сенім 2024 жылы аздап төмендегенімен, 2023 жылғы деңгейге қайта оралған. Pew мамандары бұл сауалнама Ресейдің Украинаға жаңа зымырандық шабуылдары мен «Өрмек» операциясына дейін жүргізілгенін ескертеді.