Алматыда діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу профилактикасы жүріп жатыр

Қазіргі уақытта Қазақстанда көптеген саяси реформалар жүзеге асырылуда, құндылықтар қайта бағаланып, елдің демократиясын одан әрі дамыту жолында сенімді бағытты ұстанып жатқаны анық. Тәуелсіздік алған алғашқы күннен бастап еліміз өзін демократиялық, құқықтық, әлеуметтік және зайырлы мемлекет ретінде жариялады.

Дегенмен, республикалық ақпараттық-түсіндіру тобының мүшесі, дінтанушы Елнар Берікбаевтың пікірінше, егер құқықтық, демократиялық және әлеуметтік мемлекет деген анықтамалар тұрғысынан біздің азаматтардың көпшілігіне бәрі өте түсінікті болғанымен, «зайырлы» ұғымымен қиындықтар жиі туындайтын көрінеді:

— Қазақстандықтардың белгілі бір бөлігінің арасында «зайырлы мемлекет» деген ұғым «атеистік мемлекетпен» бірдей" деген қате пікір қалыптасқан. Бұл халықтың діни сауаттылығының төмендігі мен ұғымдық аппаратты білмеуінің салдары. Сондай-ақ, өткен коммунистік дәуірдің «жауынгерлік атеизм» элементтерінің де белгілі бір ықпалын жоққа шығаруға болмайды. Бұл өте маңызды, өйткені қоғамның зайырлы сипаты көзқарастар мен нанымдардағы айырмашылықтарға қарамастан, қатар өмір сүруге мүмкіндік береді. Сондықтан да қоғамның зайырлы болуы – кейбір отандастарымыз қате түсінетіндей дінге қарсылық емес, парасатты қажеттілік пен игілік, — дейді сарапшы-маман.

Сонымен, «зайырлылық» термині нені білдіреді? Бұл анықтама «атеизм» ұғымына жақын ма? Параллельдер салу әрі оларды анықтау мүмкін бе? Бірауыздан «жоқ» дейді мамандар.

«Social Development Ceter» қоғамдық қорының атқарушы директоры Біржан Қазтұрғанов:

— Көбірек сенімдірек әрі нақтырақ айту үшін этимологияға, осы сөздердің мағынасына тереңірек үңіліп, олардың қандай мағыналық жүк көтеретінін түсініп, ашып алу керек. Мысалы, «атеизм» ежелгі грек сөзінен шыққан және сөзбе-сөз аударғанда «құдайсыздық» деп аударылады (көне грек тілінен аударғанда: ἀ «жоқ» + θεός «құдай» деген сөздерден шыққан). Қазіргі ғылым мен әдебиетте бұл термин кез келген құдайдың/құдайлықтың бар екендігіне сенуді және жалпы табиғаттан тыс нәрселердің бар екендігін жоққа шығаруды білдіреді, — деп түсіндіріп өтті.

 Керісінше, «зайырлылық» термині ешқандай да  атеизм немесе дінсіздік мағыналарын бермейді. Зайырлылық Құдайға немесе дінге емес, қоғамға, азаматтық ұйым мен мемлекет құрылысы мәселелеріне бағытталғанын анық түсіну керек.

Қысқаша айтқанда, «зайырлылық» ұғымының мәнін үш сөзбен көрсетуге болады: «бейтараптық», «тәуелсіздік» және «еркіндік», яғни, мемлекет пен азаматтық институттардың бейтараптығы, мемлекеттің шіркеуден тәуелсіздігі және керісінше, ар-ождан және дін бостандығы дегенге саяды.

«Сондықтан біз зайырлылық формасын сақтап қана қоймай, оны әрбір қазақстандықтың сену немесе сенбеу, белгілі бір дінді ұстану және діни ілім нормалары бойынша өмір сүру немесе өмір сүру таңдауы болатындай етіп діни догмалардан таза, жеке нанымдарына сәйкес нығайтуымыз керек», – дейді қоғам қайраткері.

Мамандардың пікірінше, сондықтан да республикалық ақпараттық-түсіндіру тобы жұмысының басым бағыттарының бірі – зайырлы мемлекет ұғымының мәнін тереңірек ашу және тек қана емес. Мамандардың орбитасында діни экстремизм мен терроризм, ұлттық салт-дәстүр, мәдениет, конфессияаралық қарым-қатынас мәселелері де бар.

Өткен аптадан бастап Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Дін істері комитеті арқылы жүзеге асырылып жатқан аталмыш жоба аясында Алматы қаласындағы ірі сауда орталықтары – Atakent Mall, Мегатау, Әуе терминалы, Текемет, «Жібек жолы», «Car City», «Барыс-4», «Байсат» базарлары, сондай-ақ «Төле би», «Музэммил», «Әли Мухаммад» және «Вайнах» мешіттерінде ақпараттық-түсіндіру және профилактикалық жұмыстар жүргізілді.

Аталмыш жұмыс мешіттермен, сауда ойын-сауық орталықтарымен, базарлармен қатар қаладағы спорт ұйымдарын, колледждер мен жоғары оқу орындарын да қамтиды.