Биыл Қазақстан ғылымды дамытуға 172 миллиард теңгеден астам қаржы бөлді

Соңғы үш жылда қаржыландыру бірнеше есе өсіп, 2023 жылы 172,8 млрд теңгеге жетті. 2024 жылы 247 миллиард теңгеге, 2025 жылы 243 миллиард теңгеге дейін одан да көп өсу жоспарлануда.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша ғылымды қаржыландыруды кезең-кезеңімен арттыру бағытында мақсатты жұмыстар жүргізілуде. Соңғы үш жылда ғылымды қаржыландыру бірнеше есе өсті және бұл қарқын 2021 жылдың басынан бастап жалғасады. Биыл ғылымды 172,8 млрд теңгеге қаржыландыру жоспарлануда, бұл 2020 жылы 80,2 млрд теңгеден айтарлықтай артық.

Министр ғылыми жобаларды коммерцияландыруға бөлінген қаражат айтарлықтай өскенін айтты: 2021 жылы – 5,4 млрд теңге, 2023 жылы – 17,1 млрд теңге, ал келесі жылы 25 млрд теңгеге жеткізу жоспарланып отыр.

Өткен жылы білім мен ғылым саласында екі айтулы оқиға орын алған болатын. Білім беру саласында: Қазақстан Білім және ғылым министрлігі Ағарту министрлігі және Жоғары білім және ғылым министрлігі болып қайта құрылды. Ғылым саласы бойынша: Ғылым академиясына мемлекеттік мәртебе беріледі, ол бюджеттен қаржыландырылмақ.

Қасым-Жомарт Тоқаев ғалымдардың көп жылдар бойы көтеріп келе жатқан мәселелерінің көбі «Ғылым туралы» заңға енгізілген өзгерістердің арқасында шешімін тапқанын атап өтті. Атап айтқанда, іргелі зерттеулер жүргізетін ғылыми институттарды қаржыландырудың жаңа түрі енгізілді.

Бұл қадам бірқатар ғылыми институттардың үздіксіз қызметін қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Негізгі қаржыландыруға жетекші ғалымдардың еңбекақысы кіреді, ғылыми қызметкерлердің орташа жалақысы 70%-ға өсті. Соңғы 3 жылда ғылымды қаржыландыру 70%-ға өсті.

Ғылыми зерттеулерді қаржыландыру мерзімі 3 жылдан 5 жылға дейін ұлғайтылды. Көптен күткен 5 жылдық жобалардың іске қосылуы ғалымдарға зерттеу нәтижелерін насихаттауға көбірек уақыт береді. 3 жылдық қаржыландыру мерзімі жоспарланған нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік бермейді, көбінесе ғалымдар басқа жобаларға көшеді. Патенттеуге кететін уақыт та қысқартылды, ол орта есеппен 2 жылды алады.

Президент отандық ғылымда әлі де түйткілді мәселелер жеткілікті екенін, оларды кезең-кезеңімен шешу үшін Академияның мәртебесін өзгерту сияқты басымдықтарға назар аудару қажеттігін; университет ғылымын нығайту; ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қолдау жүйесін жетілдіру; ғылыми-техникалық дамуды тиімді ұзақ мерзімді жоспарлау шараларын қолға алу қажеттіліктерін алға тартқан болатын.