Данат Жумин мен Тайра Бэнкстің несі ұқсас?

Ол жақындағана Қазақстан премьер-министрі кеңсесі жетекшісінің орынбасары болыптағайындалған Данат ЖУМИННЕН 10 жас үлкен. Т.Бэнкс тұп-тура Д.Жумин секілдібизнесте жолы болғыш, жиған-терген дәулеті 90 миллион доллардан асады. Міне,Д.Жумин осы сегіз қырлы, бір сырлы Т.Бэнкстен таланты мен кәсіби жетістіктері жағынанқалысады деуге аузың бармайды. Д.Жумин мемлекет және қоғам қайраткері, табыстыкәсіпкер әрі елдегі ең креативті менеджерлердің бірі. Оны былай қойғанда,жақында «элитолог» Еділов оны болашағынан зор үміт күттіретін ең жасүздік 50 басқарушының тізіміне кіргізді. Бэнкстің Жуминнен бір айырмасы, ол әзіргесаясатта бағын сынап көрген жоқ.

Алайда Жумин менБэнкстің ұқсастықтары мен айырмашылықтары мұнымен бітпейді. Екеуі де Гарвардтаоқыған, әйгілі Harvard Business School (HBS) «түлектері».  Т.Бэнкс Гарвардтың бизнес мектебін 2012 жылы,Д.Жуминнен бес жыл бұрын «тәмамдаған».

Негізі, HBS-ті бітіргендер өздерін alumni, яғни түлекпіз деп атай алады. Былайша айтқанда, олар«Owner and President Management»(OPM) 9 апталықбағдарламасы сертификатының иегерлері. Ал бұл бағдарлама тағамы тоқ, көйлегікөк, уақыты мен ақшасы асып тасып жатқан жоғары буындағы жетекшілерге арналған.

Түптепкелгенде, бұл non-degree бағдарлама, яғнионы бітіргендерге ешқандай академиялық дәреже берілмейді. Оның үстіне бұлбағдарламаның Гарвард бизнес мектебіндегі аса беделді MBAбағдарламасына түк қатысы жоқ. Сондықтан осыбағдарламаға құжат тапсырғандар GMAT тестін тапсырып қиналмайды, тоғыз апталық оқудыңсертификатын алу үшін академиялық жұмыс я диссертация жазып әуре болмайды.Бизнес мектептің әлгі сертификатын алу үшін үш unitбітірсе (әр unit 44 мың доллар тұрады) жетіп жатыр. Ол үшін үш жылдың ішіндеүш аптадан сабаққа қатысып, оқу орнында тоғыз апта төбе көрсетсе болды.

Бірқызығы, осы бағдарламаға қатысушыларды «студент» деп атамайды.Бәлкім, қалтасынан көп-көрім ақша шығарып оқитын болған соң, университетбұларға клиент деп қарайтын шығар? Әлде OPM бағдарламасына түсетін табысты адамдар үшін«студент» сөзі өздерін қорлаумен бірдей ме екен? Әйтеуір, ары-беріойланып, мұның жауабын таба алмадым.

OPM-ге түсемін деушілерге қойылатын басты талап біреу-ақ. Гарвардаумағындағы тоғыз апталық оқуға 132 мың доллар төлеуді олардың қалтасы көтерсеболғаны. Бірақ 132 мың доллар төлеп сертификат алса да, HarvardBusiness School деген жазуы бар киім мен кепканы мың жерден кисе де,тоғыз апталық оқуды бітіргендер Гарвардтың түлектері болып саналмайды.

АҚШ-таакадемиялық бағдарламаға белгілі бір талаптарға сәйкес іріктеуден өтіп, бүкілакадемиялық жыл бойы кампуста кітап кеміріп жүріп, аралық бақылау, қорытындыемтихан мен жобалар тапсырып, диссертация немесе диплом жұмысын ешкімненкөшірмей өз бетінше жазып, академиялық дәрежеге (BA/BS,MA/MS/MBA (еMBA емес), PhD) қол жеткізе алған адамдарды ғана университеттүлектері деп атайды.

OPMбағдарламасының жоғарыдағы ерекшеліктеріне қарамастан,біздің кейіпкерлер әлемжеліде өздерін HBS alumni, яғни Гарвард бизнес мектебінің түлектері деп көрсетеді.Ақпаратқұралдары оларды Гарвард бизнес мектебінің түлектері, MBAдипломының иегерлері, тіпті магистрлер деп атайды.

Екікейіпкеріміздің де әлеуметтік желідегі өзін-өзі әспеттеген көпірме сөзінеқарап, екеуі де өз есімін Гарвард бизнес мектебімен барынша байланыстырып,Гарвардта өткізген тоғыз аптасын кәдімгі универсиеттегі оқу ретінде көрсеткісі келетінінбайқау қиын емес. Т.Бэнкс барлық сұхбатында беті бүлк етпестен өзін Гарвардбизнес мектебінің толыққанды студенті етіп көрсетіп, қаржы курсын қиналып жүріпоқыған сабағы болғанын айтқан.

Селф-брендингкекелгенде, Жумин Бэнкстен еш қалыспайды. OPM бағдарламасын аяқтаған соң Жумин мырза былай депжазған еді: "Құжаттарымды әлемнің ең үздік университетіне тапсырып,күтпеген жерден оқуға қабылдандым". Жумин бұл уақытта беделдіуниверситеттерде Executive Education Programsбарын, онда уақытылы құжат тапсырып, оқудың ақысын төлей алатынын және 10жылдық жұмыс өтілі бар екенін ресми растағандардың бәрі жаппайқабылданатынын білмесе керек.

Көзіашық адамдар мұндай оқуды Money Factory, яғни ақша басыпшығаратын зауыт деп атайды. Университет мұндай оқуға аз күш салып, қыруар пайдатабады. Мәселен, 2015 жылы Гарвард бизнес мектебінің табысы 707 миллион долларғажетсе, оның 168 миллион долларын Owner/President Management Program кіретін Executive Education бағдарламасы тапқан.

«Студент»Жумин оқып жүрген кезде ең мықты профессорлардан тәлім алғанын бояуын сіңіріптұрып баяндайды. Мысалы, Нанда атты профессор мен ол ректор болып істейтінҮндістандағы менеджмент институтын жер-көкке сыйғызбай мақтаған сөздің арасындаЖумин Гарвард тек 13 пайыз түлектерді қабылдайтынын айтып өтеді.  Жуминнің мұнысы өзін «таңдаулы» 13пайызға жатқызатынын меңзеген емеуріндей болып көрінеді. Ал шын мәнінде, бұл MBA бағдарламасыныңкүндізгі бөліміне ғана қатыстыстатистика. Гарвард сайтында ExecutiveEducation бағдарламасына қанша адам құжат тапсырғаны жөніндемәлімет жоқ. Есесіне, осы бағдарламаға түскендердің санын оп-оңай тауып аласыз:бұл бағдарламаға түскендердің саны MBA-ге түскендерден бес есе көп. Шамасы, Гарвард табыстыбизнесмендердің намысына тиіп, ұятқа қалдырғысы келмеген сияқты.

Бэнксте, Жумин де OPM бағдарламасын аяқтағаны жөніндегі сертификатты«диплом» деп атайды. Сертификатты 2012жылдың 23 ақпанында алған Бэнкс Твиттерде: “Smilingear2ear on the Harvard Business School campus w/my diploma!” деп жазса, Facebook-те 2017 жылдың 31 наурызында қуанышымен бөліскенД.Жумин былай деген: «2015-17 жылғы класс аяқталды. Енді Гарвард бизнесмектебінің Owner and President Managementбағдарламасының түлегімін. Бүгін дипломалдым...».

Әлемжелідегілепірме жазбаларына сеніп қалған АҚШ және қазақстандықтық ақпарат құралдары екікейіпкерімізді Гарвард бизнес мектебінің түлектері деп көрсеткен. Мысалы, Bloomberg BusinessWeek, New York Magazine’s The Cut,CBS, VH1 және Boston Herald Бэнксті Harvard BusinessSchool-дың «жаңа студенті» деп атаған. Ал Daily Mail оны HBS түлегі деп жазған.Қазақстандық Zakon.kz пен Kazinform.kz Д.Жуминді «HBS түлегі» деп көрсеткен. Бұл аздай, Д.Жумин ҒабидоллаӘБДІРАХЫМОВТЫҢ кеңесшісі болып жүргенде «Даму» қорында «Гарвардбизнес мектебінің магистрі» ретінде мастер-класс өткізген. Ең қызығы,Д.Жумин HBS-тің MBA бағдарламасына түк қатысы болмаса да, өзініңтелеграм-каналында сол бағдарламаға түсудің қыр-сырынүйретеді.

Шымкентқаласы әкімінің бұрынғы орынбасары Д.Жуминді ақпарат құралдары өтірігі ашылғанТ.Бэнксті тәрізді жерден алып, жерге салмады. Бэнкс сертификат алған күнніңертесінде (2012 жылдың 24 қазанында) Jesebel сайты «Тайра Бэнкс өзінің HarvardBusiness School-дағы оқуы туралы өтірігін  тыюы керек» деген тақырыппен мақалашығарды. Мақаланың бүкіл мазмұнын мына сөйлем ашып тұрғандай: «Owner and President Managementбағдарламасына қатысуды „Гарвардтың бизнес мектебінде оқу деп көрсету –қыш-құмыра жасауды үйрететін кешкілік үйірмеге қатысып, “көркемөнермектебіне барып жүрмін» деумен парапар". 

Осымақаладан кейін АҚШ-тағы көптеген ақпарат құралдары OPM бағдарлаасына назар аударып, Бэнкс неймдроппинг, яғнибеделді ұйымдар атауы мен адамдардың есімін жамылып, өз атын шығарғанды жақсыкөреді деп түйреп өтті. Қазақстанда Жуминнің неймдроппингке құмар екенінебірде-бір ақпарат құралы мән бермеді.

Бэнкспен Жуминнің Гарвардтан кейінгі өмірі әрқилы өрбіді.Тайра Бэнкс әлі күнге дейін шоу-бизнесте жүр. OPM бағдарламасы өзінің бизнесін дамытқысы келетінкәсіпкерлерге арналса да, Д.Жуминнің мемлекеттік қызметтегі мансабы көзілепес жылдамдықпен өрледі. Тіпті қоғам сынына қалып, қызметтен кеткен басшыларыныңкесірі оған тимеді. Тасы өрге домалаған Жумин премьер-министр кеңсесібасшысының орынбасары болып тағайындалды. Енді бәлкім, жаңа жұмысында  Гарвард сертификаты керек болып қалар.Өйткені бұл сертификат оған әлі күнге дейін бизнес, инвестициялар мен Harvard Business School-дағыакадемиялық өмір жайлы көсіле сөйлеуге көмектесіп жүрғой.

P.S.Жумин өзінің Instagram-дағы парақшасында«елдегі коммуникациялар жөніндегі ең мықты маманның бірімін»депті.Олай болса, коммуникациялар жөніндегі маман үшін ең басты капитал сенім екенінЖуминнің өзі де жақсы білетініне күмән келтірмеймін. Қулыққа басып, фактілердібұрмалап, алдап соқаннан клиенттер, журналистер мен әріптестердің сеніміне иебола алмайсың. Сондықтан академиялық өмірдегі жетістіктерді боямалап, жоқтыбардай етіп көрсету арқылы әлемжелідегі жұрт пен БАҚ-ты шатастырмау керек депесептеймін. Бұл әсіресе мемлекеттік қызметте жүрген лауазымды тұлғағажараспайтын, абырой әпермейтін қылық. Бэнкс пен Жуминнің интеллектуалдықабілетіне еш күмән келтірмеймін. Бэнкс кезінде UCLA, USC тәрізді беделдіуниверситеттерге түсуге шақырту алған, бірақ шоу-бизнестегі мансабына бола оданбас тартты. Шымкент әкімінің бұрынғы орынбасарының өмірбаянынақарағанда, ол Еуразия ұлттық университеті мен Монтана университетінің түлегі.

Коллаж: zhasalash.kz