Қарағанды облысы өнеркәсібінің сыртқы экспорттағы рөлі

Алайда соңғы кезде шикізаттық емес тауарлар экспорты да ұлғайып келеді. Мәселен, 2022 жылы Қазақстанның шикізаттық емес өнімдерін шет елдерге жеткізу көлемі елдің жалпы экспортының үштен бірін – 26,5 млрд долларды құрады.

Қазақстандық тауарлардың шетелде танымалдығы артып келеді. Мысалы, отандық кілемдерді мына жерден сатып алуға болады. Біріккен Араб Әмірліктері, Қазақстан зауыттарының өсімдік майлары – Германия, Польша, Бельгия және басқа елдердің дүкендерінде. Қытайда қазақстандық азық-түлік өнімдері ерекше танымалдылыққа ие болды.

Сонымен бірге еуропалық және көптеген азиялық нарықтарға шығу оңай емес екенін түсіну керек - өнім сапасына қойылатын жоғары талаптардан басқа, жаңа әдеттен тыс бизнес-ортада жұмыс істеу экспорттаушылар үшін тәуекелдердің жоғарылауымен бірге жүреді..

Әлемдік тәжірибеде экспорттаушылардың тәуекелдерін экспорттық несиелік агенттіктер өтейді, олар да елдегі экспортқа бағытталған компанияларды ілгерілетумен айналысады. Қазақстанда мұндай қызметпен «Бәйтерек» холдингінің еншілес ұйымы «KazakhExport» экспорттық сақтандыру компаниясы айналысады. Ұлттық компанияның мәліметінше, 2016 жылдан бері ол 200-ден астам қазақстандық экспорттаушыға 845,3 млрд теңгеге қолдау көрсеткен. Өткен 2022 жылы шикізаттық емес тауарларды шетелге жеткізетін отандық компаниялар «KazakhExport» компаниясынан 259,1 млрд теңге көлемінде көмек алған.

Қазақстандық кәсіпорындардың экспорттық бағыттар тізіміне Өзбекстан, Ресей, Ауғанстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Қытай, Түрікменстан, Әзірбайжан, Литва, Украина, Беларусь, Италия және Түркия сияқты елдер кіреді. Ал 2023 жылғы қаңтар-шілдеде Қазақстанның ЕАЭО елдерімен өзара сауда көлемі 16 521,5 млн АҚШ долларын құрады. Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда номиналды мәнде 5,6%-ке көбейді. 2023 жылғы қаңтар-шілдеде тауарлар экспорты 6 380,4 млн АҚШ доллары (32,3%-ке көп), импорт – 10141,1 млн АҚШ доллары (6,3%-ке аз) деңгейінде қалыптасты. Қазақстан Республикасының ЕАЭО елдерімен сыртқы сауда айналымының жалпы көлеміндегі Армения үлесі – 0,1%, Беларуста – 3,3%, Қырғызстанда – 4,6%, Ресейде – 92%.

ЕАЭО елдерімен экспорттағы ең жоғары үлес машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар мен аппараттарға тиесілі – 28,5%, одан кейін химиялық және онымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдері – 24,5%. ЕАЭО елдерінен Қазақстанға әкелінетін импорт құрылымында мал және өсімдік өнімдері, дайын азық-түлік тауарлары басым – 19,9%, металдар мен олардан жасалған бұйымдар үлесі – 19,1%. Жоғарыда аталған шикізаттық, әрі шикізаттық емес өнімдердің басым көпшілігі бірнеше өнеркәсіп алыбы орналасқан Қарағанды облысында өндіріледі. Жалпы елдің тауар-сауда айналымына, стратегиясына, экспортталатын тауар көлеміне қосатын үлесі жоғары. Оған дәлел ретінде мол табиғат ресурстарының қоры мен дамыған өнеркәсібін айта аламыз.