Қазақстан азаматтары Украинадағы соғысқа қатысқаны үшін сотталып жатыр

Соңғы бір жыл ішінде шетелдегі қарулы қақтығыстарға қатысу фактісі бойынша 709 қылмыстық іс, ал «жалдамалылық» бабы бойынша тағы 28 іс қозғалған. Бұл — Ресей мен Украина арасындағы соғыс басталғалы бергі ең жоғары көрсеткіш, деп жазады Медиазона.

Заң барлығына бірдей қолданылады

Қазақстан соты бұл істерді адамның ЧВК «Вагнер» құрамында болғанына немесе Ресей Қорғаныс министрлігімен келісімшарт жасағанына қарамастан, бірдей қарайды. Барлық жағдайда айыпталушылар Қазақстан заңнамасы бойынша — өзге мемлекеттің қарулы қақтығысына қатысқаны үшін жауапқа тартылады.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде:

172-бап (шетелдегі қарулы қақтығысқа қатысу) бойынша — 9 жылға дейін бас бостандығынан айыру,

170-бап (жалдамалылық) бойынша — одан да қатаң жаза қарастырылған.

Егер іс барысында адам өлтіру немесе аса қауіпті әрекеттер дәлелденсе, өмір бойына бас бостандығынан айыру және мүлікті тәркілеу де көзделуі мүмкін.

2022 жылға дейін сирек болған

Бұрын мұндай істер сирек кездесетін. 2022 жылға дейін Қазақстанда қарулы құрылымдар құрамында қызмет еткені үшін қозғалған істердің жалпы саны 50-ден аспаған. Алайда:

2024 жылы құқық қорғау органдары істерді белсендірек қозғай бастады,

2025 жылы олардың саны бірнеше есе көбейді.

Үкімдерді талдаған құқық қорғаушылардың айтуынша, сотталғандардың басым бөлігі шартты емес, нақты түрме жазасын алып отыр.

Қалай соғысқа тартылған?

Сот материалдары қазақстандықтардың соғысқа әртүрлі жолмен тартылғанын көрсетеді.

Мысалы:

26 жастағы Алексей Невой (Қарағанды) — Ресейде вахталық жұмыста жүріп, интернеттегі хабарландыру арқылы келісімшарт тауып, майданға барған;

46 жастағы Тофик Гариев (Павлодар облысы) — жұмыссыздықтан қиналып, табыс табамын деген үмітпен келісімшартқа қол қойған;

56 жастағы Константин Кожахметов — миграциялық заң бұзғаны үшін ұсталған соң, қысыммен келісімшарт жасауға мәжбүр болғанын сотта айтқан.

Идеологиялық себептер де бар

Кейбір істерде сот идеологиялық уәждерді де атап өтеді.

Мәселен:

50 жастағы Александр Гончаров ЧВК-ға «Украина билігі орыс тілділерді қысымға алды» деген сеніммен кірген;

37 жастағы Максим Малахов (Шымкент) соғыс тәжірибесін іздегенін айтып, тіпті шекарадан өту кезінде қызметін жасырмаған.

Азаматтық пен құжат мәселесі

Азаматтыққа байланысты проблемалар да қылмыстық қудалауға алып келген.

42 жастағы Пётр Мирошниченко, Ақмола облысының тумасы, Ресей президентінен азаматтық сұраған, бірақ құжат мәселесіне байланысты Қазақстанға оралған. Нәтижесінде ол ҚК 172-бабы бойынша 5 жылға сотталған.

Қаза тапқандар туралы деректер

Бұған дейін Хочу жить қоры Украинада Ресей бөлімшелері құрамында соғысқан 270-ке жуық қазақстандықтың қаза тапқаны туралы тізім жариялаған.

Бұл ақпаратқа кейін Қазақстан Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Айбек Смадияров пікір білдірген еді. Көп ұзамай Смадияров Қазақстан СІМ-дегі қызметінен кеткені белгілі болды.