Қазақстан BRICS саммитіне серіктес ел ретінде қатысты: жаңа дипломатиялық белес

 Бұл оқиға көпвекторлы сыртқы саясатты ұстанып келе жатқан Астана үшін геосаяси салмақты арттырудың, дамушы державалармен ықпалдастықты тереңдетудің нақты мүмкіндігіне айналды және Қазақстанның көпвекторлы сыртқы саясаты аясындағы маңызды дипломатиялық жетістіктердің бірі болды.

BRICS деген не?

BRICS – Бразилия, Ресей, Үндістан, Қытай және Оңтүстік Африка елдерінен құралған ықпалды мемлекетаралық бірлестік. Қазіргі таңда бұл ұйым әлем халқының 40 пайызына жуығын, жаһандық жалпы ішкі өнімнің 30 пайызын қамтиды. 2024 жылдан бастап BRICS-ке Сауд Арабиясы, БАӘ, Иран, Мысыр және Эфиопия сияқты жаңа мүшелер қосылып, оның ауқымы айтарлықтай кеңейді. Ұйымның мақсаты – әлемдік тәртіптің әділеттілігін күшейту, дамушы елдердің дауысын көтеру, Батысқа балама институттар құру.

BRICS бүгінде көпполярлы әлемнің символына айналып келеді. Сондықтан оған серіктес ретінде шақырылу – Қазақстан үшін маңызды дипломатиялық мәртебе.

Қазақстан не ұсынды?

Қазақстан атынан саммитке қатысқан сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу BRICS+ форматы аясында сөз сөйлеп, елдің жаһандық даму үрдістеріне қатысты көзқарасын білдірді.

«Біз көпполярлы және баршаға ортақ ережелерге негізделген әлемдік тәртіпті қолдаймыз. Қазақстан халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке, әділетті жаһандық экономикалық жүйе құруға, климат өзгерісі мен азық-түлік қауіпсіздігіне қарсы күреске үлес қосуға дайын», – деді министр Нұртілеу.

Оның айтуынша, Қазақстанның БҰҰ, ШЫҰ, АӨСШК, Түркі мемлекеттері ұйымы және басқа да көпжақты платформалардағы тәжірибесі BRICS+ форматын мазмұнмен байыта алады.

Нұртілеу сондай-ақ Астана Халықаралық Форумының (AIF) табысты өткенін атап өтіп, диалог алаңы ретінде Қазақстанның бейтарап рөліне тоқталды:

«Біздің бастамамыз – тек дипломатия емес, сенімге құрылған жаңа көпжақты диалог моделі. Бұл модель BRICS+ тәрізді құрылымдарға үйлесімді келеді», – деді министр.

Қазақстан көтерген негізгі мәселелер:

- Әлемдік әділеттілік пен инклюзивті даму қағидаттарын қолдау;

- Климаттың өзгеруі, жаһандық денсаулық сақтау, азық-түлік қауіпсіздігі, энергетикалық әділеттілік сияқты салаларда ортақ шешімдер іздеу;

- Орталық Азия аймағының тұрақтылығы мен байланыстылығының маңызын атап өту;

- Цифрлық трансформация, жасыл экономика және жоғары технологиялар саласында серіктестікті тереңдету;

- Қазақстанның БҰҰ және басқа халықаралық ұйымдар аясындағы бастамаларының BRICS платформасымен үйлесімділігін көрсету.

BRICS Қазақстанға не береді?

Қазақстанның BRICS саммитіне қатысуы елге бірнеше нақты артықшылық ұсынады:

Геосаяси бедел: Астана өзін тек Батыспен емес, Азия мен Африкадағы жаңа экономикалық күш орталықтарымен де тең дәрежеде сөйлесе алатын мемлекет ретінде көрсетеді.

Экономикалық әртараптандыру: BRICS елдері Қазақстан үшін ірі сауда және инвестициялық әріптестер. Әсіресе, энергетика, агроөнеркәсіп, цифрлық трансформация және логистика салаларында ортақ мүдде бар.

Қаржы баламалары: Қазақстан болашақта BRICS құрамындағы Жаңа даму банкімен жұмыс істей алады. Бұл – Батыс қаржы институттарына тәуелділікті азайту жолы.

Ғылым мен технология: BRICS елдері IT, жасанды интеллект, жасыл энергетика салаларында алда келеді. Қазақстан осы тәжірибені бірлесе қолдана алады.

Қазақстанның BRICS+ саммитіне қатысуы – кездейсоқ дипломатиялық қадам емес. Бұл Астананың әлемдегі өзгеріп жатқан геосаяси теңгерімге бейімделуге ұмтылысын білдіреді. Соңғы жылдары жаһандық саясат Батыс пен Шығыс арасындағы текетіреске емес, жаңа ықпал орталықтарының көтерілуіне куә болып отыр. Бұл – тек күшті экономикалар ғана емес, дамушы елдер де өз дауысы мен ұстанымын білдіре бастады деген сөз. Қазақстан дәл осы кезеңде аңа сауда серіктестерін іздеу (санкциялар мен жаһандық бөліністерге байланысты, мультиполярлы саясатқа үлес қосу (Батысқа да, Шығысқа да тәуелсіз болу), сыртқы саясаттағы бейтарап беделін бекемдеу мақсаттарымен BRICS+ форматына бет бұрып отыр.

Қазақстанның BRICS-пен серіктестігі – тек экономикалық қадам емес, стратегиялық қауіпсіздікті арттыруға бағытталған қозғалыс. BRICS саммитіне серіктес ретінде қатысу – Қазақстанның дипломатиялық және экономикалық ықпалын кеңейтудің нақты қадамы. Бұл — «көпвекторлы саясат» ұстанымының нақты нәтижесі. Астана енді тек бейтарап диалог алаңы ғана емес, жаңа әлемдік тәртіпті қалыптастыруда белсенді ой-пікір айтып, ықпал ете алатын ойыншыға айналып келеді.