Қазақстанда қабылданған жаңа Заңға қатысты БҰҰ өкілі мәлімдеме жасады

Заң бойынша енді ұрып-соғу және денсаулыққа қасақана жеңіл, орташа және ауыр зиян келтіру үшін қылмыстық жауапкершілік қарастырылған. Егер зорлық-зомбылық пен қорлау кәмелетке толмағандарға бағытталған болса, онда тараптардың татуласу мүмкіндігі жоққа шығарылады.

БҰҰ Қазақстанның тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарын қорғайтын заң қабылдағанын жоғары бағалайды. «Бұл гендерлік зорлық-зомбылықты жою жолындағы алға жасалған қадам», - дейді БҰҰ-ның Қазақстандағы тұрақты үйлестірушісі Михаэла Фриберг-Строй.

Майкла Фриберг-Сторидің айтуынша, жаңа заң «гендерлік зорлық-зомбылықтың барлық түрлерін жоюға бағытталған маңызды қадамды білдіреді. Бұл заңнамалық шешім Қазақстанның адам құқықтарын, әсіресе әйелдерді, балаларды және әлеуметтік осал топтарын тұрмыстық зорлық-зомбылықтан қорғауға деген ұмтылысын көрсетеді».

Тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін қылмыстық жауапкершілікті енгізу арқылы Қазақстан мұндай әрекетке жол берілмейтінін және кінәлілер заңға сәйкес жауапкершілікке тартылатынын түсіндірді, деп атап өтті БҰҰ Тұрақты үйлестірушісі.

«Бұл маңызды қадам гендерлік теңдікті ілгерілетіп қана қоймайды, сонымен қатар тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендердің өмірлерін қалпына келтіру үшін сот төрелігі мен қолдау қызметтеріне қол жеткізуін қамтамасыз етеді», - деді ол.

Біріккен Ұлттар Ұйымы Қазақстандағы өзінің өкілі арқылы елді осы заңды тиімді жүзеге асыру және орындау бойынша күш-жігерді жалғастыруға, соның ішінде тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы хабардарлықты арттыруға, құқық қорғау және сот органдарының қызметкерлерін оқытуға және зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге қолдау көрсету тетіктерін құруға шақырады. «Бұл кешенді тәсіл барлық адамдар өз үйлерінде қорқынышсыз және зорлық-зомбылықсыз өмір сүре алатын қоғам құру үшін қажет», - деді Фриберг-Стори.

Оның айтуынша, БҰҰ гендерлік зорлық-зомбылықты жою және оның барлық азаматтарына құрмет, теңдік және қадір-қасиет мәдениетін ілгерілету бойынша Қазақстанға қолдау көрсетуге дайын.

Айта кетейік, жаңа заңға әйелдер мен балаларға қатысты кез келген сипаттағы зорлық-зомбылық үшін жауапкершілікті қатаңдататын, сондай-ақ отбасы институтын, кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін нығайтатын нормалар енгізілді: 

1. денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру және ұрып-соғу қылмыстық құқық бұзушылық ретінде танылды. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа және ауыр зиян келтіруге қатысты жауапкершілік қатаңдатылды;
2. неке және отбасы, әке болу, ана мен бала институтын нығайтуға негізделген неке және отбасы заңнамасының жаңа қағидаттары, сондай-ақ жалпыадамзаттық, ұлттық, дәстүрлі, мәдени, отбасылық құндылықтарды құрметтеу негізінде балалардың адамгершілік, рухани тәрбиесін қамтамасыз ету қағидаты қарастырылған; 
3. отбасы, әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі байланыс орталығы қызметінің құқықтық негіздері жасалды. Оның рөлін ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган айқындайтын заңды тұлға атқарады. Бұл ретте мемлекеттік органдар отбасы, әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша өзара әрекет етіп қана қоймай, байланыс орталығына азаматтардың өтініштерін қарау нәтижесінде қабылданған шаралар туралы ақпарат беругеміндетті болады;
4. тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету үшін отбасын қолдау орталықтарын құруға және олардың жұмысына қатысты мәселелер заңнамалық тұрғыдан бекітілді;
5. өзін-өзі өлтіруге итермелегені және ықпал еткені, сондай-ақ өзін-өзі өлтіруді насихаттағаны үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілді;
6. 16 жасқа толмаған адамдарға сексуалдық сипатта тиіскені үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілді. Кәмелетке толмағандарды ұрлағаны және заңсыз бас бостандығынан айырғаны үшін жаза айтарлықтай қатаңдатылды;
7. кәмелетке толмағандарды жәбірлегені (буллинг, кибербуллинг) үшін әкімшілік жауапкершілік алғаш рет енгізілді; білім беру ұйымдары кәмелетке толмағандар жасаған немесе оларға қатысты жасалған заңға қайшы әрекеттер туралы құқық қорғау органдарына дереу хабарлауға міндетті;
8. 16 жасқа дейінгі балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жол ақысын төлемегені үшін оларды қоғамдық көліктен мәжбүрлеп түсіруге тыйым салынды. 

Фото: news.un.org