Қазақстандағы діни білім беруді жаңғырту: сын-тегеуріндер мен перспективалары

90-жылдары Қазақстанда дін саласындағы білікті мамандар тапшылығы сезіліп, қандастарымыз шетелге білім алуға мәжбүр болды. Десек те, бүгінде алдымызда ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізе алатын, мәдениетіміз бен салт-дәстүрімізге сай дін негіздерін үйретуге қабілетті жоғары білікті мамандардың жаңа буыны тұр. Бұл мамандар деструктивті діни ағымдардың әрекетінен зардап шеккендермен оңалту жұмыстарында алған білімдерін табысты қолдануда.

Сапалы рухани білім алу үшін де барлық жағдай жасалған. Елде университет пен тоғыз исламдық медресе колледжі, сондай-ақ православиелік және католиктік теологиялық семинариялар бар. Бүгінде Қазақстанда діни білім алуға барлық жағдай жасалғанын айта кеткен жөн. Ресми деректерге жүгінер болсақ, бүгінде елімізде 13 діни білім беретін оқу орны жұмыс істеп жатқанын көреміз. Оның ішінде: ислам бағыты бойынша – 11, оның құрамына 1 – Нұр-Мүбарак университеті, 9 – медресе колледжі, 1 – ҚМДБ жанындағы имамдардың біліктілігін арттыру Ислам институты, христиандық бағытта – 2, оның ішінде Алматы қаласында – 1. Православиелік теологиялық семинария және 1 – «Мәриям – Шіркеудің анасы» аралық жоғары теологиялық семинария. Бұл діни оқу орындарында үш мыңнан астам адам білім алуда. Бұл мекемелер зайырлы және діни пәндерді біріктіретін бағдарламаларды ұсынады. Сондай-ақ еліміздегі алты жоғары оқу орнында, соның ішінде әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да, Гумилев атындағы ЕҰУ-де мамандар 1200-ден астам студент мемлекеттік тапсырыс бойынша исламтану, дінтану және теология мамандықтары бойынша дайындауда. Христиан діні бойынша Алматыдағы православиелік теологиялық семинарияда және Қарағандыдағы католикаралық жоғары теологиялық семинарияда діни білім алуға болады.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен Алматыда ашылған «Нұр-Мүбарак» Египет ислам мәдениеті университеті дін саласындағы білікті мамандарды даярлайтын маңызды орталыққа айналды. 1993 жылы ашылғаннан бері университет дінтанушыларды, теологтарды, исламтанушыларды, сондай-ақ араб және ағылшын тілдерінің аудармашыларын дайындауға мүмкіндік алды.

Осылайша, бүгінде діни білім алғысы келетін қазақстандық жастардың туған жерінде сапалы білім алуға мүмкіндігі бар. Бұл мемлекеттік гранттармен қолдау тауып, әртүрлі нанымдар құрметтелетін және түсінілетін толерантты және білімді қоғамды дамыту үшін үлкен перспективалар ұсынады.

Сыни тұрғыдан алып қарасақ біржақтылық мәселесін кейбір адамдар Қазақстандағы діни білім беруді жаңғырту тым біржақты және белгілі бір дінге бағытталған болуы мүмкін деп санайды. Бұл басқа конфессиялардың адамдары арасында олардың діни дәстүрлерінің жоқтығы туралы алаңдаушылық тудыруы мүмкін.

Қазақстандағы діни білім беру саласындағы оқыту сапасына қатысты мәселелер сыни тұрғыдан ауқымды проблема ретінде көтерілуі мүмкін. Білімнің жеткіліксіздігі діннің шынайы құндылықтарын түсінбеуге, сондай-ақ төзімділіктің болмауына әкелуі мүмкін.

Өзара әрекеттестіктің болмауы: Діни толеранттылықтың маңызды аспектісі әртүрлі діни бірлестіктер арасындағы өзара әрекеттестік болып табылады. Бұл жағдайда кейбір белсенділер діни білім беруді модернизациялау диалог пен түсіністікті ілгерілету жолдарын баса көрсетуі керек деп дауласуы мүмкін.

Келешегі:

Инклюзивтілік: Жаңғырту перспективасы оқу жоспарында әртүрлі діни дәстүрлер ұсынылған инклюзивтілікке ұмтылуды қамтиды. Бұл діндердің әртүрлілігін тереңірек түсінуді қамтамасыз ету үшін нанымдардың кең ауқымын қамтуы мүмкін.

Сыни тұрғыдан ойлау: Діни білім беруді жаңғырту оқушылардың сыни ойлауын дамытуға қолдау көрсетуі керек. Бұл оларға ақпаратты талдауға, өз көзқарастарын қалыптастыруға және әртүрлі көзқарастарға төзімділікті дамытуға көмектеседі.

Қоғаммен қарым-қатынас: Діни білім беру диалогты, ынтымақтастықты және түсіністікті ынталандыру үшін қоғаммен, оның ішінде діни емес сегменттермен де белсенді түрде араласуы керек.

Заманауи технологияларды пайдалану: Оқыту үдерісіне заманауи технологияларды кіріктіру оқушы тәжірибесін байытып, оқу материалын қолжетімді және қызықты ете алады.

Қазақстандағы діни білім беруді жаңғырту діни дәстүрлерді құрметтеу мен әртүрлілікке ашықтық арасындағы теңгерімділікті қажет етеді. Бұл процесс әрбір азамат айырмашылықтарды бағалайтын және түсіне алатын толерантты және инклюзивті қоғам құруға бағытталуы керек.