Меккені «меншіктеген» кімдер?

Бір сөзбен айтқанда, ештеңеден тайынбай, тіпті, Алладан қорықпай, қарапайым халықты алдап, тонағанның үстіне тонауда.

Алаяқтардың оспадар тірліктерінің кесірінен, көптеген қажы Медина қаласындағы жатақханаға тап болып, жатын орын мен тамаққа қосымша қаржы шығындап, қайтар жолдың билетін де өз ақшаларына сатып алған. Осылайша, халық бір сертификат аламын деп, екі есе шығынға ұшыраған. Аталмыш компанияға алданғандардың саны осымен 1500 адамға жуықтап қалған екен. Ал компания басшысы Медет Мұратбайұлы алаяқтық жасағанымен, елдің ақшасын қайтаруға әлі де асығар емес.

Ашылғанына жарты-ақ жыл болған «Кәусар» тревел компаниясына алданғандар шарасыздықтан, редакциямызға көмек сұрап келді. Динара Әмірбек есімді азаматшаның сөзіне құлақ түрсек, ол бұл арбауға әншілердің жарнамасы арқылы түскенін айтады.

Оның сөзіне құлақ түрсек: «Жолдасым екеуміз қайын атамызға сый ретіне қажылыққа сертификат алып беруді шешкен едік. Содан мен инстаграм әлеуметтік парақшасы арқылы қажылыққа апаратын компанияларды іздестіріп, қарай бастадым. «Іздегенге сұраған» демекші, инстаграмнан елімізге белгілі әншілер мен адамдардың «Кәусар тревел» компаниясына жасаған жарнамалары бірінен соң бірі шыға берді. Тіпті, олар тек жарнама жасап қана қоймай, Меккеде Қағбаға табынып, жылап-сықтап түсірген бейнероликтеріне дейін салып қойыпты. Олардың арасында Айнұр Тұрсынбаева, Жанар Айжанова, Нұрлан Қоянбаев,  Нұржан Керменбаев, Салтанат Бақаева, Жанель Мақажан есімді актриса мен оның жолдасы да бар. Қуанғанымыздан әншілердің жарнамалаған «Кәусар» травеліне байланысқа шықтық. Компания менеджері Жақсылықова Балжан есімді қыз «Қайырбеков көшесі 35а» мекенжайына келіп, сертифакатты алсаңыз болады деген соң, кеңселеріне бардық. Содан Балжан Жақсылықова: «Меккеге баратын сертифакатты дәл бүгін жеңілдікпен алып үлгермесеңіз, ертең жеңілдік күні бітіп қалады дегеннен кейін, біз де ойланбастан, ақпан айының 11-не сертификат алдық. Сертификатты алмас бұрын келісімшарттарыңыз бар ма деп сұрағанда, «Біз қажылыққа апаратындықтан, алдамаймыз» деген соң, сеніп қалдық», – дейді Динара Әмірбек.

Кейіннен ел арасында «Кәусар тревел» компаниясына қатысты дау шыққан соң, қажылыққа ақпан-наурыз айында баратындар болып жатқан жағдайдан шошынып, ақшаларын кері қайтарып алмақ болған. Бірақ компания басшысы Медет Мұратбайұлы «қазір шотым аресте тұр. Кейін аресті шешкен соң, сіздерге ақшаларыңызды толығымен қайтарып беремін», деп сендірген көрінеді. Динараның айтуынша: «Блогер, актер Абай Асылхан да көпшілікті сабырға шақырып, «Медет менің досым, ол ақшаларыңызды қайтарады. Оған мен кепілмін. Мен Медетке қарызға ақша бердім», – деді. Артынша, сол күні Медет Мұратбайұлы кеңсеге келіп, «Ертең ақшаларыңызды қайтарамын», – деп ЖСН нөмірімізді жазып алды.

Бірақ жағдай солай шиеленіскеніне қарамай, аталмыш компания дәл сол күні 57 адамды қорықпай Меккеге ұшырып үлгеріпті. Ол 57 адамның да Меккеге барғаннан кейінгі жағдайы өте нашар болған. Қонақүйлерден еш орын алынбаған. Барлығының билеті тек қана бір бағытқа төленген де, қайтар билеттері төленбеген», дейді.

Бір қызығы, компания сертификатты әр адамға әртүрлі бағамен сатқан. Яғни біреуіне бүгін жеңілдікпен сертификат 420 мыңға сатылады десе, екіншісіне 560 мың, ал тағы біріне 620 мың теңге деген. Бұл туралы  Шымкент қаласының тұрғыны Ұлжалғас Шекербекова:

— Биылғы жылдың 12 қаңтарына кіші қажылыққа анам мен әпкеме «Каусар тревел» компаниясынан сертификат сатып алдым. Мен бұл компанияны инстаграм желісінен әншілердің жарнамасы арқылы танысып, білдім. Әнші Салтанат Бақаева, Айнұр Тұрсынбаева, Жанар Айжанова, Нұрлан Қоянбаев, Айдар Тұрғанбек, Балқия Балтабай, Жанель Мақажан мен Абай Асылхан жарнамалаған еді. Сонымен қатар, компанияның ашылу салтанатының лентасын Гүлзира Айдарбекова кескенін көрдік. Осындай жағдайларды көрген соң, аталған компанияға сенім артып, сертификатын сатып алған жайымыз бар.  Өкінішке қарай, Меккеге баратын күніміз жақындаған сайын «ертең ұшатын болдыңыздар» деген хабарлама алумен болдық. Кейіннен жұрттың алданып, Медина қаласына барып, далада қалғанын естіп, алаяқтыққа тап болғанымызды білдік. 17 қаңтар күні КТК мен Шымкент қаласының «Отырар» телеарналарын шақырып, қажылыққа апарамын деп алдаған Медет Мұратбайұлының атына Ішкі істер бөлімі мен прокуратураға арызымызды жазып қалдырдық. Біз секілді алданғандардың саны күннен күнге көбейіп келе жатқандықтан, барлығымыз бірігіп, құзырлы органдарға шағымдану үстіндеміз, – дейді.

Дәл осыған ұқсас хаттар еліміздің әр өңірінен атап айтқанда, Шымкент қаласынан Дүйсен Рамазан, Астана қаласынан Айнұр Ғаниқызы, Сәрсенғали Байдықұлов және т.б тұрғындардан редакциямызға жолданды. Барлығы да отандық әншілердің жарнамаларына сеніп, алданып қалғандарын айтады.

— Менің компания қызметшілерімен сөйлескен барлық жазбам сақтаулы. Нақты дәлелдер де бар. Сол себептен, біз бұнымен тоқтамай, күресеміз. «Жас Алаш» газетінің ұжымы біздің жанайқайымызды мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлынан бастап, басқа да барлық тиісті органдарға жеткізерсіздер деп үміттенеміз, – дейді Маңғыстау облысының тұрғыны Сәрсенғали Байдығұлов.

Жуырда ғана «Кәусар тревелдің» басшысы Медет Мұратбайұлының ұсталғаны жөнінде жаңалықтарға шыққан болатын. Күдікті аталған жайт бойынша ҚР ҚК 190-бабымен қылмыстық іс қозғалып, қамауға алынған. Дегенмен де ол қамауға алынғанымен бұл былықтың соңы түбегейлі шешіліп, ақшаларымызды қайтара алатын мүмкіндігіміз бола ма деген жұрттың күдігі әлі де басым. Күдіктің күшеюінің тағы бір себебі, кеңседе отырған 9 менеджер, яғни Балжан Жақсылықова, Айдана Саттар, Аружан Лесбек, Айжамал Оңғарова, Нұргүл Бірлік, Фариза Әділханқызы, Әйгерім Салтынбек, Альмира, Сәулет есімді қыздар мен Диас Ералы есімді жігіттер  қолма-қол ақша ала отырып, тұтынушыларға фиксальді чек тапсырмаған.                                                                          Сондай-ақ компания басшысы Медет Мұратбайұлы менеджер қыздардың жалақысын ай сайын төлеп отырмай, бірден біреуіне айфон маркалы ұялы телефонын алып берсе, біреуіне әке-шешесінің Меккеге тегін барып-қайтуына жағдай жасаған. Ал біріне ақшалай көмек берген. Осылайша, компания жымысқы әрекеттерімен жұртты алдап келген. Енді дейтұрғанмен  жәбір шегушілер заң аясында ақшаларын қалай кері қайтарып алады деген сұраққа келсек, белгілі заңгер Мадияр Аймырза төмендегідей кеңес берді.

– Негізі, кез келген адам қандайда бір қызметтің түрін таңдамас бұрын қызмет беруші туралы ақпарат жинауы керек. Оның үстіне, қазір ХХІ ғасыр ақпараттық жүйенің дамыған уақыты болғандықтан, компанияның қашан ашылғандығы, кім басқарып отыр және олар туралы халықтың пікірі қандай деген секілді мәселелерді тексеріп алуы қажет. Сонымен қатар, кез келген қызмет азаматтық заңнамаға орай, сапалы жасалынуы керек. Мәселен, қонақүйдің берілмеуі, қайтадан кері ұша алмай қалуына байланысты сотқа жүгініп, қаржыларын қайтарып алуларына болады. Ал кейбір жәбір шеккендердің сөзіне қарасақ, көбі қолма-қол ақшамен не болмаса аударым арқылы сертификатты сатып алған көрінеді. Бұл да заңсыздыққа жатады. Компанияның бухгалтериясына, яғни ЖШС-ның балансына бұл ақша түспегеннен кейін ол адамдар оны өндіре алмайды. Құқық қорғау орындары енді бұл компанияның қандай ниетпен ашылғанын анықтау керек. Ал аударым төлемдеріне қатысты мәселемен салық органдары айналысқаны дұрыс. Сондай-ақ аударым төлемдері арқылы жұмыс жасайтын компаниялардың жұмысында әу бастан дұрыс ниет жатпағанын халық білулері тиіс. Өкінішке қарай, қазір пирамида мен кооперативтердің де, маркетинг желілерінің де түр-түрі шығып жатыр. Арзанға жүгінген халық соған алданып келеді.

Енді жарнамаға келсек, егер әншілер компанияның басшысымен біріге отырып, «осы істі бастап жатырмыз, жарнамалап жіберіңіздер», деп бұл жұмыстың артында не тұрғанын біліп тұрып істесе, олар да қылмыстық жауапқа тартылады. Осы тұрғыда, әлеуметтік желідегі парақшаларына жарнама салып жүрген әншілер мен өнер саласында жүргендерге енді ескерту жасайтын кез келді. Себебі, олар көрінгеннің ақшасына қызығып, жарнамалайды. Ал оның  салдары халыққа зиянын тигізіп жатқанын білмейді.

Жәбір шеккендердің санына байланысты міндетті түрде қылмыстық іс қозғалуы керек. Және ақшасы қайтарылмағандардың барлығы да жәбірленуші деп танылып, қылмыстық істің аясында компанияның басшысы жауапқа тартылса, жәбір шеккендердің қаражаты қайтарылуы мүмкін. Ол кезде компанияның бухгалтериясына қарамайды. Нақты айтқанда, компания басшысы бас бостандығынан айырылып, сотталып жатса, бостандыққа шығуы үшін де жәбірленушілердің келісімі керек. Сол келісімге қол жеткізу үшін ол барлығымен есеп айырысып, қалпына келтіруге міндетті болады, – дейді заңгер Мадияр Аймырза.

Сонымен, елдегі болып жатқан жағдайдың легі осындай. Дегенмен бұл іс жабулы қазан күйінде қалмайды деп сенеміз. Осы бастан бұндай алаяқтыққа тұсау болмасақ, ертеңгі күні әлі де қанша адам жапа шекпейтініне кім    кепіл?!