Президенттік жастар кадрлық резервіне қандай мамандар қажет?

Бұл жолы резервтің салалық топтары қаралып, салалық мемлекеттік органдар мен мамандардың міндетті түрде қатысуымен үміткерлермен әңгімелесу өтеді. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасының орынбасары Айнұр Серғазиева ҚР Парламенті Сенатының депутаттарымен кездесуінде:

«Егер бірінші және екінші іріктеу кезінде экономика, қаржы, ІТ-технологиялар салаларына көптеген резервшілер қабылданса, биыл денсаулық сақтау, энергетика, білім және мәдениет салаларына ерекше назар аударылатын болады. Осылайша, ағымдағы іріктеудің ерекшелігі мемлекеттік аппараттың салалық кадрларға қажеттілігін ескере отырып, нақты мақсатты іріктеу болмақ», — деді.

Ол кандидаттарға қойылатын талаптардың өзгермегенін атап өтті. Конкурсқа 35 жастан аспаған, жоғары білімді, еңбек өтілі 5 жылдан кем емес, мемлекеттік тілде В1 деңгейінен кем емес сертификаты бар жастар қатыса алады.

Оның айтуынша, бірінші және екінші іріктеу қорытындысы бойынша резервке түскен 350 адамның 262-сі қазіргі таңда қызметте, оның 28-і саяси қызметте, 8-і «А» корпусында.

2022 жылдың желтоқсанында олар резервтен шығу тәртібін бекітетін қаулы қабылданған болатын. Енді басқа елдің азаматтығын алған, Қазақстан азаматтығынан айырылған және келеңсіз себептермен жұмыстан босатылған тұлғалар резервтен шығарылуы мүмкін. Агенттік төағасы Дархан Жазықбаев сондай-ақ агенттік бүкіл республика бойынша өңірлік жастар кадрлық резервтерін құруды жоспарлап отырғанын, бұл өңір жастары үшін әлеуметтік лифтке айналатынын атап өткен болатын.

Кадр резервіне қабылдау процесі қалай жүзеге асырылады?

Президенттік жастар кадрлық резервіне іріктеу 2019 және 2021 жылдары жүргізілді. Агенттік іріктеудің ашықтығы мен мөлдірлігі үшін кезеңдердің көпшілігі онлайн форматта арнайы жасалған электронды платформада өтетінін атап өтеді.

Сонымен, 2019 жылғы іріктеуде келесі кезеңдер болды:

— құжаттарды қабылдау;

— қабілеттілікті тексеру;

— сынақты тексеру;

— эссе жазу;

— жобаларды таныстыру.

Құзыреттерді бағалау және сараптамалық комиссияда әңгімелесу үміткерлердің тікелей қатысуымен жүргізілген.

Ал 2021 жылы жағдаяттық есептерді шешу (эссе жазу мен жобаны ұсынудың орнына) және құрылымдық мінез-құлық сұхбаты (құзыреттілікті бағалау жұмысының бөлігі ретінде) сияқты іріктеу кезеңдеріне бағалаудың жаңа құралдары енгізілді. Сондай-ақ үміткерлер мемлекеттік тілді орташа деңгейден төмен емес деңгейде білуі керек еді. Бірақ бұл жолы да мүмкіндігінше онлайн форматқа көңіл бөлуге тырысқан.

Құжаттарды қабылдау, қабілеттілік тестінен өту, ситуациялық есептерді шешу электронды платформада жүргізілді. Құзіреттілікті бағалау және сараптау комиссиясында әңгімелесу офлайн форматта өткен.

Үміткерлерді іріктеуге тек Агенттік, Мемлекеттік басқару академиясы ғана емес, басқа да мемлекеттік органдар қатысты. Қажет болған жағдайда қоғам қайраткерлері, академиялық орта мен бизнес-қауымдастық өкілдері тартылды. Бірақ соңғы шешімді Ұлттық комиссия қабылдайды.

Іріктеу кезінде қандай критерийлер ескеріледі?

Бұл жоба ең алдымен жас және дарынды қазақстандықтар үшін әлеуметтік лифт ретінде жасалғанын ескере отырып, агенттік критерийлер тізімін қайта жүктемеу туралы шешім қабылдады. Осылайша, талаптардың ең аз тізбесі қалыптастырылды, атап айтқанда кандидат 35 жастан аспайтын, жоғары білімі және бес жыл жұмыс өтілі бар Қазақстан Республикасының азаматы болуы керек.

Іріктеу қаншалықты қиын?

Жастар кадрлық резервіндегі бәсеке өте қиын. 2019 жылы іріктеуге 13 мыңнан астам адам қатысты. Бірақ резервке небәрі 300 адам түсті – бұл 2,2 пайыз.

2021 жылғы іріктеу қорытындысы бойынша өтініштер саны сегіз мыңнан астам адамды құрады, оның ішінде 50 адам ғана мақсатына жетті, бұл 0,6 пайызды құрайды.

Қанша резервші мемлекеттік органдарда қызмет атқарды?

Бұған дейінгі екі іріктеудің қорытындысы бойынша резервке 350 адам қабылданды. 258-ден астам резервші қызметке ие болды.

Орталық мемлекеттік органдарда – 129, өңірлерде – 39, ұлттық компанияларда – 49, жеке және басқа да ұйымдарда – 41, мемлекеттік органдарда – 168 резервші жұмыс істейді. Резервтегі мүшелер кәсіптер арасында кең өкілдікке ие. Мысалы, заңгерлер, экономистер, IT, мұнай-газ және т.б.

Сонымен қатар, резервтегілер жауапты мемлекеттік қызметтерді атқарады. Мәселен, саяси лауазымдарға 23 резервші, «А» корпусының лауазымына – 10 адам, Парламент Мәжілісінің депутаты – бір, облыстық мәслихаттың депутаты – бір адам кірген. Агенттікте жауапты лауазымдарына соңғы тағайындаулардың ішінен мыналар ерекшеленді:

— Экология, геология және табиғи ресурстар министрі Зульфия Сүлейменова (2023 жылғы 4 қаңтарда тағайындалды, бұрынғы қызметі — Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі);

— Парламент Сенаты Аппаратының басшысы – Максим Споткай (2023 жылғы 6 қаңтарда тағайындалды, бұрынғы қызметі – Парламент Сенаты Аппараты басшысының орынбасары);

– Мәдениет және спорт министрі – Асхат Оралов (2023 жылғы 4 қаңтарда тағайындалған, бұрынғы қызметі – «АМАНАТ» партиясының жауапты хатшысы).

Резервтегілер тізімнен қандай жағдайда шығады?

Лауазымды алу резервтен шығаруға негіз болып табылмайды. Резервтегілер тізімде қалған басқа лауазымдарға тағайындалуға және қайта тағайындауға құқылы. Жалпы, 2019 жылғы резервтегілердің қызмет ету мерзімі бес жыл, 2021 жылғы резервшілер үшін үш жыл.

Осылайша, 2024 жылға дейін резервтегілер резервтегі лауазымдарға тағайындалуға құқылы. Бұл ретте резервке жазылу лауазымға міндетті түрде тағайындалудың шарты болып табылмайды. Барлық тағайындаулар мемлекеттік органдардың ағымдағы қажеттіліктері аясында жүзеге асырылады.

Резервтен шығаруға әкелетін себептердің тізімі:

— өз өтінішіңіз бойынша;

— Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылу, шет мемлекеттің азаматтығының болуы;

— мемлекеттік қызметтің беделін түсіретін тәртіптік теріс қылық;

— өз қызметінің тиімділігін бағалау негізінде лауазымын төмендету немесе жұмыстан босату;

— қоғамдық тәртіп пен имандылыққа нұқсан келтіретін құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту;

— әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасау;

— қылмыс немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасау;

— сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді қабылдаудан бас тарту;

— сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілетсіз деп тану;

— Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес теріс себептермен жұмыстан босату.