Пржевальский жылқысы қазақ даласына қайта оралды

1969 жылдан бастап Азияда мекендейтін жабайы жылқылардың бұл түрлері табиғатта кездеспей, тек арнайы орында сақталған. Енді Прага хайуанаттар бағының мамандары Пржевальский жылқысын туған жеріне қайтарды.

Маусым айының басында, бортында төрт Пржевальский жылқысы бар чех армиясының CASA ұшағы Орталық Қазақстанға қонды. Тесса, Веспе, Умбра және Сари қазақ даласына жету үшін Берлиннен 18 сағаттық рейспен және жеті сағаттық жүк көлігімен жүрген.

Бұған дейін Зорро айғыры мен екі бие, Зета II және Упсилон жеке рейспен жеткізіліп, жалпы мал саны жетіге жеткен.

Алтын дала, қазақша айтқандай, жалпы ауданы 80 гектар болатын екі үлкен шабақ төселді. Мұнда жылқылар зерттеушілердің жіті бақылауымен бір жыл бойы климатқа бейімделеді.

Пржевальский жылқыларын табиғатқа жіберер алдында аязға және паразиттерге төзімді екенін және қыста жауатын қалың қардың астынан қорек таба алатынын көрсетуі керек.

1959 жылы Прага хайуанаттар бағы халықаралық қауымдастықтың тапсырысымен жылқыларды өсіруге арналған конференция өкізді. 1960 жылдардың аяғында Пржевальский жылқысы табиғаттан мүлде жойылып кетті, бірақ оның тұтқындағы саны өсе бастады. Дәл сол кезде құтқарылған Пржевальский жылқыларының тұқымы қазір Қазақстанда табиғатқа қайтарылып жатыр, деп жазады басылым.

Прага хайуанаттар бағы бұл түрді Орталық Азияға қайтару үшін 15 жылдан бері жұмыс істеп келеді.

Прага хайуанаттар бағының директоры Мирослав Бобек жеті пржевальский жылқысының қазақ даласына жеткізілуін «тарихи оқиға» деп атады.

Бобек келесі көктемде хайуанаттар бағы Қазақстанға тағы бір көлік дайындап жатқанын айтты. Ал, 2026 жылы хайуанаттар бағы бірнеше Пржевальский жылқысын Моңғолияға жібереді, онда реинтродукциялау бағдарламасы бойынша олардың саны 850-ге дейін өскен.

Орыс географы Николай Пржевальский 1879 жылы Орталық Азияның кең даласында жабайы жылқының бұрын беймәлім түрін ашқаннан бері оның мекендейтін жері Батыс Моңғолиядағы шағын аумаққа дейін қысқарды. Жиырмасыншы ғасырдың ортасына қарай мал шаруашылығы, ауылшаруашылық қызметі, климат пен қоршаған ортаның өзгеруіне байланысты олар жойыла бастады.  

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Пржевальский жылқыларының санының азайғаны сонша, бұл түрше жабайы табиғатта өмір сүре алмайды деп мамандар дабыл қақты.