Қарағанды облысы: Қазақстанның өндірістік аймағы

Қарағанды ​​өнеркәсібі де жұмыс істейтін сыртқы нарықтағы тұрақсыздыққа қарамастан, өсім көрсетіп отырғаны анық. Оның негізін дәстүрлі металлургия өнеркәсібінде ғана емес, басқа салаларда да пайда болған жаңа кәсіпорындар құрайды.

Жалпы, статистикаға сәйкес, 2022 жылы өнеркәсіп өндірісінің индексі 2021 жылдың қыркүйегімен салыстырғанда 98,7 тармақты құрады, бұл шамалы көрсеткіштердің төмендегенін көрсетеді. Ал Қарағанды ​​облысы керісінше өсім көрсеткен – 103,2 тармақ.

Жалпы облыс үшін өнеркәсіптің алатын орны ерекше. Өткен жылы ол жалпы өңірлік өнімнің жартысына жуығын – 49,5%-ын құрады. Бір қызығы, бұл көрсеткіштің басым бөлігі әдеттегі шикізат өндіру емес, өңдеу өнеркәсібі – ЖҰӨ-нің 34,9% құрайды. Тау-кен өнеркәсібі облыстағы өндірілген тауарлар мен қызметтердің жалпы көлемінің 11,3 пайызын ғана құрады.

Басқаша айтқанда, Қарағанды ​​облысы өнеркәсіптің қалай дамуы керектігін – қарапайым өндіруден шикізатты өңдеуге көшу үлгісін көрсетіп отыр.

2010 жылдан бері Қарағанды ​​облысында 99 инвестициялық жоба жүзеге асырылды – жаңғыртудан бастап жаңа зауыттар құруға дейін – жергілікті мамандар үшін 9 мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылды. Бір жылдың өзінде 900-ден астам жұмыс орнын құрумен 230 миллиард теңгені құрайтын бес жоба іске қосылды.

Олардың қатарында Жәйрем тау-кен байыту комбинатының тау-кен байыту комбинатының құрылысы, агломерациялық зауыты бар ферроқорытпа зауытын іске қосу, Asia Ferroalloys (бұрынғы Qaz Carbon) өңдеу зауыты, INDJAZ темір және марганец кендерін өңдеу жобасы, сондай-ақ етті құстарға арналған екі ауыл шаруашылығы жобасы.

Өңірдегі өндірістік жобалар

Жаңа өндірістік жобалардың өңірге әкелетін пайдасын нақты мысалдармен көрсеткен дұрыс. Олардың ішінде, мысалы, жоғарыда аталған Жәйрем тау-кен байыту комбинаты, қуаттылығы жылына 5 миллион тоннаға дейін полиметалл рудасын өңдейді. Қазір ол әкімшілік жағынан Ұлытау өңіріне қарайды, бірақ іске асыру жалпы облыстың құрамында басталды.

Бұл ретте қала құраушы кәсіпорын 600-ден астам жаңа жұмыс орнын ашып, жақын маңдағы Жәйрем ауылын дамытуға 5 миллиард теңгеге жуық қаржы құйған. Бұл қаржы жергілікті әлеуметтік-мәдени нысандарды салуға, қалпына келтіруге және жабдықтауға жұмсалды.

Тағы бір мысал, ферроқорытпа зауыттары үшін көмір концентратын, сондай-ақ болат пен темір құймаларын өндіруге маманданған Asia FerroAlloys зауыты (бұрынғы атауы Qaz Carbon). Екі жыл бұрын байыту зауыты мен ферроқорытпа зауытын іске қосқан болатын. Қазір мұнда 1600-ден астам маман жұмыс істейді, компанияның өнімдері ішкі нарыққа және Еуропа, Азия және ТМД елдеріне, соның ішінде Жапония мен Германияға жеткізіледі.

Үшінші ірі кәсіпорын – YDD корпорациясының ферроқорытпа зауыты, ол әлемдегі ең ірі ферросилиций өндірушілердің үштігіне кіреді. Оның өнімдері әлемнің 50-ге жуық еліне жеткізіледі. Жобаның бір ерекшелігі – оның экологиялық тазалығы. Атмосфераға шығарындыларды тазарту 99,8%-ға жетеді, яғни шығарындылар жоқтың қасы.Жақында YDD корпорациясы төртінші пешті іске қосу арқылы өндірістік қуатын кеңейтті. Оның іске қосылуы жылына 180 мың тоннадан астам өнім өндіруге және тағы 150 маманды жұмысқа орналастыруға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, кәсіпорынның өзі бүгінде өндірістің үлкен көлеміне қол жеткізуге дайын, дегенмен геосаяси жағдай әлі де логистика және халықаралық жеткізілімдер бойынша түзетулер енгізуде. Бірақ кәсіпорынның қазіргі қуаттылығының өзінде Қазақстанды ферросилиций өндірушілердің әлемдік рейтингінде бесінші орыннан үшінші орынға көтереді.

Металлургиядан басқа

Дайын өнім шығару бойынша көптеген жобалар қолға алынған. Олардың қатарында автобустар (соның ішінде мектеп автобустары, мысалы), карьер, құрылыс және жол жабдықтарын шығаратын QazTehna зауыты бар. Өндірістік қуаты – жылына 1200 автобус пен 500 бірлік арнайы техникаға дейін. Жаңа өндіріс қазақстандық автопарктің жоғары тозуы мәселесін шешуге ықпал етеді.

Тағы бір өндіріс орны – Саран қаласындағы шина шығаратын зауыт іске қосылады деп күтілуде. Бірінші кезеңде өндірістік қуаттылық жылына 9 миллион шина шығарумен 3,5 миллион көп мақсатты шинаны құрайды. Бұл автомобиль өнеркәсібін оқшаулауды арттыруға ғана емес, сонымен қатар шиналарды экспортқа жіберуге мүмкіндік береді. Зауытта 1000-нан астам жаңа жұмыс орны ашылады, қызметкерлердің бір бөлігі оқудан өтіп, тағылымдамадан өтуде.

Энергетика саласында да бірнеше жобалар бар. Мысалы, 2022 жылдың жазында Балқаш маңындағы қуаттылығы 50 МВт Kaz Green Energy күн электр станциясының бірінші кезегі аяқталып, іске қосылды. Станцияның жалпы ауданы шамамен 70 гектарды құрайды, онда 94 150 фотоэлектрлік панельдер орналасқан. Олардың әрқайсысының қуаты 530 ватт және одан жоғары.

Жаңа буынның панельдері жоғары қуаттылыққа ие — басқа қазақстандық станцияларда қолданылатын панельдерден орта есеппен екі есе жоғары, бұл электр станциясының ауданын азайтуға мүмкіндік берді.

Жоспарларға тағы 50 мегаватт станцияның екінші кезегінің құрылысы кіреді. Бұл аймақтың энергетикалық жүйесін одан да жасыл етіп, өнеркәсіптік шығарындылардың орнын толтырады.Бұл жобалардың басым бөлігі түрлі даму институттары арқылы мемлекет қолдауымен жүзеге асырылды. Мәселен, Қарағанды ​​облысындағы кәсіпорындарды дамытуға Қазақстанның Даму банкі ғана 166 миллиард теңгеден астам инвестиция салған. Қолда бар қаржыландыру облысқа ескі өндірістерді жандандырып, жаңа өндірістерді ашуға мүмкіндік берді және олар өз кезегінде азаматтарды жұмыспен қамтамасыз етіп, бюджетке тұрақты салықтық аударымдарды және экспортқа көбірек өнімдерді шығаруға мүмкіндік берді.