Қазақстан білім туралы құжаттарды қандай ережелермен таниды?

Басқа мемлекеттерде және халықаралық немесе шетелдік оқу орындарында, оның ішінде олардың филиалдарында, сондай-ақ ғылыми орталықтар мен зертханаларда білім алған тұлғалардың жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі туралы құжаттары тануға жатады.

Бiлiмi туралы құжаттарды тану бiлiмi туралы құжатты берген бiлiм беру ұйымының (ғылыми орталық, зертхана) оны беру кезiнде тиiстi бiлiм беру қызметiн жүзеге асыруға құқығы барын белгiлей отырып, оның түпнұсқалығын белгiлеу, қажет болған жағдайда сараптамалық бағалау жүргізу жолымен жүзеге асырылады.

Білімі туралы құжаттарды тану үшін «электрондық үкімет» веб-порталы немесе Мемлекеттік корпорация арқылы қоса тіркелген өтінішті жіберу қажет.

Портал немесе Мемлекеттік корпорация арқылы заңдастырылған немесе апостиль қойылған білімі туралы құжаттарды тану үшін құжаттардың толық пакетін алған кезде:

• көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінің қызметкері келіп түскен күні өтінішті тіркейді және бір жұмыс күні ішінде жауапты қызметкерді айқындайтын басшының жетекшілік ететін орынбасарына қайта жолдайды;
• көрсетілетін қызметті берушінің жауапты қызметкері сегіз жұмыс күні ішінде білім туралы құжаттарды Қазақстан Республикасының аумағында заңды күші бар деп тану туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге) сәйкес білім туралы құжаттарды заңды күші бар деп тану рәсімін жүзеге асырады.
• Діни білім туралы құжаттарды қабылдау кезінде көрсетілетін қызметті берушінің жауапты қызметкері тиісті сала мамандарын тартады.

Халықаралық шарттар болмаған жағдайда білім туралы құжаттың Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкестігіне сараптамалық бағалау жүргізу арқылы тану рәсімін жүргізеді, қажет болған жағдайда тиісті сала мамандарын тартады.

Көрсетілетін қызметті берушінің жауапты қызметкерін тану/сараптамалық бағалау негізінде екі жұмыс күні ішінде білімі туралы құжатты тану туралы бұйрық шығарылады не мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап беріледі.

Бұл ретте жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары (ЖБО) берген білім туралы құжаттар үш халықаралық академиялық рейтингке және олардың екі немесе одан да көп бірінші 250 позициясының қатарына енгізілген (әлемдегі ең үздік университеттердің әлемдік рейтингі Quacarelli Symonds). (QS World University Rankings, QES World University Ranking), әлемдік университеттердің академиялық рейтингі (Academic Ranking of World Universities, Academic Ranking of World Universities), Times басылымы бойынша әлемдегі үздік университеттердің рейтингі (Times Higher Education World University) Rankings, Times Higher Education World University Ranking), тек білім беру құжатының аутентификациясы арқылы танылады.

Келесі тұлғалар білімі туралы құжаттарды тану рәсімінен өтпейді:

• «Болашақ» халықаралық стипендиясының иегерлері;
• танудан босатылатын мынадай халықаралық шарттарға (келісімдерге) қол қойған елдердің білім беру ұйымдарының білім туралы құжаттарының иелері:

1) 1992 жылғы 15 мамырдағы «Білім беру саласындағы ынтымақтастық туралы» ТМД келісімі;

2) 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарт;

3) Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ресей Федерациясының Үкіметі арасындағы М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің қазақстандық филиалының жұмыс істеуі туралы 2017 жылғы 9 қарашадағы келісім.

Өзара тану туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге) қол қойған елдердің білім туралы құжаттары мынадай тәртіппен танылады:

• білім туралы құжат заңдастырылмаған немесе апостиль қойылмаған болса, білімі туралы құжаттың түпнұсқалығын анықтау;
• білім туралы құжатты берген білім беру ұйымының (ғылыми орталық, зертхана) оны беру кезінде тиісті білім беру қызметін жүзеге асыруға құқығы бар-жоғын белгілеу.
• Өзара тану туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге) қол қойған елдердің білім туралы құжаттарын тану көрсетілетін қызметті берушінің куәлік беруі негізінде жүзеге асырылады.
• Өзара тану туралы халықаралық шарттар болмаған жағдайда білім туралы құжаттар мынадай тәртіппен сараптамалық бағалаумен танылады:
• білім туралы құжат заңдастырылмаған немесе апостиль қойылмаған болса, білімі туралы құжаттың түпнұсқалығын анықтау;
• білім туралы құжатты берген білім беру ұйымының (ғылыми орталық, зертхана) оны беру кезінде тиісті білім беру қызметін жүзеге асыруға құқығы бар-жоғын белгілеу; білім деңгейін немесе біліктілігін бағалау;
• оқу кезеңдерін бағалау; оқыту мерзімі мен нысандарын бағалау;
• Білімі туралы құжаттың иесіне осы құжат берілген мемлекетте берілетін академиялық немесе кәсіптік құқықтардың, Қазақстан Республикасында белгіленген үлгідегі білім туралы тиісті құжаттарға берілетін құқықтардың баламалылығын айқындау;қосымша білімнің болуын анықтау (егер білім деңгейінде, оқу кезеңдерінде, оқу мерзімі мен нысанында айырмашылықтар анықталса);
• мамандық немесе білім беру бағдарламасы бойынша практикалық дағдылар мен жұмыс тәжірибесінің болуын анықтау (егер айырмашылықтар білім деңгейінде, оқу кезеңдерінде, оқу мерзімі мен нысанында анықталған болса).

Сараптамалық бағалау жүргізген кезде және білім деңгейіндегі, оқу мерзімдеріндегі, оқу мерзімі мен нысанындағы айырмашылықтарды анықтау кезінде білім туралы құжатты тану оқуды және қосымша білім алуды растайтын құжаттарды, практикалық дағдылардың және мәлімделген мамандық немесе білім беру бағдарламасы бойынша 5 жылдан астам жұмыс өтілі болуын ескере отырып жүзеге асырылады.

Егер шетелдiк бiлiм беру ұйымы, ғылыми орталық немесе зертханалар берген бiлiм туралы құжатта Қазақстан Республикасының бiлiм беру деңгейлерi бойынша кадрлар даярлау бағыттарының немесе бiлiктiлiктердiң, мамандықтардың классификаторларында жоқ бiлiктiлiктер көрсетiлген жағдайда, білім беру мазмұны оқытудың тиісті саласы немесе біліктілік, мамандық бойынша жүзеге асырылады.

Тану туралы анықтама немесе мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап Мемлекеттік корпорация арқылы өтініш берушінің жеке қолына не үшінші тұлғаға нотариалды куәландырылған сенімхат бойынша беріледі не өтініш берушінің «жеке кабинетіне» электрондық пошта мекенжайына көрсетілетін қызметті беруші басшысының немесе уәкілетті тұлғасының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (ЭЦҚ) қол қойылған электрондық құжат жіберіледі.

Ереже, сондай-ақ ғылыми дәреже беру туралы құжаттарды тану және жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім туралы құжаттарды тану туралы куәліктердің телнұсқаларын беру тәртібін де айқындайды.

Бұйрық 2023 жылғы 20 маусымда күшіне енеді.