Қазақстан халқы Ассамблеясы ұлттық мүдделер позициясынан әрекет етеді

Оның негізгі міндеті – шкі этникалық мүдделерге тұйықталмай, біртұтас және бейбіт халық форматында ұлттық мәселелерді шешуге белсене қатысуына көмектесу. Ассамблея кемсітушілікке жол бермеу, этностық және басқа да тиесілігіне қарамастан адам құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қадағалайтын өзіндік омбудсменге айналған. Бұл қоғамдық мекеме өз қанатының астына барлық этномәдени бірлестіктерді біріктірді.

ҚХА-ның басты жетістігі – оның стратегиялық ресурсына айналған Қазақстанның этникалық және мәдени әртүрлілігі деп санайды мамандар. Қазақстанда қолданылып жүрген ұлттық бірлік пен келісім үлгісін, көпұлтты халықтың топтасуын әлемдік қоғамдастық мойындайтынын және осы саладағы тәжірибені алу тұрғысынан әрқашан белгілі бір қызығушылық тудыратынын атап өткен жөн.

Жақында Қазақстан халқы Ассамблеясы Украинаның Қазақстан Республикасындағы Елшісі Врублевскийдің блогерлердің біріне берген сұхбатында әлеуметтік желілерде түрлі дау тудырған мәлімдемесін айыптаған болатын. Бұл жағдай қоғам ішінде қызу талқыға түскен еді.

ҚХА мүшесі, «Ассамблея жастары» төрағасы, қоғам қайраткері Тимур Жұмурбаев ҚХА осы жағдайға байланысты ұстанымдарына түсінік беріп өтті:

– ҚХА Кеңесінің мүшесі ретінде әлеуметтік желілердегі түсініксіз реакцияға байланысты қосымша әрі егжей-тегжейлі түсініктеме беруді қажет деп санаймын. Біріншіден, ҚХА кез келген мәселеде мемлекет, яғни Қазақстанның ұлттық мүддесі тұрғысынан әрекет етеді. Осы жылдар ішінде ҚХА бірлігіміз бен қоғамдық келісіміміздің қозғаушы күші қызметін атқарды. Бұлар тұрақтылықты, мемлекеттік және қоғамдық институттардың үйлесімді дамуын қамтамасыз ететіндіктен, ең алдымен қарапайым халыққа қажет. Екiншiден, бiз қандай да бір ғана тарапты қолдамаймыз. Қазақстан Республикасы Ресей-Украина қақтығысына қатысты өз ұстанымын анық білдірді – біз бейбітшілікті жақтаймыз. Сондықтан үшінші елдер арасындағы ақпараттық текетіресті біздің аумаққа көшіруге жол берілмейді. Үшіншіден, ассамблея кеңесінің мәлімдемесінде айтылғандай, дипломаттардың зорлық-зомбылыққа шақыруы дұрыс емес. Басқа контекст немесе жасырын мағынада айтылған пікір болкы да әбден мүмкін, бірақ бұл нұсқалардың барлығы тұтас этникалық топқа қатысты қабылданбайды. «Қара мысықты қараңғы бөлмеден іздеудің қажеті жоқ, егер ол мысық жоқ болса». Енді кемшілік іздеудің және ақпараттық себептерге жабысудың қажеті жоқ. Ассамблея басқа мәселелерде де, әсіресе, аумақтық тұтастық, тарихи шындық және т.б. мәселелерге қатысты болса, үнсіз қалмайды, — деді қоғам қайраткері.

Егер бұрын біздің этномәдени бірлестіктер төл мәдениетінің сіңісіп, этникалық тамырының жойылып кетуінен қауіптеніп, өз тілдерін, әдет-ғұрпын, салт-дәстүрін жаңғырту, этникалық бірегейлікті сақтау мәселелерін алаңдатса, енді олар бұл мәселеге байланысты өз ұлтының ұлттық ерекшеліктерін сақтаудың қажеті жоқ екенін түсінеді. бұл туралы алаңда. Расында да, елімізде барлық этностар заңмен қорғалған, бұл барлығына бірдей даму мүмкіндігін береді. Этникалық, конфессиялық және басқа да қатыстылығына қарамастан, барлық қазақстандықтар тең шарттарда мемлекеттің әлеуметтік, экономикалық, мәдени және қоғамдық-саяси өмірінің барлық салаларына қатысуға құқылы.

Дүние жүзінде, кез келген елде, кез келген қоғамда қақтығыстар болған және болып жатыр, оны реттей білу және оның қайталанбауы үшін тиісті қорытынды жасай білу маңызды. Ұлтаралық сипаттағы жанжалды жағдайлардың алдын алу ҚХА қызметіндегі басты мәселе болып табылады. Жанжалдардың алдын алу және ұлтаралық келісімді қамтамасыз ету тиімділігін арттыру үшін мұнда этномәдени бірлестіктердің жетекшілерімен және белсенділерімен тұрақты түрде жұмыс жүргізілуде.

Inglehart World Values ​​Survey зерттеулері көрсеткендей, 30 жылда көп жұмыс атқарылған. Қазіргі өскелең ұрпақ, Тәуелсіздік ұрпағы, өз жерлестерімен бірлікті сезінеді және сенім артады екен.

Қазақстандықтардың көпшілігі Қазақстанды болашақта азаматтарының басым көпшілігі қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде сөйлейтін көпұлтты мемлекет ретінде көреді. Биылғы жылдың екінші тоқсанында респонденттердің 94%-ы ұлтаралық жағдайды қолайлы және тыныш деп бағаласа, қазақстандықтардың 88%-ы Қазақстандағы ұлтаралық келісімді сақтау жөніндегі мемлекеттік саясатты қолдайды.

Мемлекеттік шараларға байланысты айта кетсек, Қазақстан аймақтарында этномедиация институтын дамыту басым бағыттардың біріне айналды. Мемлекет басшысының медиация саласындағы тапсырмаларын іске асыру шеңберінде Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның құрылымдарының алдында этномедиация институтын дамыту және адам құқықтарын қорғауға қатысу әрекеттері сияқты қызметтің басым бағыттары тұр.

Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары – ҚХА Хатшылығының меңгерушісі Марат Әзілханов:

– Елімізде этномедиация институтын дамыту мақсатында мүдделі мемлекеттік органдар мен қоғамдық құрылымдар өкілдерін этномедиация дағдыларына үйрету, сондай-ақ оқу орталығын құру бойынша негізгі шаралар қабылдануда.

Бүгінгі таңда Қазақстанда 360-тан астам медиация алаңы бар, оның 17 кеңсесі облыстық «Қоғамдық келісім» және Достық үйлерінде, біреуі Тұран-Астана университетінде. ҚХА жанынан 340-тан астам диалог алаңдары ашылды – мемлекеттік органдардың қоғамдық қабылдаулары, «Аманат» партиялары, кәсіподақ ұйымдары, халыққа қызмет көрсету орталықтары, дағдарыс орталықтары, мектептер, емханалар, аудандық және ауылдық әкімдіктер және т.б. ҚХА медиаторлары азаматтарды қабылдап, кейбір даулы мәселелер мен жағдайларды шешуге көмектеседі. Және олар мұны тегін жасайды. Қазірде тіркелген 1867 медиатордың басым көпшілігі – 1675-і қоғамдық, қалған 192-сі кәсіби медиаторлар.

Жалпы, ҚХА медиация институтының қызметі этносаралық жанжал жағдайларының алдын алуға бағытталған. Бұл өте үлкен және жауапты жұмыс. Биылғы жылдың екінші тоқсанында ғана медиаторларға 3730-ға жуық өтініш келіп түсті, олардың басым көпшілігі не консультация алды, не медиация туралы келісім жасасты, қалған өтініштер қаралу үстінде. Өтініштер негізінен отбасылық, еңбек, әлеуметтік-тұрмыстық бойынша түсіп жатыр, ұлтаралық мәселелер бойынша әлі бірде-бір өтініш түскен жоқ. Бұл елімізде этностардың құқықтарын бұзу фактілерінің жоқтығын және этносаралық қарым-қатынасқа қатысты жағдайдың тұрақты екенін көрсетеді.

Қазақстанның барлық дерлік өңірлерінде ҚХА өңірлік медиация кеңестері мүшелерінің қатысуымен «Этномедиация: этносаралық қақтығыстардың алдын алу және реттеу» атты консультативтік кездесулер өтеді, онда Президенттің биылғы наурыздағы Жолдауында айтылған қоғамды одан әрі демократияландыру бастамалары талқыланады. ҚХА-ның өңірлік қоғамдық құрылымдарына көмектесу үшін практикалық ұсыныстар әзірленуде.

Сонымен қатар, Мемлекет басшысының тапсырмаларын жүзеге асыру аясында алғаш рет этномедиаторлар мен келіссөз жүргізушілерді даярлаудың жаңа оқу бағдарламасы әзірленді. Жоба Жамбыл облысында пилоттық режимде жүзеге асырылып, ауылдық округ әкімдері, учаскелік инспекторлар, тәрбие ісі жөніндегі білім беру директорлары, қоғамдық медиаторлар арасынан 36 студент этномедиация бойынша оқыту курстарынан өтті. Бұл жоба барлық өңірлерде жүзеге асырылатын болады.

Болашақта ҚХА медиация институты этномедиаторлар мен кәсіби келіссөздер жүргізушілер институты ретінде дамитын болады. Қазақстанда бұл институт белсенді түрде дамып келеді. Құқық қорғау қызметіне келетін болсақ, ҚХА медиаторлары осы салаға барынша тартылып, мәселелерді, проблемаларды шешуге және тұрмыстық қылмыстардың, сондай-ақ әйелдер мен балаларға қатысты қылмыстардың алдын алуға белсенді қатысуақ.

Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтеновтің айтуынша, қазір өңірде этномедиацияны кеңінен енгізу бағытында ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Осы мақсатта мұнда медиация бойынша біліктілікті арттыру семинары жоспарланған, оның барысында қатысушылар көршілес Жамбыл облысы мен Алматы қаласының кәсіби медиаторларымен тәжірибе алмасады.

Бұл ретте, Жамбыл облысы әкімдігінің ішкі саясат басқармасының «Қоғамдық келісім» медиация кабинеті ҚХА-ның қоғамдық құрылымдарын және қызметі қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірлікті қамтамасыз етуге байланысты мүдделі уәкілетті тұлғаларды шоғырландыру, тараптар арасындағы қақтығыс деңгейін азайту бойынша жұмыс жүргізуде.

Тараз қаласында өткен «Ашық есік күні» республикалық акциясына ардагерлер мен билер кеңесі, судьялар, ішкі істер органдарының қызметкерлері, әділет және адвокатура, кәсіби және кәсіпқой емес медиаторлар, этномәдени бірлестіктердің, ақсақалдар кеңесінің, қоғамдық келісімнің өкілдері, Жамбыл облысы ҚХА аналары қатысты.

Парида Маммадова, Жамбыл облысы әкімдігінің «Қоғамдық келісім» жетекшісі:

– Келіссөз жүргізушілер, медиаторлар – көп ұлтты ортада жанжалдардың алдын алу үшін дер кезінде алдын алу шараларын қолдануға тырысатын адамдар. Ұлтаралық қақтығыстарды тоқтату өте қиын екені баршамызға мәлім, оның алдын алу үшін біздің медиаторларымыз бұл бағытта үнемі жұмыс істеп жатыр.

Өзбек этно-мәдени орталығының төрағасы, ҚХА және «Ұлттық Құрылтай» мүшесі Шерзод Пулатов:

– Қазақстан халқы Ассамблеясы қыруар жұмыс атқарып жатыр, бірақ, ең алдымен, өңірлік деңгейде этносаралық саланы басқару құрылымын қайта пішімдеу бойынша жұмыстарды ерекше айтар едім. Бұған қазір қазақ жұртшылығының беделді өкілдері енген ассамблея мен оның кеңесінің құрамының жаңаруы белгілі дәрежеде ықпал етуде. Алғаш рет ҚХА құрамы этностармен тікелей жұмыс жүргізіліп жатқан өңірлерді қамтитындай кеңейтілді.

Соңғы жылы Ассамблея құрылымдары 32 мыңнан астам іс-шара өткізіп, 1,5 миллионнан астам адамды қамтыды. Бірінші тоқсанның өзінде 95 мыңға жуық адамның қатысуымен 3,4 мыңға жуық іс-шара өткізілді. ҚХА қызметінде үлкен рөл қоғамдық келісім кеңестеріне тиесілі. Бүгінде Қазақстанның барлық өңірлерінде 2619 кеңес жұмыс істейді, олардың құрамында 18 мың адам бар. Олар 155 000-нан астам халықты қамтитын 6000-нан астам іс-шара өткізді.

Сонымен қатар, кеңес мүшелері азаматтардың түрлі түйткілді мәселелерімен айналысады. Соңғы мәліметтер бойынша, 9 мыңнан астам өтініш келіп түскен. Негізінен үйлерді жылу жүйесіне қосу, жеке секторға көмір тапшылығы және т.б. Оның тең жартысы оң шешімін тапса, қалғаны тиісті мекемелерде қаралуда.

ҚХА құрылымында Аналар кеңесі де бар. Аналар кеңесінің қызметі де ауқымды, олардың жұмысы орасан зор, олар барлық аймақтарда, барлық деңгейде – облыстық, аудандық, ауылдық жерлерде жұмыс істейді. Бүгінде барлығы 1847 аналар кеңесі жұмыс істейді, оның құрамында 13 мыңға жуық мүше бар. Олар бірігіп, қазірдің өзінде 200 мыңнан астам адамның қатысуымен 18 мыңға жуық іс-шара өткізген. Кеңес мүшелері тұрақты негізде елімізде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық реформалар жөнінде түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.

Биылғы көктемде «Мәдениетті ана – Мәдениетті ұлт» жобасы қолға алынып, еліміздің барлық өңірлерінде жүзеге асырылуда. Оның басты міндеті – жас ұрпақ тәрбиесінде отбасылық құндылықтарды, ұлттық салт-дәстүрлерді сақтау.

Өткен жылдың күзінде Маңғыстау, Жамбыл, Қостанай және Шығыс Қазақстан облыстарында қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірліктің қазақстандық үлгісін насихаттау мақсатында республикалық дәріс өтті. Оның басты мақсаты – барша қазақстандықтардың ортақ мәдени кодексі, ортақ құндылықтары мен ұлттық тарихи санасы негізінде халық бірлігін нығайту. Олардың қатарында облыстық жастардың, достық үйлерінің өкілдері, қоғам қайраткерлері болды. Іс-шарада мемлекеттік тілдің қазақстандық қоғамның құндылықтар жүйесіндегі рөлі, медиа-кеңістіктегі ұлтаралық дау-жанжалдардың алдын алу және жастар ортасына қатысты мәселелер талқыланды.

ҚХА мүшелері Мемлекет басшысының «Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі» атты Жолдауын жүзеге асыруға белсене қатысуда. Бұл шаралар да өз жемісін беріп жатыр.

Алдағы уақытқа Қазақстан халқы Ассамблеясының алдында көптеген міндеттер мен мақсаттар тұр, бірақ ең бастысы, ҚХА-ны қоғамдық келісім мен бірлікті нығайтудың тірек институты және мемлекеттік саясаттың негізгі элементі ретінде дамытуды қажет етеді. Ассамблея бұқаралық қоғамдық коммуникацияның идеологиялық тетігі болып табылады және ол кең әлеуметтік және ақпараттық платформаларға қолжетімділікпен жұмыс істеуі керек. Сондай-ақ этносаясаттың жаңа басымдықтарын ескере отырып, оның қоғамдық институттарының қызметін жаңартуымыз қажет. Жалпы, ҚХА-ның биылғы жылға жоспарланған жобалары мен іс-шаралары білім беру және әлеуметтік-бағдарлы салаларға, жалпы азаматтық бірегейлікті қалыптастыруға және этностардың интеграциясына бағытталған.

ҚХА көптеген қайырымдылық акцияларымен белгілі. Өткен жылы ассамблеяның мұрындық болуымен барлық этномәдени орталықтар, соның ішінде өзбек этномәдени орталықтары түрлі форматтағы үш мыңнан астам қайырымдылық акциясын өткізіп, 137,5 мың азамат пен 20 мыңға жуық отбасыға 1,3 миллиард теңгеден астам көмек көрсетті. Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай «Қайырымдылық керуені: 30 игі іс» қайырымдылық марафоны аясында 110 мыңнан астам азамат пен 17 мыңға жуық отбасына, соның ішінде көп балалы және аз қамтылған отбасыларға көмек көрсетілді. Зейнеткерлер, соғысқа қатысушылар, мүмкіндігі шектеулі азаматтар да назардан тыс қалмады. Еріктілер 992 миллион теңгенің ең қажетті заттарын, азық-түлік пен дәрі-дәрмекті жеткізіп берді.

Сондай-ақ, орман өртінен зардап шеккен Риддер қаласының тұрғындарына да гуманитарлық көмек көрсетілді. Осы мақсатта ҚХА Жедел штабы құрылып, барлық достық үйлерінде қажетті заттар мен дәрі-дәрмектерді қабылдайтын пункттер ашылды. Шығыс Қазақстан, Маңғыстау, Павлодар облыстары мен Шымкент қаласындағы өңірлік құрылымдары 16 тонна гуманитарлық жүк тиелген керуенді жөнелтуді ұйымдастырды. Көрсетілген көмектің жалпы сомасы 48 миллион теңгеден астамды құрады.

Жаңа оқу жылы жақындап қалды. Дәстүр бойынша ҚХА жыл сайын барлық облыстарда «Мектепке жол» қайырымдылық акциясын өткізеді. Мәселен, өткен жылы ҚХА этномәдени орталықтары 16 мыңнан астам бала мен 2804 отбасына 169 миллион теңгеден астам көмек көрсетті. Биыл да бұл акция өтіп, мектеп киімдері мен оқуға қажетті барлық керек-жарақтар сатып алынады.