Қазақстан «жасыл» энергияның негізгі жеткізушілерінің бірі бола алады

Бұл деңгей 2020 жылмен салыстырғанда 64%-ға жоғары. Ағынның жартысынан астамы әлемнің дамушы экономикаларына түсті (837 млрд доллар немесе үлестің 53%-ы), онда өткен жылмен салыстырғанда өсу 30%-ды құрады. Дамыған елдерде инвестиция ағыны екі есе өскенін көрсетіп, 746 миллиард долларды құрады. ТШИ ағыны бойынша алғашқы 10 елдің қатарына АҚШ, Қытай, Гонконг (ҚХР), Сингапур, Канада, Бразилия, Үндістан, Оңтүстік Африка Республикасы, Ресей Федерациясы және Мексика кіреді. Бұл елдерге инвестиция ағыны 1 триллион доллардан асты.

Жобалар бойынша ең көп инвестиция электроника және электр жабдықтары, АКТ, электр және газбен жабдықтау, құрылыс, автомобиль жасау, көлік және қойма, химия өнеркәсібі, тамақ және фармацевтика сияқты салаларға құйылды. Олардың ішінде электроника және электр жабдықтары (+156%), құрылыс (+49%), фармацевтика (+26%) және АКТ (+23%) салаларында айтарлықтай өсім байқалды.

Бұл бағытта Қазақстанның да рөлі артып келе жатқаны көңілге қонымды. Келесі жобаларды жүзеге асыру біздің елімізге «жасыл» сутегінің әлемдік өндірушілерінің ондығына кіруге мүмкіндік береді. Өткен жылдың қазан айында «Svevind» неміс-швед компаниясы Қазақстан үкіметімен жобалық қуаты 20 ГВт жасыл сутегі зауытын салу туралы келісімге қол қойды. Құны 50 миллиард доллар болатын бұл жоба жылына 2 миллион тоннаға дейін «жасыл» сутегін өндіреді. Bloomberg сарапшыларының пікірінше, бұл жоба ЕО-ның 2030 жылға қарай климаттық бейтарап сутегін импорттау мақсатының 1/5 бөлігін қамтуға қабілетті.

Египетте өткен соңғы COP27 жаһандық конференциясында Қазақстан үкіметі мен австралиялық Fortescue компаниясы арасында елімізде жасыл сутегі өндіру жобаларын жүзеге асыру туралы келісімге қол жеткізілді. Мемлекет басшысының Парижге сапары барысында Қазақстан Республикасының Энергетика министрі Болат Ақшолақов Франция үкіметімен «Жаһандық жылынуға қарсы іс-қимыл саласындағы ынтымақтастықты жүзеге асыру туралы» арнайы келісімге қол қойды.

Инвестициялар комитетінің төрағасы Ардақ Зебешев ЖЭК (жаңартылатын энергия көздері) жобалары туралы:

– Бұл құжаттың бір тармағы – Жамбыл облысында (Мирный кентінде) қуаты 300-600 МВт/сағ энергия сақтау жүйесі бар қуаты 1 ГВт жел электр станциясының құрылысы. Жобаны «Total Eren» және «Самұрық-Қазына» АҚ жүзеге асырады. Бұл жаһандық үрдіс «көміртегі ізіне» қойылатын талаптардың күшейтілуіне және әлемнің көптеген елдерінің 2050 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізу жөніндегі міндеттемелеріне байланысты болуы мүмкін.

Тұтастай алғанда, қайталанатын энергия элементтерін, жартылай өткізгіштерді, аккумуляторларды және басқа да жоғары технологиялық өнімдерді өндіруге арналған стратегиялық маңызды сирек және сирек жер металдарын қоса алғанда, энергетикалық емес тауарлардың тапшылығының жалғасуы және бағасының өсуі жасыл үрдісті баяулатуы мүмкін. Келесі жылы соған қарамастан, жаңа жасыл алаң жобаларын, әсіресе «жасыл» сутегіге қатысты жобаларды жүзеге асыруды жалғастыру маңызды. Бұл жұмыстың нәтижесі әлемдік рецессияны еңсергеннен кейін әлемде сұранысқа ие болатыны сөзсіз.

Жасыл энергетиканы дамыту. Бұл салада Қазақстан өз мойнына үлкен міндеттемелер алып отыр. 2050 жылға қарай баламалы энергия көздерінің үлесі 50 пайызға жетуі керек. Дегенмен кейбір сарапшылардың пікірінше, бұл энергия көздерін негізгі деп санауға болмайды. Өйткені елімізде үш жүз жылға жететін көмір қоры бар.

Қазақстан жасыл энергетикаға көшу бойынша өршіл мақсаттар қойып отыр. Сегіз жылда еліміздің жалпы энергетикалық балансындағы жаңартылатын энергия көздерінің үлесі 15 пайызға жетуі керек. Қазір бұл көрсеткіш небәрі төрт пайызды құрайды. 2060 жылы Қазақстан көміртегі бейтараптығына қол жеткізуге міндеттеме алды. Осыдан бес жыл бұрын Қазақстанда ірі халықаралық көрме өтті. Оның негізгі тақырыбы «Болашақ энергиясы» болды. Онда жасыл экономикаға көшу бойынша идеялар мен шешімдері ұсынылғаны белгілі.

Нұрлан Қапенов, «QAZAQ GREEN» ЖЭК қауымдастығының директорлар кеңесінің төрағасы:

– Бүгінде Қазақстанда энергетика министрлігі 2035 жылға дейінгі энергетикалық теңгерімді қабылдады, онда алдағы 10-12 жылда көмірмен жұмыс істейтін зауыттардың бір бөлігі, шамамен 30 пайызы энергетикалық баланстан шығарылуы тиіс деген. Оларды 2035 жылға дейінгі жоспарға сәйкес жасыл көздерге ауыстыру керек, оған қоса 6,5 гигаватт жасыл көздер мен газ өндіру болуы керек, бұл жалпы генерацияның шамамен 30 пайызын құрайды.