Жобалар
Редакциямен байланыс
Жарнама
15:50, 17 Ақпан 2023

Қазақстанда ғарыш пен экономика қатар дамуы керек

None
None

Әлемнің барлық дамыған елдерінде ғарыш пен экономика қатар дамып келеді. Өйткені ғарыштық деректер мен оларға негізделген құзыретті шешімдер бір-бірінен ажырамайды және нәтижеге тікелей әсер етеді.

Елімізде ғарыштық техниканың көмегімен өткен жылы пайдаланылмай жатқан 1,3 миллион гектар ауыл шаруашылығы жерлері анықталып, мемлекет меншігіне қайтарылса, биыл кемінде 5 миллион гектар жер күтілуде. Осы секілді мысалдар көп.

Ал спутник – заң бұзушылық фактілерін бейтарап анықтап, оң қолға, құзырлы органдарға жеткізе алатын көзге көрінбейтін полицейдің түрі. Бізде республикада бұл үшін барлық қажетті технологиялық әлеует бар.

KazAeroSpace компаниясының басшысы Бағлан Қазиев:

— Бірқатар салаларда зардаптар мен шығындар бастапқыда байқалмайтын болып көрінеді. Біз ғарыш саласы қызмет көрсету саласы екенін түсінуіміз керек, ол басқа дәстүрлі салалардың дамуына көмектеседі. Ол салалар ғарыштық технологиялардың әртүрлі түрлерін пайдаланады. Мысалы, ауыл шаруашылығы. Жоғары өнім алу үшін дамыған елдер ауа-райын болжау үшін метеорологиялық спутниктерді, дәл егіншілік үшін навигациялық спутниктерді, әртүрлі кезеңдердегі ауылшаруашылық дақылдарының жай-күйін, ауылшаруашылық дақылдарына ықтимал қауіптерді талдау және жердің тозуын анықтау үшін қашықтықтан зондтау спутниктерін пайдаланады. Біздің елімізде Қазақстандағы ғарыштық деректер мүмкін болғандай толық пайдаланылмайды. Әрине, ғарыштық деректер негізгі рөл атқаратын салалар бар. Ғарыштық деректер сияқты ақпарат көзін жоғалтқанда, біз бірден ХХ ғасырдың ортасындағы технология деңгейіне сырғыған болар едік деп айта аламын. Көптеген километрлік сымды байланыс жүйелері, жерүсті радиомаяктарына негізделген қарапайым навигация, сонымен қатар тек кемелер мен ұшақтарға қол жетімді, жеке маршрут таңдау қызметі туралы армандауға болады. Жерді қашықтықтан зондтау спутниктері жоқ, аналогтық негізде аэрофототүсірілім ғана қол жетімді. Космонавтикадан бас тартатындар мұның бәрін ұмытпауы керек, — дейді.

2007 жылға дейін Қазақстанда ғарыш саласы болған жоқ, тек ғарыш кеңістігін зерттеу және Жерді қашықтықтан зондтаудың шетелдік жерсеріктерінен түсірілген ғарыштық суреттерді өңдеу әдістері бойынша жеке ғылыми зерттеулер жүргізілді.

2007 жылы министрлік мәртебесі бар ел үкіметінің дербес құрылымы ретінде Ұлттық ғарыш агенттігінің, саланың нақты құрылымының құрылуы, «Ғарыш қызметі туралы» Заңның қабылдануы, отандық төрт ғарыш аппаратының сәтті ұшырылуы, әлемнің үш ғарыш айлағынан ғарышқа спутниктерді шығару, спутниктерді шығаратын зауыт салу және жоғары дамыған елдермен үкіметаралық қарым-қатынас орнату, Қазақстан беделді ғарыш мемлекеттерінің халықаралық клубына кіре алды.

«Ғарыштық зерттеулер және технологиялар» журналының бас редакторы Нұрлан Әселқан:

– Қазір әлемде 50-ден астам ғарыш агенттігі бар, олардың көпшілігі елдің жоғары лауазымды тұлғаларына тікелей есеп береді. Ең алдымен, Ұлттық ғарыш агенттігінің дербес орган ретінде жұмыс істеген кезеңі сәтті болғанын мойындайық. Бұл өте маңызды. Әлемдік тәжірибені талдай отырып, дамыған елдерде ғарыш ведомстволары мемлекеттің бірінші тұлғаларына бағынатынын көреміз, өйткені ғарыш бизнесте де, мемлекеттік мәселелерді шешуде де пайдалануға болатын қос мақсатты құрал болып табылады. Тиісінше, ғарыш кеңістігіне қатысатын дененің жаңа статусы қажет. Ендігі міндет – адамдардың ғарыштық технологияларды енгізу және пайдалану арқылы қанағаттандыруға болатын қажеттіліктерін анықтау. Бұл бизнестің дамуына әкеледі. Мәселен, шет елдегі шетелдік азамат тіпті тілді және қаланы білмей-ақ, спутниктік навигациясы бар мобильді қосымшаларды пайдаланып такси жүргізушісі бола алады.

Адамның, бизнестің, қоғамның және мемлекеттің қажеттіліктері туралы аналитиканы жинай отырып, формуланы аламыз, оның көмегімен спутниктердің қандай түрлерін, олардың санын және қай уақытта қажет екенін есептейміз. Осының барлығы жұмыс істеп тұрған қазақстандық зауыттарды жүктейді. Оның үстіне спутниктерді ұшыру үшін зымырандар мен ғарыш айлағы қажет. Талдау нәтижелеріне сүйене отырып, зымырандардың бізге керегі бар-жоғын, қажет болса, оларды қандай типті, қай ғарыш айлағынан ұшыру тиімдірек екенін түсінеміз. Әрине, мұндай жағдайда жоғары білікті мамандар мен ғылыми кадрлардың рөлі маңызды. Осылайша, мәре сызығында бізге не қажет, бұл үшін қанша қаражат қажет және қаржыландыру көздері туралы нақты түсінік болады.

Бұл ретте ғарыш саласын дамытуды жауапкершілікті өз мойнына ала алатын, бизнес жобаларды жүзеге асыруда табысты тәжірибесі бар басшыға тапсыру маңызды. Ондай басшы шықса, көптеген серіктестікке дайын болып, саланың дамуына өз үлесін қосуға дайын болады. Сонда ғарыштық технологиялар Қазақстанға нық қызмет етеді.

                               

Тегтер: