Қазақстанда көбіне әйелдер қаржы пирамидаларының құрбанына айналады

Биылғы 2023 жылдың қаңтар-сәуір айларының қорытындысы бойынша елімізде «Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құру және басқару» бабы бойынша 45 қылмыстық құқық бұзушылық тіркелді, бұл бір жыл бұрынғыдан 6,3%-ға аз.

Анықтама үшін айта кету керек, 2022 жылдың төрт айында елімізде мұндай 48 жағдай тіркелді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 3,9 есеге аз.

Өңірлік тұрғыда «Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құру және басқару» бабы бойынша ең көп қылмыстық құқық бұзушылықтар Алматы қаласы қаржы орталығында тіркелді деп күтілуде: бір жыл бұрынғы 4 оқиғаға қарсы 7 жағдай. Екінші және үшінші қатарда Шығыс Қазақстан облысы (5 жағдай, бір жыл бұрынғы 2 жағдайға қарсы) және Астана (4 жағдай – бір жыл бұрынғыдай). Көшбасшыларға қарсы шыққандар қатарында Абай, Қарағанды ​​облыстары мен Шымкент қаласы да бар: облыстардың әрқайсысында 3 жағдай тіркелген.

Экономикалық тергеу департаментінің мәліметінше, қаржы пирамидаларын ұйымдастырушылар қазір сенімсіз азаматтарды өз ұйымдарына инвестиция салуға тартудың көбірек прогрессивті жолдарын табуда. Қазақстандықтар интернет-ресурстар арқылы тартыла бастады. ҚР Қаржы мониторингі агенттігінің мәліметінше, биылғы жылдың 3 айында Қазақстанда қаржылық пирамида белгілері бар 4 мыңға жуық сайт пен аккаунт бұғатталған.

Саладағы құқық бұзушылықпен келтірілген залалдың белгіленген мөлшері 12,2 млрд теңгені құрады, бұл бір жыл бұрынғыдан 2,1 есеге артық. Оның ішінде 12,1 млрд теңге жеке тұлғаларға келтірілген залал (бір жыл бұрынғы 5,7 млрд теңге), заңды тұлғаларға келтірілген залал 176,7 млн ​​теңгені құрайды (өткен жылы залал тіркелген жоқ).

30 адам қаржы пирамидаларын құру және басқару кезінде ұсталды, бір жыл бұрын небәрі 2 адам. Қылмыскерлердің көпшілігі жұмыссыздар (20 адам), тағы 3 адам жеке кәсіпкер ретінде тіркелді.

Биылғы 2023 жылдың қаңтар-сәуір айларында 382 адам қаржы пирамидаларының құрбаны болды, бұл бір жыл бұрынғыдан 3,3 есеге көп. Оның ішінде 11 жасқа дейінгі 6 бала, кәмелетке толмағандардан 16-17 жас аралығындағы 3 адам, 18-20 жас аралығындағы 9 адам, 21-29 жас аралығындағы 72 адам, 30-39 жас аралығындағы 120 адам, 40-49 жас аралығындағы 100 адам, 54 адам. 50-59 жас, 60 жастағы және одан жоғары 18 адам.

Зардап шеккендердің 71,5 пайызы, яғни 273 адам әйелдер. Сондай-ақ төрт айда 11 зейнеткер мен 3 студент қаржы пирамидасының құрбаны болды.

Экономикалық тергеу департаменті қаржылық пирамидалардың жалпы белгілерін айтып, инвестициялық компанияда алаяқтық белгілері бар-жоғын тексеру бойынша кеңес береді:

— Егер біз бұрын оффлайн семинарлар, презентациялар, салымшылар арасында ақшаны қайта бөлу немесе екінші деңгейлі банктердің шоттары арқылы аударуды байқасақ, қазір қаржылық пирамидаларды ұйымдастырушылар цифрлық технологияларға көбірек жүгінеді. Потенциалды инвесторларға арналған семинарлар онлайн режимінде (соның ішінде жасанды интеллект жүйелерін пайдалана отырып) өткізіледі. Адамдар жеке кабинетін тіркеп, сол жерге ақша салып, ойдағы табысының қалай өсетінін бақылай алатын интернет-платформалар құрылуда. Жәбірленушілердің қаражатын алу үшін сандық активтер, әртүрлі крипто биржаларының криптовалюта әмияндары пайдаланылады. Қаржы мониторингі агенттігінің мәліметінше, биылғы жылдың үш айында Қазақстанда қаржылық пирамида белгілері бар 4 мыңға жуық сайт пен аккаунт бұғатталған. Әлеуметтік желілер мен интернет-сайттарды бақылау жаңа қаржылық пирамидаларды дер кезінде анықтауды және азаматтарға айтарлықтай зиян келтірмес бұрын олардың қызметін тоқтатуды қамтамасыз етеді, — деп ескертеді департамент өкілі Айзада Маратқызы.

2023 жылдың басынан @BAIQApiramidaBOT телеграмма боты жұмыс істейді, оның көмегімен қазақстандықтар веб-сайттар мен әлеуметтік желілерде қаржылық пирамида белгілерінің бар-жоғын өз бетінше тексере алады. Пайдаланушыға компанияның веб-сайтына, Instagram парақшасына, ВКонтакте тобына немесе Telegram арнасына сілтеме енгізу жеткілікті. БСН арқылы сізге инвестиция салып, ақша табуды ұсынатын компанияны да тексеруге болады.

Сонымен қатар, енді ақшасын салғысы келетін әрбір азамат Қазақстан Республикасы Қаржы мониторингі агенттігінің сайтында жарияланған пирамидалық схемалар тізімі бойынша компанияның сенімділігін тексере алады.

Ведомство қаржы пирамидасының 10 негізгі белгісі бар екенін және олардың кез келгенінің ақша салып, табыс табуды ұсынатын ұйымда болуы қазақстандықтарды ескертуі керек екенін еске салады:

• Сізден қомақты ақша салу талап етіледі.
• Қаржы пирамидалары инвестицияланған капиталға уәде беретін өте жоғары пайыздық мөлшерлемелер.
• Ақшаңызды қайтару үшін таныстарыңызды тарту керек.
• Жоба «ноу-хау» ретінде ұсынылған.
• Компания жақында тіркелді, оның ең аз жарғылық капиталы және жалғыз құрылтайшысы бар.
• Әлеуметтік желілердегі белсенді және интрузивті жарнама, түрлі презентациялар, түрлі сыйлықтар, сыйлықтар, ваучерлер ұтыс ойыны, парақшаларды жаппай тарату, пошталық және электронды пошта арқылы жіберу.
• Шарт жауапкершілікті қамтымайды.Компания «микроқаржы ұйымының», «несиелік бюроның», «қарызға қарсы бағдарламаның», «қаржылық қызмет көрсету орталығының» артына тығыла алады.
• Олар қолма-қол ақшаны қабылдайды немесе компанияның арнайы банктік шоттарын пайдаланбай-ақ әртүрлі интернет-төлем және аударым жүйелерін пайдаланады.
• Оның қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің азаматтардан ақша тартуға лицензиясы жоқ.

Қазақстандықтарды қырағы болуға және жинақтарын күмәнді қаржы институттарына салмауға шақырамыз.