Қазақстанда өсімдіктер әлемі туралы заң шықты

7 наурызда «Өсімдіктер әлемі туралы» заң күшіне енді. Құжат елімізде өсетін өсімдік бірлестіктерін қорғау және пайдалану саласындағы қатынастарды реттейді.Заң Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген Қазақстанның «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасына сәйкес әзірленген. Өйткені, өсімдіктер барлық дерлік экожүйелердің негізі, өзіндік табиғи негізі болып табылады, соның арқасында бұл экожүйелер өздерінің өміршеңдігін сақтайды және адамдардың өмір сүру жағдайларын қамтамасыз етеді.

Қолда бар ғылыми деректерге сүйенсек, әлем флорасының 21%-ы әртүрлі себептермен, ең алдымен табиғатты интенсивті және иррационалды пайдаланудың салдарынан жойылу қаупінде тұр.

Қазақстанда жоғары тамырлы өсімдіктердің 6000-ға жуық түрі, саңырауқұлақтардың 4850 түрі, балдырлардың 2000 түрі, мүк пен қынаның 1000 түрі кездеседі. Осы өсімдік түрлерінің жалпы санының 387 түрі Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына сирек кездесетін немесе жойылып кету қаупі төніп тұрған түрі ретінде енгізілген және олардың саны көбейеді деген болжам бар.

Республикада түрлердің алуан түрлілігінің азаюы мен өсімдіктердің деградациясының негізгі себептерінің бірі табиғи өсімдік ресурстарын теңгерімсіз пайдалану, олардың мекендеу ортасының жойылуы, жергілікті өсімдіктердің бөтен түрлер мен адам енгізген дақылдардың ығыстырылуы болып табылады. Нәтижесінде, бұл түрлердің жоғалуына және табиғи экологиялық жүйелердің өздерінің деградациясына әкеледі.

Эколог-маман Ерасыл Жорабеков:

— Біздің елімізде осы уақытқа дейін қолданыста болған заңнама оларды қорғауды және пайдалануды реттеуді тиісті деңгейде қамтамасыз етпеді. Бұл Қазақстан Республикасының «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы», «Жайылымдар туралы» Заңдарына және Қазақстан Республикасының Орман кодексіне қатысты. Жаңа заңның қабылдануы оған Экологиялық, Салық кодекстерін, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексті, сондай-ақ ерекше құнды өсімдіктерді жою немесе зақымдау, олардың заңсыз айналымы үшін жауапкершілікті көздейтін Қылмыстық кодекске сәйкес келтіруді талап етеді, — дейді.

Бұған дейін Экология министрлігі заңның негізгі ережелерін ұсынған болатын. Заң жобасын қабылдаудың мақсаты бүкіл республика аумағында өсімдіктер дүниесін қорғау, өсімін молайту және ұтымды пайдалану саласындағы қатынастарды құқықтық реттеуді енгізу болып табылады.

Енді өсімдіктер дүниесін пайдалануды реттеуге қатысты жекелеген нормаларда Қазақстан Республикасының Орман, Экологиялық, Жер, Су, Кәсіпкерлік кодекстері, «Республикадағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» және «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Қазақстан Республикасының Заңында бар.

Осыған байланысты «Өсімдіктер әлемі туралы» арнайы заң қабылдау қажеттілігі туындады, бұл да Қазақстан қатысушысы болып табылатын халықаралық конвенциялардың ережелерімен байланысты.

Заңның реттеу саласына табиғи жағдайда өсетін өсімдік әлемінің объектілері, сондай-ақ генетикалық қорды сақтау мақсатында ерекше жағдайларда ұсталатын жабайы өсімдіктер мен олардың бөліктері қамтылатын болады.

Заңның ережелері бүкіл республика бойынша өсімдік ресурстарының есебін жүргізуге, олардың сандық және сапалық сипаттамаларының өзгерістерін талдауға, сондай-ақ өсімдіктер дүниесі объектілерін экономикалық бағалауға мүмкіндік береді.

Мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдар жүзеге асыратын мемлекеттік және қоғамдық бақылау институттары енгізіледі.

Заңнаманың басты жаңалығы өсімдіктер дүниесінің жекелеген түрлерінің айналысы саласында хабарлау тәртібін белгілеу болып табылады. Бұл отандық кәсіпкерлік субъектілері фармацевтикалық, азық-түлік және техникалық өнімдерді өндіру үшін өсімдік ресурстарын заңды түрде ұтымды пайдалана алады деген сөз. Бұл шара шағын және орта бизнесті дамытуға, осы салаға инвестиция тартуға, сондай-ақ өсімдік әлемін арнайы пайдаланғаны үшін кәсіпкерлік субъектілеріне алым төлеу арқылы мемлекеттік бюджеттің кірісін арттыруға мүмкіндік береді.

Жеке тұлғалар жеке және тұрмыстық қажеттілік үшін жабайы жемістерді, жаңғақтарды, саңырауқұлақтарды, жидектерді, дәрілік өсімдіктерді тегін және рұқсатсыз жинай алады.