Қазақстандағы адам саудасы мигранттарға бағытталған

  БҰҰ-ның 2022 жылға арналған мәліметі бойынша, бұл аймақтарда 4 миллионға жуық жұмысшы жұмыс істейді.

 Қазақстанның өзі көші-қон процестерінің белсенді қатысушысы болып табылады. Бұрын Ресейге транзиттік ел болған.  Бірақ жағдай 2000 жылдардың басында Қазақстан Республикасының экономикасы жақсарған кезде өзгере бастады.  Ел қазір еңбек мигранттарының негізгі бөлігін құрайтын Өзбекстан, Тәжікстан және Қырғызстан азаматтарын жұмысқа тарта бастады.

 Сонымен қатар заңсыз көші-қон, сондай-ақ еліміздің көші-қон заңнамасын бұзу фактілері әлі де бар. Көші-қонның ең маңызды, мүмкін, байқала бермейтін проблемаларының бірі – адам саудасы.

 Адам саудасының құрбаны болған мигранттар құрылыс, ауыл шаруашылығы жұмыстарын жүргізуге мәжбүр. Олар жоғары табыс туралы уәделерге алданып қалады.  Оның орнына олар заңсыз қамауға алынып, жұмыс істеуге мәжбүр.

Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, Қазақстанда жыл сайын «адам саудасы» санаты бойынша 100-ге жуық сотқа дейінгі тергеулер тіркеледі.  2019-2022 жылдар аралығында 131 адам жыныстық қанаудың құрбаны болған.

 Бұл ретте сотқа түсетін істердің айтарлықтай аз саны.  Адам саудасы ҚР Қылмыстық кодексінің 128 (Адам саудасы) және 135 (Кәмелетке толмағандар саудасы) баптарымен қарастырылған.  Соңғы жеті жылда осы баптар бойынша сотталғандардың ең көп саны 2016 жылы тіркелген. Барлығы – 30 адам.

 Кейіннен 2021 жылы сотталғандар саны 14 адамға дейін азайған.  Әдетте, мұндай сотталғандардың басым бөлігі әйелдер.

 Қазақстандағы адам саудасының ресми статистикасы халықаралық есептерден айтарлықтай ерекшеленеді. АҚШ Мемлекеттік департаментінің жақында жасаған есебінде (Адам саудасы туралы есеп) үкімет мәжбүрлі еңбек құрбандарын қорғау үшін аралас күш-жігер жұмсап жатқаны айтылған.  Осылайша, 2021 жылы Қазақстан Республикасының үкіметі адам саудасының 20 құрбанын анықтады, ал 2020 жылы 88 және 2019 жылы 40 құрбан болған.

Сонымен қатар статистикада тек анықталған жағдайлар ғана қамтылған және олар адам саудасының барлық нақты санын қамтымайды деуге негіз бар.

 Мысалы, Жаһандық заманауи құлдық индексінде Қазақстан Walk Free Foundation 2018 (бұл соңғы толық есеп; келесісі 2022 жылы кейінірек жарияланады) мәліметтері бойынша 189 ел ішінде 86-орынды иеленді.  Бір қарағанда, бұл соншалықты жаман емес көрінеді, алайда нақты сандар басқаша сөйлейді. Шындығында, қордың мәліметінше, 2018 жылы Қазақстанда құлдықта 75 мың адам болған.

 Қазіргі заманғы құлдыққа адам саудасынан басқа, мәжбүрлі еңбек, мәжбүрлі некеге тұру, құлдық және құлдыққа ұқсас әрекеттер де кіретінін нақтылау маңызды.

 Дүниежүзінде әрбір 10 000 адамға қазіргі құлдықтың 54 құрбаны келеді.  Аймақтық тұрғыдан алғанда, қазіргі құлдықтың ең жоғары деңгейі Африкада, 10 000 адамға 76 құрбан.  Одан кейін Азия-Тынық мұхиты аймағы (61 құрбан), сондай-ақ Еуропа мен Орталық Азия (39 құрбан).  Қазақстанда, атап айтқанда, қазіргі құлдықтың таралуы 10 мың адамға шаққанда 42 құрбанды құрайды.