Қазақстандағы Алғыс айту күні: бейбітшілік пен достық хикаясы

1 наурызда елімізде Алғыс айту күні тойланады. 2016 жылы экс-президент Н.Назарбаевтың бастамасымен жаңа мереке пайда болды, ол оны Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) құрылған күнімен байланыстырды:

«Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылған күні – 1 наурызды жыл сайын барлық этностардың бір-біріне және осы адамдарды туысқан ретінде қабылдаған қазақтарға алғыс айту күні ретінде белгілеу әділетті болар еді. Бұл күн мейірімділіктің, достық пен барша қазақстандықтардың әрқайсысының досына деген сүйіспеншілігінің жарқын мерекесіне айналуы мүмкін», — деген болатын.

Алғыс айту күні Қазақстанның тарихи оқиғаларының көрінісі болды. Қиын-қыстау қуғын-сүргін кезінде қазақ даласына көптеген ұлт өкілдері жер аударылды. Жер аударылғандарды мал вагондарынан түсіріп, далада қалдырған. Қазақ халқы жат жұртты өз үйіне қабылдап, аман қалуына көмектескен. 1930-жылдары ұжымдастыру барысында Қазақстанға 250 мың шаруа жер аударылды, КСРО-ның түкпір-түкпірінен тағы 1 миллион 200 мың адам өнеркәсіп орындарын салу үшін қоныстандырылды.

Бүгінде республикада 17 дінді ұстанатын 130 этностың өкілдері тұрады. Олардың арасында этникалық орыстар, украиндар, ұйғырлар, өзбектер, татарлар, ингуштар және басқа ұлт өкілдері бар.

Алғыс айту күні – адамдар өздерінің жақындарына, еліне және халқына алғысы мен ризашылығын білдіретін, сондай-ақ өз елінің мәдени және дәстүрлі құндылықтарын тойлайтын уақыт. Бұл – өткенге тағзым, жер аудару кезінде көрсеткен көмегі үшін барша көп ұлтты халыққа алғыс. Мереке көпұлтты Қазақстанның барлық азаматтары арасындағы достық пен мейірімділікті бейнелейді.

Мерекелік дәстүрлер. Алғыс айту күні Қазақстанда салыстырмалы түрде жаңа мереке болғанымен, оны тойлаудың қалыптасқан дәстүрлері бар. Соның бірі – ата-ана, ұстаз, дос-жаран сияқты жақын адамдарға, әр адамның өмірінде маңызды рөл атқаратын барша жандарға алғыс білдіру. Бұл күні адамдар әдетте сыйлық беріп, алғыс хаттар жібереді. Алматы қаласы ҚХА төрағасының орынбасары, Қазақ орыс мәдени орталығының төрағасы Всеволод Лукашев:

– Қазақстан – өз болашағын өзі құратын салыстырмалы түрде жас мемлекет. Біз бейбітшілікті, тұрақтылықты, ұлтаралық және конфессияаралық келісімді сақтап қалдық. Мен өзім православпын және елімізде конфессияаралық қақтығыстар болмағаны үшін әрбір мұсылманға, әрбір еврейге алғыс айтуға дайынмын. Сол жер аударылған мигранттарды паналаған қазақ этносына рахмет. Балаларымыз бізге сеніп, оқып, ғылымды түсінгеніне, дамып жатқандарына рахмет. Достарымызға, туыстарымызға, әйелімізге рахмет. Алғыс айту күні – бізде бәрі жақсы болғаны үшін бір-бірімізге алғыс айту мүмкіндігі… – дейді.

Тағы бір ерекшелігі қазақтың дәстүрлі мәдениеті мен асханасына қатысты. Бұл қазақ халқының қонақжайлылығы мен белгілі құндылықтарын көрсететін мереке. Бұл күні халық бесбармақ, лағман, қуырдақ сынды ең жақсы тағамдарды әзірлеп, дастархан жайып, жақындарын шақырып, мерекені бірге тойлайды. Жалпы, қазақ халқының қонақжайлылығы осындай мерекелерде көрініс табатын мәдениет пен салт-дәстүрдің бір бөлігі. Бұл күн аға ұрпаққа құрмет көрсетудің маңыздылығын еске салады.

Сондай-ақ Алғыс айту күні Қазақстанның мәдениеті мен болмысына арналған іс-шаралар өткізіледі: көрмелер, концерттер, мектептегі патриоттық сабақтар және жастар мен мемлекеттік қызметкерлерге арналған лекциялар. Осы іс-шаралардың барлығында елдің мәдениеті мен тарихы туралы ақпараттар кеңінен беріледі.

«Жастар көптеген шығармашылық іс-шараларды өткізуде. Елімізде мұндай күн бір емес, көп болуы керек. Ең үлкен жетістік – бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтауымыз. Әр адам өз үлесін қосуы керек екенін және бұл жағдайда біз өзіміздің «жаңа Қазақстанымызды» құратынымызды түсінуіміз керек. Алғыс айту күні мерекесі кез келген адамға қатысы бар деп айта аламыз. ҚХА-ға әркім өз идеяларыңызбен немесе еріктілер қозғалысымен келе алады», — дейді В.Лукашев.

Қазақ халқының қонақжайлылығы

Қонақжайлық – қазақ мәдениеті мен салт-дәстүрінің басты ерекшеліктерінің бірі. Қазақ үшін қонақжайлық жай ғана парыз емес, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан құндылық. Қазақстанға келген қонақтарды әдетте үлкен құрметпен және ілтипатпен қарсы алады, олар үшін экскурсиялар ұйымдастырады, көрікті жерлерді көрсетіп, елдің тарихы мен мәдениеті туралы әңгімелейді. Қонақжайлылық қонақтардың бірнеше күнге, кейде белгісіз мерзімге қонақ ретінде қала алатындығынан көрінеді.

Қонақ күту әдет-ғұрып қана емес, діннің де бір түрі деуге болады. Қазақ мәдениетінде «атамекен» деген ұғым бар, ата-баба елі дегенді білдіреді. Бұл ұғым туған жерге және оны мекендейтіндерге деген құрмет пен сүйіспеншілікті білдіреді. Қазақ халқының қонақжайлылығы қонақтарды осы өлкенің өкілі ретінде құрметтеуге, оларға жайлы өмір сүруге жағдай жасауға деген ұмтылысына негізделген.