Қазақстандағы гендерлік саясаттың жүзеге асуы

2016 жылдың желтоқсанында. Іс-шаралар жоспары 2030 жылға дейін әзірленген Отбасы және гендерлік саясат тұжырымдамасын бекіту туралы ҚР президентінің Жарлығы шықты. Сонымен бірге, 2015 жылдың қыркүйегінде Қазақстан БҰҰ тұрақты даму мақсаттарына қосылды, оның ішінде 17 мақсаттың 12-сі гендерлік саясатқа қатысты. Тұжырымдаманың мақсатын қысқаша сандармен айтсақ – атқарушы, өкілді және сот жүйесіндегі мемлекеттік және корпоративтік секторлардағы әйелдердің үлесі 2023 жылға қарай 25%, 2030 жылға қарай 30% болуы тиіс.

Қазақстанда әйелдерді кәсіпкерлік қызметке тарту деңгейі жоғары. Әйелдер басқаратын ШОБ субъектілерінде жұмыс істейтіндердің саны 1,1 миллион адамға, яғни Қазақстандағы жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің 31,1% деңгейіне жетті. Жалпы әйелдер арасындағы экономикалық белсенділік деңгейі – 63,7%, жұмыс күші құрылымында – 48,5%, жұмыспен қамтылған халықтың үлесінде – 48,1%. Бұл ретте Қазақстандағы қаржылық және сақтандыру қызметі әйелдерді жұмыспен қамтудың жоғары деңгейімен сипатталады. Олардың үлесі 57% құрайды.

Елдің қаржы секторы дәстүрлі түрде халықаралық корпоративтік басқару стандарттарын енгізуде көшбасшы болып отыр. Бүгінгі таңда қаржы секторында шешім қабылдауда әйелдердің өкілдік ету деңгейі, әсіресе басқа салалармен салыстырғанда айтарлықтай жоғары. Мәселен, 22 банктің 9-ында басқарма төрағалары әйелдер болса, 16 банкте директорлар кеңесінің мүшелері болып табылады. Сақтандыру секторында 27 менеджердің 9-ы әйелдер болса, нарықтағы 9 компанияның ішінде тағы екі әйел сақтандыру брокерлік компанияларын басқарады.

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымова: «Қаржы институттары әйелдерді жетекші орындарға белсенді түрде тартуы керек, өйткені бұл сектор басқа салаларға үлгі болып, корпоративтік басқару, қызмет көрсету сапасы және цифрландыру үрдістерін айғақтайды. Басшылық қызметте әйелдердің болуы компаниялардағы инновацияның дамуына ықпал ететіні атап өтілді. Сонымен қатар бүкіл жұмыс күшінің гендерлік әртүрлілігі технологиялық инновациялармен салыстырғанда технологиялық емес, инновациялардың сәттілігі мен ықтималдығына оң әсер етеді», – дейді.

Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету Қазақстанның стратегиялық міндеттерінің бірі болып табылады. Тәуелсіздік жылдарында еліміз гендерлік теңсіздікпен күресу үшін бірқатар түбегейлі шараларды қабылдады. Дегенмен бұл мәселе Қазақстан үшін әлі де өзекті, сондықтан мемлекеттің бұл бағыттағы жұмысы жалғасып жатыр.

Дүниежүзілік экономикалық форумның есебіне сәйкес, негізгі салалардағы ресурстар мен мүмкіндіктерге қол жеткізудегі гендерлік айырмашылықтарды өлшейтін жаһандық гендерлік алшақтық рейтингінде Қазақстан 156 елдің ішінде 80-ші орында тұр.

Гендерлік теңсіздік индексінің маңызды құрамдас бөлігі әйелдердің экономикалық белсенділігінің дәрежесі болып табылады. Дүниежүзілік банктің зерттеуіне сәйкес, Қазақстанда компаниялардың 30%-ға жуығы әйелдерге тиесілі, ал әйелдер отандық кәсіпорындардың төрттен бірінің (23,8%) меншік құрылымында басымдықты құрайды. Ұйымдардың 26% -ында әйелдер көшбасшылыққа кіреді. Гендерлік теңдікке қол жеткізу және барлық әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту білім беруді, жұмыспен қамтуды, жалақыны және қаржыға қолжетімділікті қоса алғанда, барлық бағыттар бойынша дамуы керек.

«БҰҰ-әйелдер» ұйымының Қазақстандағы өкілдігінің мәліметі бойынша, біздің еліміз БҰҰ-ның әйелдердің құқықтарын кеңейту қағидаттарын ілгерілету, гендерлік теңдікті ілгерілету және әйелдердің жұмыс орнында, бизнес нарығында және қоғамда мүмкіндіктерін кеңейту бойынша Орталық Азиядағы көшбасшы болып табылады. Бүгінгі таңда 37 прогрессивті қазақстандық кәсіпорын мүмкіндіктерді кеңейту қағидаттарына қол қойды.