Қазақстандағы мемлекеттік-конфессиялық қатынастар артып келеді

Жаңа мешіттер мен басқа да ғибадат орындары салынды, ескі ғимараттар жөнделді. Бүгінде жас қазақстандықтар иманға үлкен мән беріп, оны өз өмірлерінің бір бөлігі ретінде қабылдауда. Ислам ең көп таралған дін болғанымен, Қазақстан Солтүстік Африка немесе Таяу Шығыс мемлекеттерімен салыстыруға келмейтін мұсылман елі емес. Діни конфессияларға қатысты мемлекеттік саясатты қалыптастыру жолындағы алғашқы қадамдардың бірі діни қатынастар саласындағы құқықтық базаны қалыптастыру болғаны кездейсоқ емес. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін дерлік 1992 жылы 15 қаңтарда «Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы» Заң қабылданып, ар-ождан бостандығы құқығын жүзеге асыруға берік құқықтық негіз қалады. Біздің елімізде мемлекеттік-конфессиялық қатынастар мынадай нормалармен реттеледі: Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңы, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі және басқа да құқықтық құжаттар. Олардың сақталуын бақылауды атқарушы билік органдары: Әділет министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Ішкі істер министрлігі және заңнамада белгіленген шекте басқа да органдар жүзеге асырады.

Еліміздің басты заңы Конституция – мемлекеттің зайырлы, демократиялық, құқықтық және әлеуметтік сипатын белгілейді, азаматтардың ар-ождан бостандығы құқықтарына, кез келген дінге қатысты протекционизмнің болмауына, барлық конфессияларға төзімділікпен қарауға кепілдік береді. Бұл ережелер 2011 жылы қабылданған «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңда егжей-тегжейлі көрсетілген, ол кез келген адамның Құдайға сену немесе сенбеу, белгілі бір конфессия немесе дінге тиесілі болу немесе болмау құқығын қорғайды. Заң мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіруге, діни қызметті реттеуге бағытталған. «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңда әрбір адам мен азаматтың Қазақстан Конституциясымен кепілдендірілген діни сенім бостандығы құқықтарын қамтамасыз ететін осындай негізгі қағидаттар қамтылғанын атап өткен жөн. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан «Қазақстандық жол» ретінде бүкіл әлемге танымал және танылған этносаралық және конфессияаралық келісім қоғамының өзіндік бірегей моделін құрды.

Қазақстан Республикасында 100-ден астам түрлі этностар, сонымен қатар көптеген діни бірлестіктер тұрады. 2006 жылы Астанада ашылған Бейбітшілік және келісім сарайы қазіргі этникалық және діни әртүрлілікті бейнелеуге арналған. Қазақстанда 2003 жылдан бастап үш жыл сайын Дүниежүзілік діндер съезі өтеді, оның мақсаты – діни топтар арасындағы диалогты бастау және жаһандық проблемаларды шешудің ықтимал жолдарын талқылау. Форумға Еуропа, Азия, Африка және Таяу Шығыстың 13 елінен ислам, христиан, буддизм, иудаизм, индуизм, синтоизм, даосизм және басқа конфессиялардың 17 діни ұйымының өкілдері қатысады. Съезд бүкіл планета халқының бейбіт және лайықты өмір сүруі үшін әртүрлі дін өкілдерінің ынтымақтастығы мен бірлігі идеясын жүзеге асырудың өзектілігі мен қажеттілігін нанымды түрде көрсетеді.

2009 жылдың 1-2 шілдесі аралығында Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының III съезіне әлемнің 35 елінен 77 делегация қатысты. Форумға 300-ден астам қатысушылардың арасында барлық ірі діни конфессиялардың жетекшілері мен өкілдері, сондай-ақ дінаралық және өркениетаралық диалогқа қатысатын қазіргі саясаткерлер, көрнекті қайраткерлер мен сарапшылар, халықаралық ұйымдардың өкілдері бар. Қауіпсіз және тұрақты әлем құру мақсатында мәдениеттер мен діндер арасындағы ашық диалог жүргізілді.

Қазақстандағы ең жарқын және маңызды оқиғалардың бірі Рим Папасы Иоанн Павел II-нің 2001 жылғы 22-25 қыркүйек аралығындағы сапары болды. Әлемдегі ең құрметті Патриархтың келуіне Қазақстаннан ғана емес, көршілес облыстардан да көптеген діндарлар жиналды. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 1998 жылы Римге жасаған жауап сапарынан кейін. Айтпақшы, Нұрсұлтан Назарбаев бұл қадамға бұрынғы одақтас республикалардан бірінші басшы болды. Нәтижесінде Рим Папасы оны Пиус (Коллана) орденімен марапаттады.

Айта кету керек, әлем бойынша бұл сыйлыққа небәрі 15 саясаткер ие болған. Мемлекет діни бірлестіктердің мемлекетпен, сондай-ақ конфессиялар арасындағы қарым-қатынастарын үйлестіретін Дін істері басқармасының органдарын құрды. Бұл тетік соңғы он жылда өзінің тиімділігін дәлелдеді.

Қазақстан Республикасы бүгінде дін маңызды орындардың бірін алған көпконфессиялы мемлекет. Зайырлы мемлекеттің негізі – ар-ождан бостандығы, діни сенімдердің теңдігі, діни конфессияларға қатысты саяси биліктің бейтараптығы. Зайырлы мемлекет азаматтардың діни сенім бостандығы құқығын жүзеге асыруын және діни бірлестіктердің қызметін құқықтық реттеуді жүзеге асырады. Мемлекет пен діни бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастар жүйесі қалған қоғамдық қатынастар жүйесінен оқшауланбайды. Діни бірлестіктер қазақстандық қоғам институттарының бөлігі болып табылады, ал діндарлар Қазақстан Республикасының толыққанды азаматтары болып табылады.