Қазақстандық ғалымның өнертабысы АҚШ-ты қызықтыруда

Жаһандық ғылыми кеңістікте өзін танытып үлгерген ұжымның болашағы зор. Бір ғана өнертабысы үшін Ғалымжан Ғабдірешов бірден үш номинация бойынша БҰҰ сыйлығымен марапатталды.

Команданың соңғы өнертабысы зағип адамдардың өмірін түбегейлі өзгертуі мүмкін.

— 2019 жылы біз Geolocation Eye жобасын сынақтан өткіздік. Бір әріптесім зағип әйелдердің сынаққа қатысу мәселесін көтерді. Оларға моншаға бару қиынға соғады екен. Әлеуметтік қызметкерлердің уақыты өте шектеулі болады, ал ваннадағы геолокациялық құрылғының өзі көмектеспейді. Ойлап қарасаңыз, мұндай әйелдер үшін бұл шынымен де үлкен мәселе, — дейді ғалым.

Осы сәттен бастап жаңа жоба бойынша жұмыс басталып кетті. Әлеуметтік қызметкерлерден басқа, бағыттаушы иттер бар, алайда мұндай көмекшіні барлығы бірдей ала алмайды, өйткені бұл өте қымбатқа түседі. Зағи жандарға қалалық ортада жүруге көмектесетін тактильді жолдар бар, бірақ қазақстандық қалаларда олар әр көшеде және мекемеде толық орнатылмаған. Сонымен қатар, ауа райы жағдайлары мен тротуарларды тазалайтын техниканың әсерінен олар тез жарамсыз болып қалады.

Жалпы, зағип жандарға арналған таяқшаға салынған белгілі бір қабылдағыш туралы идея келді. Құрылғы қаладағы әрбір метрде орналасқан таратқыштардан сигналдарды қабылдап, ақпаратты зағип жандарға береді. Ақпараттың шифрын ашу мәселесі туындады және бұл құрылғыны әртүрлі елдердің зағип адамдары пайдаланатын болса, қосымша ресурстар мен жақсартуларды қажет етпейтіні де ескерілген.

Нәтижесінде зағиптар үшін жаңа халықаралық тіл пайда болды — Galanote деп аталады.

«Тіл зағип жандар үшін 6 нүктелі брайльге негізделген. 7-тармақта кейбір ақпарат бар, ал кейбіреулері жоқ. Маған бұл музыкадағы жеті нотамен үндесіп, кез келген нота комбинациясы әуен тудыратындай көрінді", — дейді Ғалымжан. 

Өнертапқыш Брайль шрифтерін аккордтарға бейімдеуге тырысқан. Тестілеу нәтижесінде алынған әуендерді есте сақтау оңай екенін көрсетті. Сынақ тобы Галанота тілін екі-үш күнде үйреніп алғандығын көрсеткен.

Қазақстандық ғалымның өнертабысын жаппай енгізудің мүмкіндіктері мен болашақ пайдасын американдықтар жоғары бағалады. Одан бөлек, Жапония мен Оңтүстік Кореядан да бәсекелестер пайда болған көрінеді, сондықтан АҚШ-та шешім тез қабылданды. 

Ғалымжан Ғабдірешов тобының барлық шығынын АҚШ үкіметі өз мойнына алып, 10 жылға виза беріп, өнертапқырларды ғалымдарды қаржыландырудың арнайы бағдарламасына қосады.

Бірінші кезеңде біздің ғалымдарды әзірлеу пилоттық жоба ретінде АҚШ-тың зағиптар мен нашар көретіндерге арналған 46 мектебінде жүзеге асырылуда.