Шекаралық сауда: Қазақстан экспорттаушыларын мемлекеттен қолдай ма?

Оның алғашқыларының қатарында тауар айналымының артуы да бар. Сондай-ақ Қазақстанның Қытайға 135 шикізат емес тауар түрі бойынша экспортын ұлғайта алатыны айтылған болатын.

Саммит қарсаңында «KazakhExport» АҚ экспорттық сақтандыру компаниясы» мен «Wuhan Asia Europe Logistics Co» халықаралық логистикалық компаниясы ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды, оған сәйкес Ухань Ханудың міндеті – қазақстандық өнімді импорттау және оны Қытайдың сауда желілерінде сату. Өз кезегінде «KazakhExport» отандық өндірушілермен байланыс орнатуға жағдай жасап, қазақстандық экспорттаушыларды қажетті сақтандырумен және қаржыландырумен қамтамасыз етеді.

Қытайға өнімдерін жеткізетін кейбір қазақстандық экспорттаушылар «KazakhExport» қолдау құралдарын пайдаланып жатыр. Мысалы, «Сей-Нар» ЖШС өндірістік кешені. Кәсіпорынның құрамына мұнай өндіру зауыты, диірмен кешені, жарма өндіру цехы кіреді. Мұнда тазартылмаған өсімдік майы, ұн, майлы торт және басқа да ауыл шаруашылық өңдеу өнімдері шығарылады. Кәсіпорын өндірілген өнім көлемінің 60%-дан астамын шетелге, Қытай, Өзбекстан, Тәжікстан сияқты елдерге жеткізеді.

«ПК Сей-Нар» ЖШС директоры Рауан Баймулдинов:

• Бүгінде Қытай Қазақстанның екінші ірі сауда серіктесі болып табылады. Қытайлық тұтынушылар қазақстандық өнімді жоғары бағалайды, оны табиғи өніммен байланыстырады. Біздің компания үшін Қытаймен жұмыс істеу тиімді әрі ыңғайлы. Несиені сақтандыру құралы бойынша «KazakhExport» қолдауының арқасында компания шикізатты сатып алу, экспорттық келісімшарттар бойынша міндеттемелерді орындау және өндіріс көлемін ұлғайту үшін «Қазақстанның Даму банкі» АҚ-нан несие алу мүмкіндігіне ие болды. Қытайға және басқа елдерге экспортты қоса алғанда, қолдаудың жалпы көлемі 2 миллиард теңгеден астамды құрады, – дейді.

Осының арқасында компания 2022 жылы қуаттылығы тәулігіне 1400 тонна күнбағыс тұқымын өңдейтін жаңа зауытты іске қоса алды, бұл «Сей-Нардың» барлық елдерге, атап айтқанда Қытайға экспортын арттыруға мүмкіндік береді.

Өз өнімдерін Қытайға экспорттап жүрген тағы бір компания «Qazaq-Astyq Group» ЖШС экспорт алдындағы қаржыландыру үшін несиені сақтандыру сияқты өнімді пайдаланады. Бұл қызмет шикізатты сатып алу үшін айналым қаражатының тапшылығы жағдайында жаңа өндірістерді іске қосу кезінде өзекті болып табылады.

«Qazaq-Astyq Group» ЖШС зығыр, рапс және күнбағыс тұқымдарынан өңделген өнімдерді шығарады. Май өндіру зауытында күніне мың тоннадан астам шикізат өңделіп, 450 тоннаға дейін күнбағыс майы, 390 тонна күнбағыс ұны өндіріледі. Компания ай сайын Қытайға 6-9 мың тонна тазартылмаған күнбағыс майын жеткізеді.

Несиені сақтандыру құралы бойынша «KazakhExport» қолдауының арқасында компания шикізатты сатып алу және экспорттық келісімшарттар бойынша міндеттемелерді орындау, сондай-ақ өндіріс көлемін ұлғайту үшін «Қазақстанның Даму банкі» АҚ-нан несие алу мүмкіндігіне ие болды. 2021 жылдан бері Қытайға және басқа елдерге экспортты қоса алғанда, қолдаудың жалпы көлемі 45 миллиард теңгеден асты. Қазіргі уақытта компания экспорттық несиені сақтандыру (төлем мерзімін ұзарту) және сауданы қаржыландыру құралдарын пайдалану мүмкіндігін де қарастыруда.

«Qazaq-Astyq Group» ЖШС бас директорының бірінші орынбасары Мақсат Құлтүркменов:

– Қытаймен ынтымақтастықтың басты басымдығы логистика болса, көршілеріміздің тұтынушылық сұранысы да ерекше рөл атқарады. Шарттың талаптары сатып алушы үшін де, сатушы үшін де қолайлы. Сатып алушылардың тауарға ақы төлеуіне келетін болсақ, онда да мәселе жоқ: өзара келісе отырып, ең жақсы төлем әдісін таңдауға болады, – деді.

Оның айтуынша, тәжірибе көрсеткендей, қазақстандық өнімдер Қытайда өзін жақсы жағынан, ең алдымен, сапа көрсеткіштері бойынша дәлелдеді әрі өнімді жеткізу мерзімі де маңызды рөл атқарады.

«Біздің өнімге қытайлық сатып алушылар сұранысқа ие екендігінің дәлелі – сұраныстың жоғарылығы. Қытайлық серіктестер ұзақ мерзімге және үлкен көлемдегі келісімшарттар жасауға дайын, тіпті бірден аванстық төлем жасауға дайын», – деді Мақсат Құлтүркменов.

Компания Қытайға тазартылмаған күнбағыс майының экспортын ұлғайтуды, күнбағыс ұнын, фосфатидті концентратты және жанармай түйіршіктерін экспорттауды жоспарлап отыр. Атап айтқанда, «Qazaq-Astyq Group» ЖШС үкіметаралық келісімді тіркегеннен кейін күнбағыс ұны Қытайға айына 5-6 мың тонна көлемінде экспортталады деп күтілуде.

«Болашақта күнбағыс майын өңдеу цехын іске қосу жоспарланып отырғанын ескере отырып, біздің компания Қытай нарығына бөтелкедегі тазартылған күнбағыс майын жеткізуді жоспарлап отыр», – деп қосты «Qazaq-Astyq Group» өкілі.

Өндіруші Қытайдан басқа Әзербайжан, Беларусь, Грузия, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Өзбекстан және Балтық жағалауы елдеріне өнім экспорттайды.

Жалпы, 2019 жылдан бері «KazakhExport» компаниясының Қытайға экспорттаушы қазақстандық кәсіпорындарды қолдау бойынша қабылданған сақтандыру міндеттемелерінің көлемі 478 млн теңгеден астамды құрады. «KazakhExport» сақтандыру қолдауымен қазақстандық экспорттаушылар Қытай нарығына май және май өнімдерін, ұн, шырындар, сусындар, ірі қара мал етін және т.б. жеткізеді.

«KazakhExport» компаниясының Қытайдағы аймақтық директоры Сергей Салманов қазақстандық тауарлар Қытайдағы сатып алушылар арасында үлкен сұранысқа ие екенін атап өтті.

«2019 жылы «KazakhExport» пен «Wuhan Asia Europe Logistics Co» серіктестігінің аясында Уханьда қазақтың ұлттық нақышында жасалған бірінші тақырыптық бөлім ашылды. Алайда пандемияға байланысты бұл ынтымақтастық тоқтатылуға мәжбүр болды. Соған қарамастан, қол қойылған меморандумның арқасында, біздің жоспарымыз – отандық тауарларды ҚХР сауда желілерінде, интернет-дүкендерінде және сауда алаңдарында көрсету. Қытайға экспортталатын қазақстандық өнім жергілікті нарықта сұранысқа ие болатынына сенімдіміз», – деді Сергей Салманов.

2022 жылдың соңында Қазақстан мен Қытай арасындағы өзара тауар айналымы 24 миллиард долларға жетті. Қазақстандық өнімдердің Қытайға экспорты үштен бірінен астамға өсіп, 13 миллиард доллардан асты.

«KazakhExport» қаржылық қолдау құралдарының арқасында Қытайға өз өнімдерін жеткізетін қазақстандық компаниялардың тізімі айтарлықтай артуы мүмкін.