Шымкент қаласы болашақта қандай болады?

Кеңес заманынан бастап қала Қазақстанның оңтүстігіндегі ірі өнеркәсіп орталығы болды. Ал соңғы 10 жылда Шымкентте жаңа әкімшілік-іскери орталық пайда болды, мегаполистің ауданы үш есеге өсті, қала миллионерге айналды, облыстан бөлініп, республикалық маңызы бар қала мәртебесін алды. Шымкент қарқынды дамып келеді, Үкіметтің де үшінші мегаполистің болашағына қатысты жоспары үлкен.

Соңғы 10 жылда не өзгерді?

2011 жылы ел тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай саябақ ашылды. Сол жылы Шымкент Халықаралық астаналар мен ірі қалалар ассамблеясының қорытындысы бойынша ТМД елдері арасындағы ең үздік қала мәртебесін иеленген болатын. Бір жылдан кейін облыстың 80 жылдығына орай қаланың солтүстік кіреберісі Бәйдібек бидің ескерткішімен безендіріліп, оның алаңынан бүкіл қаланың әдемі көрінісі ашылды.

2013 жылы ескерткіштің қасында аттракциондарымен «Жайлау» жасанды көлі бар «Наурыз» алаңы, «Shymkent Altyn Eyе» айналу дөңгелегі және «Қазына» этносаябағы салынды. Сәл төменірек, сол алаңда облыстық әкімдік, қазақ драма театры, мерекелік сарай мен көрме кешені орналасқан жаңа әкімшілік орталық салынған болатын.

Сол жылы үш мың шіркеуге сиятын аймақтағы ең үлкен қалалық мешіт ашылды. Ал 2017 жылы «Шымкент Плаза» сауда ойын-сауық орталығы – Шымкенттегі ең ірі сауда-ойын-сауық орталығы ашылды.

2013 жылдың басынан бастап жақын маңдағы үш ауданның аумағы Шымкентке қосыла бастады. Қаланың бас жоспарына сәйкес шекараны кеңейту екі кезеңнен тұрады: бірінші кезең 2015 жылы, Сайрам аймағының 30-ға жуық елді мекендері қаланың меншігіне өткен кезде өтті; екінші кезеңде, 2025 жылы тағы жетеуі бар. Сонымен, 2014 жылы тағы бір әкімшілік аймақ – Қаратау пайда болды. Бір жыл ішінде тұрғындар саны 140 мың адамға артты.

2018 жылдың маусымында қаланың ресми түрде миллион тұрғыны болды. Халықтың тез өсуі туу коэффициентінің табиғи өсуімен, көрші аудандардан еңбек миграциясымен және қала аумағының 650 км2 дейін кеңеюімен қамтамасыз етілді. 19 маусымда Шымкент облыстан шығып, республикалық маңызы бар мәртебеге ие болды. Түркістан бұрынғы Оңтүстік Қазақстан облысының орталығы болды.

2012-2014 жж «AZALA textile» ЖШС тоқыма фабрикасы іске қосылды. Фабрика 600-ге жуық адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, шитті мақта өсіруден дайын өнімге дейін жабық өндірістік циклды жүзеге асырады. Сондай-ақ, 2013 жылы Шымкенттегі «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағы аумағында «Bal Textile» кілем фабрикасы іске қосылды. Ал 2019 жылы қалада Шымкент автобусының муниципалды автобус паркі ашылды. Онжылдықтың аяғында жұмыссыздық деңгейі 5,1% құрады.

2020 жылы Шымкент ТМД-ның мәдени астанасы болып жарияланды. Былтырғы пандемияға байланысты оқиғалар сәуір айында басталды және көп жағдайда интернетте өтті. Мәдени астана жылының жабылуы аясында 48 спектакль, оншақты театрландырылған және музыкалық қойылым, әдебиет қайраткерлерінің образдарындағы қуыршақтар шеруі, жас суретшілер мен қолөнершілердің көрмесі, жеті фрескалардың тұсаукесері өтті.

Болашаққа қандай жоспар?

Қала билігі Шымкентті туризм орталығына айналадыруды жоспарлап отыр. Қала сыртында жаңа халықаралық әуежай, заманауи іскерлік орталық Шымкент құрылысы және ескі елді мекендегі Цитадельді қалпына келтіру жұмыстары жүріп жатыр.

Биыл «Оңтүстік» және «Тассай» индустриалды аймақтарында жалпы құны 25,6 миллиард теңгені құрайтын тоғыз инвестициялық жобаны іске қосу жоспарланып отыр. Индустриалды аймақтар «Шымкент қаласының қаржы бөлімі» ММ ұсынған қалалық әкімдік құрған «Шымкент ӘКК» АҚ-ның басқаруында.

ӘКК сонымен қатар қаланың солтүстік-батыс бөлігіндегі 427 га заманауи тұрғын алап – Шымкент қаласы жобасында жұмыс істейді. Жаңа ауданға 12 тұрғын үй кешені, мектептер, балабақшалар, білім беру орталықтары мен медициналық мекемелер кіреді. Жоба аясында қаланың 50 мың азаматын тұрғын үймен қамтамасыз ету жоспарланып отыр.

Сонау 2018 жылы мемлекет басшысымен кездесуде қала әкімі Шымкент елді мекеніндегі ірі туристік орталықтың құрылысы туралы айтты. Биыл кешен аумағында үш деңгейлі ортағасырлық мұражай мен 500 орындық амфитеатрдың құрылысы басталады. Тарихи мұражай бұрынғы бекініс қабырғаларын қала көрінісімен бетоннан қалпына келтіреді және мұражай экспозициясын орналастырады. Елді мекеннің кварталдарына қоғамдық тамақтану және демалыс орындарын, көрме залдарын, ұлттық киімдер дүкендерін және күнделікті өмірді орналастыру ұсынылады.

2019 жылы қала әкімі инвестор – SCAT авиакомпаниясының көмегімен ауданы 35 мың шаршы метр болатын үлкен әуежай салынып жатқанын мәлімдеді. Жаңа терминал Қазақстандағы ең ірі станцияға айналады және жолаушылар ағынын жылына 800 мыңнан 3,5 миллионға дейін көбейтеді. Компания маршруттық желілерді дамыту ішкі туризмнің дамуына үлкен ықпал етеді деп мәлімдейді.

Сондай-ақ, 2015 жылы облыс әкімі инвесторлармен жаңа сауда ойын-сауық кешенін салу туралы шешім қабылдады. Шымкент сауда орталығы Түркістан аймағында ғана емес, сонымен қатар Қызылорда мен Жамбыл облыстарында, сондай-ақ Қырғызстан мен Өзбекстанда сауда бизнесі үшін заманауи «магнит» болады. Қала әкімшілігі бұл нысандардың іске асырылуы қалаға өмір сүруге ыңғайлы болуға, қосымша жұмыс орындарын құруға және өңірге жаңа инвестицияларды тартуға көмектеседі деп санайды.

Қала тарихи ескерткіштерді зерттеу мен сақтау объектілерінің бірі ретінде «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасына енгізілген. Мұнда қазіргі заманғы қаланың орталығындағы ежелгі қонысты тарихи-мәдени саябаққа айналдыру перспективасымен қарқынды жұмыс жүргізілуде. Қазақстанның ірі мегаполисі ретінде қала елдің экономикалық, аймақтық дамуында маңызды орын алатыны сөзсіз.