Сұлтан Бейбарыстың 800 жылдық мерейтойы тойланып жатыр

Бейбарыс Қара теңіздің солтүстігіндегі Дешті Қыпшақ деген жерде дүниеге келген. Жас кезінде моңғолдарға тұтқынға түсіп, Дамаск саудагері әл-Имад ад-Даигге 800 дирхамға құлдыққа сатылған. Құлдың көзіндегі тікенді байқаған саудагер мәміледен бас тартады, бірақ құлды мәмлүк әмірі Ала ад-Дин Әйтегін (Айдакин) әл-Бундукдар сатып алады. Жас жігіт Байбарыс әл-Бундукдари деп атала бастады.

Барлық сатып алынған құлдар сияқты Ніл өзенінің Рода аралына оқуға жіберіледі, сонда  Бейбарыс да тамаша әскери қабілеттерімен көзге түседі. Әйтегін әл-Бундукдар мәмлүктерден айырылып қалғанда, Бейбарысты Мысырдың Айюбид сұлтаны әс-Салих Айюб ибн Мұхаммед байқап қалып, өзінің жеке гвардиясының бір бөлігінің қолбасшысы етіп тағайындайды.

Мысырдың басында Бейбарыс сұлтан крестшілер мен моңғолдардың Сирия мен Палестинадағы шабуылдарына сәтті тойтарыс берді. Шоқан Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының баспасөз хатшысы Гүлнәр Бөрібаева:

– Сұлтан Бейбарыс – бірегей тұлға, мұсылман әлемінің жарқын қолбасшыларының бірі. Ол бітімгершілік саясатын жүргізіп, көрші мемлекеттермен дипломатиялық қатынас орнатуға тырысқан. Сұлтан мешіттер мен медреселер салып, Мысыр мәдениетін дамытты. Көзі тірісінде ол жеңістердің атасы атанған. Біздің даланың тумасы болғаны үшін оның Қазақстан үшін маңызы зор. Бейбарыс атамекенінен жырақта жүргенде түркілерге тән биік қасиеттерді көрсете білді, – дейді.

Ұлы қолбасшының мерейтойы жылында ауқымды халықаралық шаралар күтілуде. Еске салайық, өткен жылы қоғам қайраткері Нұртөре Жүсіп Сұлтан Бейбарыстың 800 жылдығын жоғары деңгейде өткізуді ұсынған болатын.

– 1989 жылы түсірілген «Сұлтан Бейбарыс» телефильмінің араб және ағылшын тілдеріне аудармасын ұйымдастыру және Мысырда көрсету, Бейбарыс бастаған қыпшақ сұлтандары туралы деректерді Елбасының тапсырмасына сәйкес әзірленіп жатқан шетелдіктерге арналған тарих оқулығына енгізу мәселесін қарастыруыңызды сұраймыз. Жазушы-драматург Отарбаевтың «Сұлтан Бейбарыс» пьесасын Мысыр сахнасында қою, сондай-ақ Сұлтан Бейбарыс туралы Мысырдың 30 сериялы фильмін қазақ тіліне аударып, халыққа ұсынудың маңызы зор, — деп сенат жиналысында өз ойын білдірген болатын.

Сондай-ақ Мысырдағы қыпшақ сұлтандары туралы сирек кітаптар мен қолжазбалардың көшірмелері мен электронды нұсқаларын ғылыми айналымға енгізу жоспарлануда. Мәселен, өткен айда Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде өткен конференцияда Қыпшақ даласының тумасы Бейбарыс тұлғасының тарихи маңызына тоқталып өтілді.

Атаулы датаға орай елімізде көшпенділердің ұлттық ойындары бойынша ғылыми симпозиумдар мен халықаралық турнирлер ұйымдастырылып жатыр. Сонымен қатар, Каир Ислам өнері мұражайының көшпелі көрмесі ашылады. Сондай-ақ Қазақстан Байбарыс бейнесі бар пошта маркасын шығарады. Оның есімі Қостанай облысында салынып жатқан туристік кешенге берілмек. Сапар Ысқақов, «Бабалар ізімен» ғылыми экспедициясының жетекшісі:

— Биыл «Ұлттық жад қабырғасы» деп аталатын ғимараттың бірін пайдалануға беруді жоспарлап отырмыз. Бұл қабырғада біздің ата-бабаларымыз жерленген жердің топырағы капсулада сақталатын болады. Біз оларды әлемнің 46 елінен әкелдік: Еуропа, Азия, Африка елдері бар. Байбарыс сұлтан, Әл-Фараби, Күлтегін қорымдарынан да топырақтар болады.