«Түсініксіз спорт түрлеріне бөлініп жатқан қаржы тым көп» – Нартай Аралбайұлы

Аралбайұлы өзінің депутаттық сауалында қарапайым халық ішер ас, киер киімге жарымай жүргенде бюджеттің бүйірін теспей сорып отырған саладағы былықтарды сөзге тиек етті. 

Депутат ұлттық спорт түрлеріне емес, қазақы түсінікке жат спорт түрлеріне есепсіз қаражаттың бөлініп жатқанына ашынды. Ол қандай спорт түрлері?

"Қазақстан ел қазынасынан 180 спорт түріне қаржы бөледі. Сол 180 спорттың ішінде пенчак силат, спорт­тық балық аулау, биатл, триатл, пе­танк, текбол, черлидинг дегендер жүр. Осындай спорт түр­лері дәл қазір бізге қажет пе? Айт­пақ­шы, бюд­жеттен қаражат бөліне­тін тағы бір спорт түрі бар, «спорт на пилоне» деп аталады екен. Бұл не деп қа­рас­тырсам, кәдімгі түнгі клуб­тарда билейтін биге ұқсайды. Бір қызығы, Қазақстан әлемде бірінші болып осы спорт түрін ресми тір­кепті. Екінші мойындаған ел – Мексика. Сонда әлем жаппай та­нып, айналысқа енгізбеген спорттың осы түрін біз бюджетке кіргізіп қой­ғанбыз.

Ал, керісінше ұлттық спорт түрлеріне келгенде ақша тап­шы. Ұлттық спорт түрлерін қолдауға 2024 жылға бар болғаны 10 миллион 460 мың теңге бөлу жоспарланған. Өте аз. Мұны қалай түсінуге болады.

Тіпті қазақ күресін мазақ қылып турнир ұйым­дастырып, оны жаһанға жариялап жүргендер бар. Сондықтан министр­лік бекіткен 180 спорт түрін шұғыл қысқарту қажет. Мемлекет басым­дық беретін ба­ғыттарда олимпиада­лық, ұлттық, одан кейін, пара және сурдолимпиа­далық спорттар қалуға тиіс",- деді депутат.

Желіде қызу талқыға түскен 775 млн доллар жоғары жетістіктер спортына бөлінетінін депутат мәлімдеді. Ол әлеуметтік-мәдени салаға бөлінетін қаражатқа баса назар аударып, көптеген депу­тат­тық бастамымыз қаражат жоқ деген желеумен іске аспай қалатынын айтып ашынды. 

"Мынау не масқара дедік? Мына жақта халықтың әлеу­меттік мәселелерін шешуге қаржы таппай жатырмыз. Көптеген депу­тат­тық бастамымыз қаражат жоқ деген желеумен іске аспай қалады. Ал мына жақта жоғары жетістіктер спорты деп ат қойып, айдар тағып, 775 миллион доллар бөліп жатыр­мыз. Осы сау адамның ақылына сыя ма? Ең сорақысы сол, қисапсыз қар­жы бөлсек те, жеткен жетістігіміз жоқ. Мысалы, 2021 жылы Токиода өткен Жазғы олимпиада ойында­рын­да Қазақстан құрамасы бар-жоғы 8 қола медаль иеленіп 92 мем­лекеттің ішінде 83-орын алды. Сон­да әлгі 775 миллион долларға жет­кен жетістігіміз осы ма? Енді са­лыс­тырып айтайын, жоғары же­тіс­тіктер спортына 41 миллион дол­лар бөлген Нидерланд Токиодағы олимпиадада 10 алтын, 12 күміс, 14 қола медаль алды. Ал жоғары жетіс­тіктер спортына 46 миллион доллар бөлген Дания Токиода 3 алтын, 4 күміс, 4 қола медаль алды. Біз 775 миллион долларды спортқа бөліп, 8 қоламен келдік.

Жуырда Қытайда өткен Азия ойындарынан 11 орын­мен оралғанымызды және қосыңыз бұған. Біздің еліміз Азия ойындарына 1994 жылдан бері қатысып келеді. Рас, 2018 жылға дейін жақсы нәтиже беріп келдік. Енді не болды, бөлінген қаражатта кемдік жоқ",- деді ол.

Депутат өзінің сауалын спорт саласының мамандарымен кеңесе отырып жасалғанын, сондай-ақ спортқа бөлінетін қаржыға бақылау жасамасақ, желге ұшқанмен тең бола беретінін айтты. 

"Бұл біраз уақыттан бері дайын­далып, қабылданған ұсыныстар. Депутаттық сауалды жолдар алдында да спорт саласының мамандарымен пікірлесіп, ақылдастым. Қазір жер­гілікті спорт басқармаларынан бас­тап орталықтағы министрлік жұ­мы­сына дейін бақылау қажет. Әсіресе, облыстық басқармалар спортты қол­даймыз деп ойына келген шара өткізетін болған. Одан министрлік хабарсыз, тексеріп те бара алмайды. Жергілік спорт федерациялары тікелей орталыққа бағынуы керек. Кәсіби спорт клубтарына берілетін ақшаны да шектеу қажет."- деді Нартай Аралбайұлы.