Жайылымдық жерлер мәселесі қалай шешілмек?

2022 жылдан бастап жеке қосалқы шаруашылықтар кооперациясы бойынша Жамбыл облысының тәжірибесін қайталау басталады. Ауыл шаруашылығы министрінің міндетін атқарушы Ербол Қарашукеев:

      – Жайылым туралы айтатын болсақ, оларды жеке қосалқы шаруашылықтарда малмен қамтамасыз ету мәселесін назардан тыс қалдыруға болмайды. Жеке тұрғын үй учаскелері үшін елді мекендердің айналасындағы жайылымдық жерлердің жетіспеушілігінің жағдайы олардың тозуымен қиындатады. Бұл мәселені шешудің қолданыстағы тетіктері не қымбат, не ауыл тұрғындары үшін бөлінген жердің елді мекендерден алыстығына және олардың игерілмеуіне байланысты қабылданбайтынын түсіну керек. Ал бүгінде бұл мәселені шешуге тосқауыл болады. Бұл жағдайдан шығудың бір жолын жекеменшік жер телімдерінің кооперациясынан көріп отырмыз. Елімізде кооперативтерге жайылымдық жер бөлу арқылы қызмет көрсететін мамандандырылған құрылымдарды құруда ғана емес, сонымен қатар елді мекендерге жақын орналасқан және жайылымдық жердің резервтік алаңдары бар шаруашылық субъектілері мен жеке тұрғын үй учаскелерінің ынтымақтастығында да оң нәтижелер бар. Менің ойымша, бұл жерде мемлекеттік қолдау мен ынталандыру шараларын қолдана отырып, бұл тәжірибені қайталау орынды. Жуырда үкімет отырысында республика бойынша жекеменшік жер телімдерімен ынтымақтастықта Жамбыл облысының оң тәжірибесін қайталау мәселесі қаралды. Ал біз бұл жұмысты келесі жылдан жоспарлап отырмыз, – деді.

        Ол өз сөзінде Қазақстанда мал шаруашылығын дамытудың негізгі принциптері бұзылғанын атап өтті. Мал басының көбеюі жемшөп базасын алдын ала нығайтпай, жүзеге асырылды. Е.Қарашукеев мысал ретінде Маңғыстау облысын келтірді, онда посткеңестік кезеңде мал басының 15 пайызға өсуімен жайылымдағы құдықтардың саны айтарлықтай азайды.

Бұл ретте жайылымдардың өнімділігін арттыру бойынша іс жүзінде ешқандай шара қабылданбады. Қорытындылай келе, министрдің қызметін атқарушы министрлік ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың қолданыстағы механизмдеріне түзетулер әзірлейтінін айтты. Күш-жігер мал шаруашылығының берік жемшөп базасын құруға бағытталады.

         Мәселенің маңыздылығын ескере отырып, депутаттар 2017 жылдың 20 ақпанында күшіне енген «Жайылымдар туралы» заң жобасына бастамашылық етті. Қазақстан тарихында мұндай заң бұрын болған емес. Ерекшелігі – оның нормалары мал шаруашылығының дәстүрлерін жаңғыртуға мүмкіндік беретінінде. Негізгі жаңашылдық республиканың әрбір ауылдық округінің (және олардың саны 2,5 мыңнан астам) жергілікті климаттық ерекшеліктерді және мал бағудың сәйкес дәстүрлерін ескере отырып, жайылымдарды басқарудың өзіндік жоспарын құруы болды.       Жоспардың мәліметтері бойынша жайылымдар малы бар, бірақ жайылымға жері жоқ пайдаланушылар мен малы жоқ жер иелері арасында пропорционалды түрде бөлінеді.