Жоғарғы Сот саяси қуғын-сүргінге қатысты материалдарды құпиясыздандыру жұмысын толығымен аяқтады

Мұрағат құжаттарын құпиясыздандыру бойынша тұрақты комиссиялардың (МҚК) жұмысына 240-тан астам ғалымдар мен сарапшылар тартылған болатын. Мемлекеттік органдардың, оның ішінде Жоғарғы Сотта, прокуратурада, ҰҚК-де, Әділет министрлігінде мемлекеттік және арнайы мұрағаттарында қорларды жүйелеу және түгендеу жүргізілді.

Мәселен, республика соттарында саяси қуғын-сүргінге байланысты құпия мұрағат материалдары, облыстық соттар төралқаларының қаулылары, 1934-1989 жылдар аралығындағы қадағалау өндірісі мен ұйғарымдары тексерілгеннен кейін табылды.

40 мыңнан астам мұрағаттық іс құпиядан шығарылды. Жоғарғы Сот құпиясыздандыру жұмысын толық көлемде аяқтады.

Аталмыш комиссия мынадай функцияларды жүзеге асырды:

-Мемлекеттік комиссия мынадай функцияларды жүзеге асырады:

-саяси қуғын-сүргін және заңсыз қуғын-сүргін құрбандарына тарихи әділеттілікті қалпына келтіру жөніндегі жұмыстарды аяқтау;

-саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық құқықтық және саяси ақтау үшін заңдардың және өзге де заңға тәуелді актілердің жобаларын әзірлеу жөнінде ұсыныстар әзірлеу және Үкіметке енгізу;

-жазықсыз сотталған және саяси қуғын-сүргінге, өмірі мен бостандығынан айыруға, психиатриялық мекемелерде мәжбүрлеп емдеуге, елден шығаруға және құқықтар мен бостандықтарға өзге де шектеулерге ұшыраған адамдарды оңалту процестерін ғылыми зерттеу және жүзеге асыру әдістемесін айқындау.

-Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандарының іс жүзінде ақталмайтын санаттарының толық тізбесін айқындау, оның ішінде:

• қолданыстағы заңнамамен қамтылмаған жәбірленушілердің санаттары; заңнамада аталған, бірақ іс жүзінде ақталған жәбірленушілердің санаттары;

-қуғын-сүргін құрбандарының тек құқықтық қана емес, сонымен бірге саяси оңалтуға жататын санаттарының толық тізбесін анықтау, оның ішінде:

• Қазақстанның бостандығы, тәуелсіздігі және аумақтық тұтастығы үшін күрескендер; идеологиялық, ғылыми, шығармашылық, рухани және мәдени құндылықтары мен сенімдері үшін қуғын-сүргінге ұшыраған;
• Қазақстан Президенті мұрағаттарында және басқа да ведомстволарда орналасқан жабық қорлардың саяси қуғын-сүргін туралы материалдарының комиссия мүшелеріне, зерттеушілер мен ұрпақтарына қолжетімді болуын қамтамасыз ету;
• саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру;
• Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандарының ақталған құқықтарын қалпына келтіруге әдістемелік және құқықтық көмек көрсету;
• саяси қуғын-сүргін құрбандарын, оның ішінде Қазақстанның бостандығы, тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығы үшін күресте ерлік көрсеткендерді мәңгі есте қалдыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламаның қабылдануын қамтамасыз ету;
• ақталғандардың құқықтарын қалпына келтіру туралы арыздар мен шағымдарды қарау.

Сондай-ақ жобаға сәйкес мемлекеттік комиссия:

-заңнамалық және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын әзiрлеуге қатысады, сондай-ақ құқықтық және саяси оңалту, саяси қуғын-сүргін құрбандарын, сондай-ақ азаттық пен ерлiк жолындағы күрескерлердiң ерліктері мен қаһармандығын мәңгі есте қалдыру мәселелері бойынша ұсыныстар енгізді.

-Қазақстанның тәуелсіздігі;қуғын-сүргін құрбандарының әртүрлі санаттарын оңалту әдістемесін әзірлеу жөніндегі кіші комиссияларды және олардың қызметі бойынша ұсыныстар енгізу үшін жұмыс топтарын, сондай-ақ жинақталған материалдар кешенін құрады.

-Жұмыс топтары өздеріне жүктелген міндеттер бойынша талдамалық қорытындылар дайындайды және мемлекеттік комиссияның отырыстарына ұсынды;

-Мемлекеттік комиссияның құзыретіне кіретін мәселелер бойынша мемлекеттік органдардың, қоғамдық бірлестіктердің, өзге де ұйымдар мен азаматтардың ұсыныстарын қарады;

-комиссия қызметінің мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың басшыларын және өзге де лауазымды тұлғаларды тыңдады;

-мемлекеттiк органдардан және өзге де ұйымдардан мемлекеттiк комиссияның мiндеттерiн iске асыру үшiн қажеттi құжаттар мен материалдарды сұратады және алды;

-жабық қорларды ашу және саяси қуғын-сүргінге байланысты және комиссияның міндеттерін іске асыру үшін қажетті материалдарды құпиясыздандыру туралы шешімдер қабылдады;

-мемлекеттік комиссияның міндеттерінен туындайтын өзге де шараларды жүзеге асырды.