Жүйенің ашықтығы – халықтың сотқа деген сенімін арттырды

Сондықтан осы жылдар ішінде сот жүйесіне өте көп реформалар жасалды. Салаға енгізілген өзгерістердің барлығы дерлік ашықтық пен жариялылыққа негізделіп, сот жүйесіне халықтың сенімін арттыруға бағытталды. Бүгінде заманауи техникалық мүмкіндіктермен жабдықталған, демократиялық заңдылықтарды ұстанған,  түрлі реформалармен халықтың сұранысына сай бейімделген еліміздің сот жүйесі жұмыс істеуде.

 Елімізде енгізілген өзгерістердің кейбіреуіне тоқтала кетсек, «Төрелік» жүйесі сотта қаралатын істердің бірыңғай ақпараттық жүйесі. Ол еліміздің азаматтарының сот қызметіне ыңғайлылығын барынша қамтамасыз етуде. Ал Сот кабинеті электрондық ақпараттық қызметі арқылы сот органдарының онлайн сервисіне қолжетімділік артып, саладағы сот ісін жүргізу жеңілдеді. Ең бастысы адам факторы араласпай көптеген сот қызметін онлайн алу мүмкіндігі артты. Еліміздің кез келген азаматы, заңгер немесе оның қорғаушысы үйден шықпай-ақ кез келген ыңғайлы уақытта сот құжатын, сондай-ақ іс материалдарының мәртебесін қарай алады және сот актісін шығара алады. Бұл да болса еліміздің сот жүйесінің ашықтығының бір дәлелі.

Сондай-ақ қазіргі таңда елімізде сот отырыстары өтетін орындарын, яғни бөлмелерде сапалы бейнежазба, дыбыс жазу құралымен жарақтау міндеті қойылған. Яғни сот отырыстары жариялы түрде арнайы жазба құралдарына жазылып отырады. Атап өтер жайт, оны өзгертуге ешкімнің құқығы жоқ, оның ішінде судья да оған өзгертулер мен түзетулер енгізе алмайды. Жазылған бейне дыбыспен тыңдалып, көзге көрініп тұрады. Сондай-ақ жергілікті соттар осы жазба құралы арқылы қаралған істердің есебін беріп отырады. Бұл өз кезегінде сотқа жүгінген азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін шынайы қорғаудың сапасын одан әрі арттыра түсері анық. Яғни бұл да болса еліміздің сот жүйесіндегі ашықтық пен жариялылықтың бір мысалы.

Соңғы жылдары еліміздің соттары әлеуметтік желіде белсенді болып, кейбір шу туғызған сот отырыстарын қоғаммен талқылап отыруы да әдетке айналып келеді. Тіпті сот шешіміне қарсылық танытқан кейбір азаматтар шағымын қалдыратын Жоғарғы соттың әлеуметтік желіде арнайы парақшасы да ашылған. Бәрі ашық. Жариялы. «Әділетті Қазақстан» құруға ұмтылған еліміздің бұл қадамы халық көңілінен де шығары анық. Сондай-ақ судьялар мен сот қызметкерлері саладағы маңызды тақырыптарға арнап мақала жазып, республикалық немесе жергілікті телеарналарда құқықтық түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, халықтың құқықтық сауатының артуына көңіл бөлуде.

Сала жұмысының ашықтығы туралы адвокат Кәрбай Тасшабаев: «Ашықтық принциптеріне негізделген еліміздің сот жүйесінде көптеген жұмыстар жасалуда. Әсіресе ашықтықты қамтамасыз етуде заманауи ақпараттық технологияның берері мол болып отыр. Мемлекеттік органдар нақты уақыт және жедел жауап беру режимінде азаматтардың ескертпелері мен ұсыныстарын есепке алу үшін заманауи цифрлық технологияларды қолдануға қадам жасап келеді. Бұл сот саласының да ашықтығына айтарлықтай әсер етті. Сот жүйесінің осы технологияға дер кезінде бейімделуінің арқасында әлемді жайлаған пандемия кезінде де сот жүйесінің жұмысы тоқтамады. Еліміздің сот қызметтері еш саспастан қызметін онлайн жалғастырып, онлайн сот отырыстарын ұйымдастыра қойды. Қазірдің өзінде карантин кезінде алған тәжірибені жалғастырып, қашықтықтан сот отырысын өткізу жұмыстары жалғасуда. Сот жүйесін цифрландыру бағытындағы реформаларының мәні тәуелсіз сот төрелігіне сенім арттыру мен сот жүйесінің тек қана азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, заңдылықты қатаң сақтауға және құқықтық тәртіпті нығайтуға бағытталғанын айқын көрсетіп отыр», – дейді.

Заңгерлердің өзі жоғары баға беріп отырған еліміздің сот жүйесіндегі ашықтық – азаматтардың сот жүйесіне деген сенімін арттыратын бүгінгі күннің талабы болып отыр.