Жас буындағы құқықтық нигилизм және оның алдын алу бағытындағы шаралар

Жалпы ақпарат құралдарында 74 000-нан астам жарияланымдар мен сюжеттер болды. Газет-журналдарда – 19 828; теледидарда — 663; радио – 5373; Интернет-ресурстарда, әлеуметтік желілерде – 28 254 хабар таратылды. Әр түрлі аудиториямен өзара әрекеттесудің тиімді тәсілдерін қолдана отырып, мемлекеттік органдар бірқатар іс-шаралар өткізді, олардың жалпы саны 120 000-нан асты, соның ішінде: дөңгелек үстелдер, дәрістер, семинарлар, тренингтер – 36 716; баспасөз конференциялары, брифингтер – 1294; азаматтарды қабылдау, соның ішінде көшпелі, тұрғындармен кездесулер – 82 837; ашық есік күндері – 2232. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің маңызды қызметінің бірі төтенше жағдайлар және азаматтық қауіпсіздік туралы заңнаманы түсіндіру болып табылады. Нашақорлықтың алдын алу және адамдардың жаппай жиналуы бар нысандардың өрт қауіпсіздігін түсіндіру мақсатында 7000-нан астам түрлі алдын-алу шаралары ұйымдастырылды, оның ішінде 490 семинар, 3154 дәріс және 1058 кездесу, 371 дөңгелек үстел, 538 конкурс, 677 спорт жарыстары және 410 басқа іс-шаралар ұйымдастырылған болатын. Денсаулық сақтау және білім беру органдарымен бірлесіп 4,6 мың іс-шара өткізілді. Осы іс-шаралар барысында жасөспірімдер мен жастардың жалпы қамтылуы 357 мыңнан астам адамды құрады.

Ақпараттық-насихат жұмыстары Бірыңғай республикалық медиа-жоспар аясында әртүрлі сайттарда жүргізілді. Сонымен, «Хабар 24», «Қазақстан», «Еуразия бірінші арнасы», «31 арна», «Асыл арна», «СТВ» телеарналарының эфирінде жаңалықтар мен бағдарламаларында да хабар таратылды («100 бизнес Бастау», «Заң сөйлесін», «Маңызды мәселе», «7 күн», «Бетпе-бет», «Сұхбат», «Мәселе» т.б.). Баспасөз құралдарында заң көмегін қолдау және құқықтық жүйені дамыту туралы материалдар жарияланды. Интернет-ресурстарда Мәжіліс пен Парламент Сенатының жалпы отырыстары туралы ақпараттық қолдау көрсетілді. «Орталық коммуникациялар қызметі» РМУ сайтында тиісті ведомстволар басшыларының, Конституциялық Кеңес пен азаматтық қоғамдастық өкілдерінің қатысуымен нормативтік шешімдер мен заңнамалық актілер бойынша бірқатар брифингтер өтті. Ұлттық заңнаманың негізгі бағыттары бойынша материалдар ақпараттық Интернет-ресурстарда орналастырылған.

Мемлекеттік органдардың барлық сайттарында пайдаланушыларға құқықтық мәселелер бойынша ақпарат және түсіндірме материалдар беретін бағандар бар. 2018 жыл ішінде республика бойынша 512 кеңес беру алаңдары (ашық есік күндері) «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы ҰАК АҚ-ның 300 фронт-кеңселерінде, Әділет министрлігінің аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі, «Нұр Отан» партиясының, прокурорлардың және т.б. қатысуымен ұйымдастырылды. 6 мыңнан астам адамды қамтыған 900-ге жуық консультация берілді.

Бизнес-қоғамдастықпен бірге азаматтардың әлеуметтік әлсіз санаттарына кең көлемді заңгерлік кеңес, «Халық заңгері» жалпыұлттық акциясы өткізілді.

2017 жылдан бастап жоғары оқу орындарының білім беру бағдарламаларына «Кәсіпкерлікті құқықтық қолдау», «Кәсіпкерліктің өркендеуі, құқықтық негіздері», «Еңбек қызметінің құқықтық негіздері», «Қоғамдық, сананы жаңғыру және құқықтық мәдениет» пәндері кірді. Мамандықтардың жұмыс оқу жоспарларына «Құқық негіздері», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің негіздері», «Экстремизм мен терроризмге қарсы қылмыстық-құқықтық», «Сыбайлас жемқорлық қылмыстарымен күрес», «Еуразиялық экономикалық одақ шеңберіндегі кедендік саясаттың мәселелері мен құқықтық дамуы» пәндері енгізілді. «Корпоративтік құқық», «Азаматтық дауларды шешудің балама жолдары». Әділет министрлігі және БҰҰДБ және Сыртқы істер министрлігімен бірлесіп жүргізген социологиялық зерттеу нәтижелері бойынша мемлекеттік органдардың құқықтық ағарту жөніндегі қызметіне рейтинг жасалды.

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі азаматтардың өз құқықтарын қалай жүзеге асыратындығы туралы құқықтық білім мен ақпарат алуға қажеттіліктерін анықтау бойынша нұсқаулықтар әзірледі және оларды өз жұмысында басшылық ету үшін мемлекеттік органдарға жіберді. Өйткені, халықтың белгілі бір бөлігінің құқықтық білімі әрқашан қазіргі әлеуметтік қатынастардың мазмұны мен талаптарына сәйкес келе бермейді.

Жастардың құқықтық мәдениетінің артуы мәселенің күрделі сипатына, мекемелер мен министрліктердің жұмысын икемді үйлестіру қажеттілігіне байланысты. Құқық мамандарының, орта және жоғары оқу орындарының оқытушыларының кәсіби дамуын жеделдету, құқық нигилизмі мен қоғамдағы заңсыз мінез-құлық стереотиптерін жою, құқық бұзушылықтың, қылмыстың таралуына ықпал ететін факторлар ретінде, жас ұрпақта белсенді азаматтық ұстаным қалыптастыру, шынайы патриотизм, шынайы және заңға деген құрмет қалыптасуы қажет.

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев жастарға арнаған сөзінде: «Қазіргі жас ұрпақ бүкіл әлемде жұмыс істейтін болады. Жер бетінде қазақтар бармайтын жер бар ма? Егер басқа елдерге, мысалы Африкаға барсаң, өз ережелеріңді орната аласың ба? Сен қазақ екенсің деп, Австралия, Америка және Еуропа елдеріне барған кезде кім мойынсұнбақ? Бүгінгі жастар – әлем азаматтары. Сондықтан ерте жастан әр адамның құқығын құрметтеуге, оларды түсінуге және тыңдауға үйрену керек. Сонда ғана бізді құрметтейтін болады».

Еркежан Арын