Батыс Қазақстандық кәсіпкерлерді қолдауға мемлекеттен 1,5 млрд теңге несие берілді

Нақтырақ айтсақ, Жаңақала, Казталов, Бөкей ордасы, Жәнібек аудандарының 273 адамы мемлекеттің кәсіпкерлік қолдауын алған. Олар қаржының басым бөлігін мал шаруашылығына, ет, сүт өнімдерін өндіруге және сатуға байланысты табыстарға алған.

Мысалы, жергілікті тұрғын Светлана Сариева 8 бас сүтті сиыр сатып алуға мемлекеттен 4 миллион теңге қаржылай қолдау алған.Бүгінде ол сүт өнімдері арқылы тұрақты табыс тауып отыр. Аллағы уақытта Светлана шаруашылығын кеңейтіп, ауыл тұрғындарына жұмыс беруді көздеп отыр.

Жалпы, отандық кәсіпкерліктің жандану тарихын төрт кезеңге бөлуге болады:

Бірінші кезең комсомол ұйымдары жанынан жастардың ғылыми-техникалық шығармашылығы орталықтарының пайда болуы және жұмыс істеуі негізінде қалыптасты. Олардың қызметі делдалдық сипатта болды және ғылыми-техникалық мәселелерді шешуге бағытталды. Әрине, «Комсомол» деп аталатын кәсіпкерлік жаппай сипатқа ие болған жоқ, бірақ көптеген коммерциялық құрылымдар капиталдың бастапқы қорлануын алды. «КСРО-дағы азаматтардың жеке еңбек қызметі туралы» заңның қабылдануы (1987 ж.) жеке кәсіпкерлікті ішінара заңдастырды.

Кәсіпкерліктің қалыптасуының екінші кезеңін 1988 жылғы маусымдағы қабылдаумен байланыстыруға болады. Кооперация туралы Одақ заңы. Бұл кезеңде кәсіпкерлік кең өріс алды.

Үшінші кезең ұйымдық-құқықтық кәсіпкерлікті айтарлықтай әртараптандыруға және кәсіпкерлік қызмет аясын кеңейтуге мүмкіндік берген лизинг, бірлескен кәсіпорындар, банк ісі, шағын кәсіпорындар, шағын кәсіпкерлікті дамыту мәселелері бойынша заңнамалық актілердің қабылдануымен байланысты.

Төртінші кезең КСРО ыдырағаннан кейін жаңа егеменді мемлекеттердің пайда болуымен және кәсіпкерлік туралы өз заңдарының қабылдануымен басталады. Кәсіпкерлік үшін ең тартымды салалар нарықтың қайта сату негізінде кірісті жылдам алуға болатын, ірі капитал салымдарын қажет етпейтін бағыттары болды.

Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы транзиттік кезеңнің қиын және әрқашан қолайлы емес әлеуметтік-экономикалық жағдайында, ауыр макроэкономикалық дағдарыс пен халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуі аясында өтті. Экономиканың мемлекеттік емес секторын қалыптастыру процесі қазірдің өзінде оның серпінді дамуына кедергі келтіретін бірқатар объективті және субъективті қиындықтармен бетпе-бет келіп отыр кәсіпкерліктің кең ауқымды дамуына күшті серпін субъективті қиындықтар қоғамда пайда табу мен баюға қатысты теріс пікірлердің болуымен байланысты. Отандық мамандардың көпшілігінің еңбек дағдылары мен біліктілігі айтарлықтай жоғары болғанымен, нарықтық қатынастарға көшу әлеуметтік нұсқауларды, ойлауды және жұмысқа деген көзқарасты түбегейлі қайта құруды талап етеді бір жағынан, жоғары кәсіби менеджер емес, ал екінші жағынан, ол өз қызметкерлерінде тұрақты мотивацияны тәрбиелеу үшін қажетті әдістер мен механизмдерді пайдалана алмайды. Басқару тәжірибесі жинақталып, ұрпақтан-ұрпаққа беріледі. Жақсы менеджер болу үшін кәсіпкер үнемі оқып, қайта даярлаудан өтіп, өз қызметкерлерінің кәсіби және мансаптық өсуін бақылауы керек. Нарықтық жүйеде мұндай жүйе табысты бизнестің ажырамас атрибуты болып табылады.

Бiрақ кәсiпкерлiктiң қалыптасуының алғашқы жылдарындағы барлық кемшiлiктер мен олқылықтарға қарамастан, ол қазiргi уақытта қоғам өмiрiнде көзге түсетiн құбылысқа айналып, барған сайын тұрақты, сенiмдi позицияларға ие болуда.

Мемлекет өзінің реттеушілік қызметін әкімшілік және экономикалық әдістер арқылы жүзеге асырады. Әміршілдік экономика реттеудің әкімшілік әдістерінің басымдылығымен сипатталады. Нарықтық экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесі, керісінше, экономикалық әдістерді қолдануға негізделген.

Әкімшілік немесе тікелей реттеу әдістері шаруашылық жүргізуші субъектінің таңдау еркіндігін шектейді. Мысалы, өндірілген өнімнің көлемі мен ассортиментін жоспарлаудың директивалық көрсеткіштері немесе тауарлар мен қызметтерге орталықтандырылған бағалар – жоспарлы экономикадағы әкімшілік реттеудің типтік әдістері – кәсіпорынды ресурстарды баламалы пайдаланудан айырады. Керісінше, мемлекеттік реттеудің экономикалық және жанама әдістері кәсіпкерлік таңдау еркіндігін шектемейді. Мысалы, бизнеске салықты азайту немесе айталық, пайыздық мөлшерлемені төмендету өндірісті ұлғайтуға және кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігін арттыруға бағытталған экономикалық реттеудің типтік әдістері болып табылады. Соңғылары басқа таңдау болмағандықтан емес, күрделі салымдар мен өндіріс көлемін ұлғайтады. Олар өздерінің өндірістік бағдарламасын және инвестициялық саясатын таңдауда толық еркін. Салықтарды және дисконт мөлшерлемесін жай ғана төмендету өндіріс пен инвестицияның өсуін бұрынғыға қарағанда тиімдірек етеді. Кез келген жанама реттеушіні пайдалану үшін тиісті мемлекеттік органдардың алдын ала әкімшілік шешімі қажет, мысалы, салық ставкаларын өзгерту туралы шешім, бұл мағынада Орталық банк мемлекеттік облигацияларды сату кезінде салықтық жеңілдіктер беру, кез келген экономикалық реттеушілер көтереді; әкімшілік мөрі. Әкімшілік реттеу әдістері нарықтың табиғатына диаметральді түрде қарама-қайшы келеді, олар сәйкес нарықты реттеушілердің әрекетіне тосқауыл қояды, керісінше, нарықтың сипатына сәйкес келеді. Олар нарық конъюнктурасына тікелей әсер етеді және ол арқылы тауарлар мен қызметтерді өндірушілер мен тұтынушыларға жанама түрде әсер етеді.

Өндірістегі дағдарыстың қысқаруының ауқымын азайту және халықтың өмір сүру деңгейінің апатты құлдырауын болдырмау үшін мемлекет реформалардың бірінші кезеңдерінде, мысалы, шағын топтың өндірісі мен сатылуына әкімшілік бақылауды сақтай алады. ұлттық өндіріс пен жеке тұтынудың негізін құрайтын тауарлар. Нарықтық қайта құрулар тереңдеген сайын, экономикалық жағдай тұрақтанған сайын және реттеудің экономикалық әдістерін меңгерген сайын, мемлекет нарыққа өтудің соңғы кезеңдерінде де оларды қолданудан толықтай бас тартпай, әкімшілік тұтқаларды қолдану аясын толығымен қысқартады ал қалыптасқан нарықтық экономика жағдайында реттеудің әкімшілік әдістерінің маңызы аз емес. Олар, атап айтқанда, монополияға қарсы саясат құралы ретінде пайдаланылады.

Өтпелі кезеңдегі мемлекеттің ең маңызды міндеті экономикалық реттеу әдістерінің тұтас жүйесін құру болып табылады. Осы мақсатта нарықтық экономикаға көшетін барлық елдер несие және салық жүйесін түбегейлі реформалауда.

Нарықтық экономикасы бар елдер үшін дәстүрлі екі деңгейлі банк жүйесі құрылуда, оның шеңберінде Орталық банк экономикалық стандарттар арқылы коммерциялық банктердің кең желісінің қызметін реттейді. Есептік мөлшерлемені айла-шарғы жасау, міндетті резервтер нысандарын өзгерту және коммерциялық банктер үшін белгіленген басқа стандарттар, бағалы қағаздармен операцияларды жүзеге асыру. Орталық банк белсенді ақша-несие саясатын жүргізуге мүмкіндік алады.