БҰҰ құрылғанына 80 жыл: Қазақстанның ұйымдағы рөлі қандай?

1945 жылы екінші дүниежүзілік соғыс аяқталған соң қантөгістен қажыған әлем елдері жер бетінің тыныштығын сақтайтын мықты ұйым қажет екенін түсінді. Осы ойдың жетегінде Біріккен ұлттар ұйымы (БҰҰ) құрылған. Ресми мәлімет бойынша, Біріккен ұлттар ұйымы 1945 жылы КСРО, АҚШ, Ұлыбритания және Қытай арасындағы келісім негізінде құрылған. Біріккен ұлттар ұйымының жарғысы 1945 жылдың 26 маусымында қабылданып, 1945 жылдың 24 қазанында күшіне енді. БҰҰ – жалпы құзыры бар, ашық түрдегі халықаралық, мемлекетаралық әмбебап ұйым.

Біріккен ұлттар ұйымының басты міндеттерінің бірі – халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Бірақ кейінгі жылдары әлемде бұрыннан қалыптасқан тәртіп өзгеріп, көп мемлекетке соғыс қаупі төніп, қарапайым халықтың тыныштығы бұзылып отыр. Оның үстіне, Біріккен ұлттар ұйымының рөлі кеміп, жер бетін бейбітшілікке шақыруға қауқары жетіңкіремей отырғаны байқалады.

Бірақ биыл БҰҰ-ның құрылғанына 80 жыл толады. Осыған орай 2025 жылғы 3 наурызда Алматы қаласында ҚР сыртқы істер министрлігінің Алматы қаласындағы өкілдігі және БҰҰ-ның Қазақстандағы тұрақты өкілдігі бірге маңызды жиналыс өткізді. UN Plaza ғимаратында өткен «Бейбітшілік пен даму жолындағы ынтымақтастық: Қазақстанның БҰҰ-ға мүше болғанына 33 жыл» атты ғылыми-практикалық конференция БҰҰ-ның 80 жылдығына арналған.

Конференцияда ҚР СІМ Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі, министрліктің Алматы қаласындағы өкілдігінің басшысы Жәнібек Әбдрашов, ҚР бұрынғы сыртқы істер министрі, Қазақстанның БҰҰ жанындағы тұңғыш тұрақты өкілі Ақмарал Арыстанбекова және Қазақстандағы БҰҰ Жаһандық коммуникациялар департаментінің өкілі Властимил Самек сөз сөйледі. Сондай-ақ еліміздегі Қытай, Франция және Ресейдің бас консулдары сөз алды.

Тәуелсіз Қазақстан Біріккен ұлттар ұйымына 1992 жылдың 2 наурызы күні, БҰҰ Бас Ассамблеясының 46-сессиясында ұйымның ресми мүшесі болды. Содан бері еліміз БҰҰ туы астындағы барлық бастамаға үн қосып, ұйым жарғысын сақтап келеді.

Алматыда өткен іс-шара да Қазақстанның БҰҰ-дағы орны мен қызметін бекемдей түсері анық. Жиналысқа дипломатиялық корпустың өкілдері, БҰҰ агенттіктерінің басшылары, ғылыми орта өкілдері және халықаралық қатынастар факультеттерінің студенттері қатысты.

Жәнібек Әбдрашов конференцияға қатысқан азаматтарды Қазақстанның БҰҰ-ға мүше болғанына 33 жыл толуымен құттықтап, айтулы дата БҰҰ-ның 80 жылдығымен тұспа-тұс келгенін атап өтті. Сондай-ақ ол Қазақстанның ұйымға мүше болған 33 жылдан бергі жүзеге асырған сыртқы саяси бастамаларына арнайы тоқталды.

Конференция барысында сөз алған спикерлер Біріккен ұлттар ұйымының халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі, адам құқықтары мен тұрақты дамуды ілгерілетудегі рөліне жоғары баға берді. Бірақ мұндай жиналыстарда ұйым жұмысындағы олқылықтар да айтылуы керек деп есептейміз. Әйтпесе, әлемнің әр түкпірін соғыс өрті шарпып, миллиондаған адам туған жерін тастап, бөтен елде бас сауғалап жүргенде халықаралық ұйымдарды көзсіз мақтау ақылға қонбайды. Әр ел дипломаттары БҰҰ жұмысын жандандырып, әлем тыныштығын қалпына келтіруге күш салғаны жөн.

Еламан Өмірхан