Елімізде мүмкіндігі шектеулі жандардың жағдайын жақсартуға назар аударылуда

Елімізде мүмкіндігі шектеулі жандарға берілетін жәрдемақыны ұдайы ұлғайтумен қатар, осы санаттағы азаматтардың тұрмыстық жағдайын жан-жақты жақсартуға да баса назар аударылуда.

Қазақстандағы мүгедектерге әлеуметтік қолдау көрсетудің жан-жақты тәсілі бар, оның ішінде қалалар мен ауылдарда қажетті инфрақұрылымды құру, мүгедектікті алу рәсімдерін жеңілдету, оның ішінде қызметтер мен деректерді цифрландыру арқылы бұл процесті онлайн режиміне көшіру, әлеуметтік көмекті одан әрі жетілдіру шаралары бар. оңалту жүйесі, жұмыспен қамтуды қолдау, білім алуға қолжетімділікті арттыру, қоғамда ерекше қажеттіліктері бар адамдарға құрметпен қарауды қалыптастыру және т.б.

Қазақстанда мүгедектерді әлеуметтік қорғау еліміздің Конституциясымен, «Қазақстан Республикасындағы мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы», «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңдарымен реттеледі. Мүгедектердің өмір сүру сапасын арттыру туралы» және басқа да нормативтік құқықтық актілері. Осылайша, өткен жылы еліміздің заңнамасында «мүгедек» ұғымы алынып тасталды, ол «мүгедек» ұғымымен ауыстырылды, ал «мүгедек бала» сөзі «мүгедек бала» деген сөзбен ауыстырылды.

Сондай-ақ Қазақстан 2015 жылы Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияны ратификациялады және осы Конвенцияның Факультативтік хаттамасына қосылды. Осылайша, ел азаматтары өздерінің экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарын халықаралық қорғауға құқылы. Мүгедектер БҰҰ-ның Мүгедектердің құқықтары жөніндегі комитетіне шағым түсіре алады. Өз кезегінде Комитет мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз ету бойынша тергеу жүргізе алады, ақпарат сұрай алады және ұсыныстар бере алады.

Мұның барлығы ерекше қажеттіліктері бар адамдарға төзімді қоғам құрудың мемлекеттік жүйесін жетілдіруге және еліміздің осы саладағы халықаралық стандарттарға сәйкестігіне ықпал етеді.

Қазақстанда мүгедектердің қандай құқықтары бар?

Мемлекет заңмен азаматтардың осы санатына мына құқықтарға кепілдік береді:

- әлеуметтік қорғау, оның ішінде оңалту, қоғамға интеграциялау;

- әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне қолжетімділікті қамтамасыз ету;

- ақпаратқа қол жеткізуді қамтамасыз ету;

- білім алу, қызмет түрін, оның ішінде еңбекті еркін таңдау;

- Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі;

- кәсіптік оқыту және қайта даярлау, оңалту және жұмысқа орналастыру;

- Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасына сәйкес тұрғын үй;

- денсаулық сақтау, мәдениет, байланыс, көлік және қызмет көрсету ұйымдарын қоса алғанда, мемлекеттік және басқа да ұйымдардағы басым қызмет;

- мүгедектердің шығармашылық қабілеттерін қолдау.

Мысалы, бірінші және екінші топтағы мүгедектер мен мүгедек балалар үшін орта кәсіптік және жоғары кәсіптік білім беретін білім беру ұйымдарында оқуға қабылдау үшін 0,5% мөлшерінде қабылдау квотасы қарастырылған.

Білім беру гранттарын тағайындау конкурстарына қатысу кезінде, сондай-ақ баллдар тең болған жағдайда жоғары білімі бар кадрларды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша студенттерге қабылдау кезінде бірінші және екінші топтағы мүгедектер, мүгедектер балалық шақ, медициналық қорытындыға сәйкес тиісті білім беру ұйымдарында оқуға қарсы көрсетілмейтін мүгедек балалар.

Жоғары оқу орындарына қабылданған мүгедектерге, орта кәсіптік оқу орындарының студенттеріне, білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыстар немесе гранттар бойынша оқитындарға шәкіртақы бойынша жеңілдіктер беріледі.

Мүгедек балаларды жалпы немесе арнаулы мектепке дейінгі ұйымдарда және басқа да білім беру ұйымдарында тәрбиелеу және оқыту мүмкін болмаған жағдайда, ата-аналардың немесе заңды өкілдерінің тілектерін ескере отырып, оқыту мен тәрбиелеу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен үйде жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы. Бұл ретте мемлекет мүгедектерді, бала кезінен мүгедектерді және мүгедек балаларды еліміздің заңнамасында белгіленген тәртіппен олардың білім алу кезеңінде ұстауға арналған шығыстарды толық немесе ішінара көтереді.

Жергiлiктi атқарушы органдар мүгедектер үшiн ауыр жұмыстардағы, еңбек жағдайлары зиянды, қауiптi жұмыстардағы жұмыстарды қоспағанда, жұмыс орындары санының екi-төрт процентi мөлшерiнде жұмыс орындарының квотасын белгiлеу жолымен мүгедектердi жұмысқа орналастыруды қамтамасыз етедi. Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасы. Билік жеке кәсіпкерлікті, шағын және орта бизнесті дамыту арқылы мүмкіндігі шектеулі жандарға қосымша жұмыс орындарын да аша алады. Сонымен қатар, республика заңнамасына сәйкес мүгедектерді жұмысқа орналастыру үшін арнайы және әлеуметтік жұмыс орындары құрылуда. Қажет болған жағдайда мүгедектерге кәсіптік оқыту ұйымдастырылады.

Сондай-ақ бірінші және екінші топтағы мүгедектер үшін аптасына 36 сағаттан аспайтын қысқартылған жұмыс уақыты белгіленіп, кемінде күнтізбелік 6 күн болатын жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы беріледі. Түнгі уақытта жұмыс істеу мүмкіндігі шектеулі адамның келісімімен және денсаулығына байланысты мұндай жұмысқа тыйым салынбаған жағдайда рұқсат етіледі.

Аумақтық бөлімшенің қорытындысына сәйкес еңбек шартын жасасудан бас тартуға немесе жұмыс орнын жоғарылатуға, жұмыс берушінің бастамасы бойынша жұмыстан босатуға, мүгедектік белгілері бойынша оның келісімінсіз мүгедектерді басқа жұмысқа ауыстыруға жол берілмейді. халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органның жағдайы оның кәсiптiк мiндеттерiн орындауға кедергi келтiретiн немесе басқа адамдардың денсаулығы мен қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн жағдайда.

«Қазақстан Республикасындағы мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Заңда да, мысалы, жұмыс беруші мүгедектерге еңбек жарақатын және (немесе) кәсіптік ауруларды өз қаражаты есебінен қамтамасыз ететіні көрсетілген.

жұмыс беруші, кәсіптік оқыту немесе қайта даярлау, оларды жұмысқа орналастыру үшін арнайы жұмыс орындарын құру.

Тұрғын үй мәселесіне келсек, жергілікті атқарушы органдар заң бойынша тұрғын үйді тіркеуге және баспанаға мұқтаж мүгедектерге пайдалануға беруі тиіс. Сондай-ақ жергілікті билік органдары мүгедектерге немесе мүгедектер бар отбасыларға берілетін тұрғын үй-жайлардың арнайы құралдармен және құрылғылармен жабдықталуын қамтамасыз етіп келеді.

Фото: Pixabay