Исабеков­тен қалған арман дүние

Анығында, Исабеков­тің өзі де жамандықты, зұлымдықты әр кейіп­керінің кеудесінде тұншықтырып, жақсылықты, ізгілікті қағаз бетіне бедерлеп, әр жүрекке сіңірген жазушы еді. Міне, енді сол ұлы жүрек те тоқтады.  Қазақтың кейбір мінезіне таңғаласың. Әсіресе осындай қабырғаны қайыс­тырған ауыр қаза үстінде көңіл қоңылтақсытқан дүниелерге іштей күйінесің.

Исабековпен қоштасу рәсімі Қазақ­стан Жазушылар одағында өт­ті. Қара нөпір адам, жастардың көбісі дәлізде, біршамасы сырт­та көшеде тұрды. Мұны көріп «жазушыны неге ақтық сапарға Абай атындағы Қазақ ұлт­тық опера және балет театрынан шығармады екен?» деген ойға қалдық. Қош­тасуға келген, жаназаға жиналған жұрт қаралы жиын өтіп жатқан залға кіре алмай, сүйікті жазушысын ақтық рет көріп, қоштаса алмай ішке мойнын созып, босағадан сығалауға мәжбүр болды. Ол қай кезде де қазақты жазды, қазақтың бітім, болмысын қалыптады. Ұлтының бойындағы оғаш мінезі түзелсе екен деп тезге салды.

Кейде маған «Дерменедегі» Тоқсанбай мен Омаш қазақтың қарама-қайшы жаратылысындай, қазақтың бойында от пен судай шарпысып жатқан кереғар мінезіндей көрінеді. Тоқсанбай­дың қиянат­тан да, қияпат­тан да жанын қалай қызғыштай қорғағаны есіңізде ме?

Түптеп келгенде, бұл Исабековтің қаламгерлік арманы іспет­ті. Бұл әр қазақтың кеудесінде аяғын шалт басса, адамдықтың тізгінін сәл босаңсытса жанын қаритын, жүрегін сыздататын Тоқсанбай­дыкіндей қасиет болса екен деген арман. Немесе «Бейтаныстардағы» Қиясбек. Жауынды күні асығып бара жатса да жол тосқан немерелі әжені қайта қайырылып ала кететін жанашырлық қасиет. Әт­тең біз Исабеков­тің «қазақ түзелсе, мінезі оңалса» деген арманын орындай алдық па екен. Әй, қайдам. Жазушыға арналған ас үстінде ұйымдастырушылар «кәдесый» деп ел тізгінін ұстаған азамат­тарға шапан жапты. Мұны естіп шет­те отырған жастар бір-бірімізге үрпиісе қарадық. «Бұнысы қалай?» деп таңғалдық. Қандай «кәдесый» дегеніңізбен де, астың үстінде дәл бұлай шапан жабу сөлекет көрінді. Сосын тағы бір ақын апамыз сөз кезегі тигенде Мемлекет­тік сыйлыққа бірнеше рет ұсынылып ала алмағанын, алайда өзін Исабеков көзі тірісінде өте жоғары бағалағанын айт­ты...

Осындай жылпың әрекет­терді көргенде, осындай сықсың сөздерді естігенде Исабековті, оның қаламынан туған қазақы кейіпкерлерді ойлайсың, бірден көңілің қоңылтақсып, ішің мұздайды. Тым құрыса Тоқсанбай қарт­тың жанын жегідей жейтін мінезінің бойымызда жұқанасы қалмай бара жатқан жоқ па деп налисың. Иә, мұндайда адамды әртүрлі ой иектейді. Бір анығы, қазақ барда  Тоқсанбай да, Омаш та өлмейді. Бастысы, біздің кеу­деміз Омаштардың моласына айнала ала ма?!

Осының бәрі Исабековтен қалған арман, Исабеков­тен қалған арман дүние еді...

Жақсылық 
ҚАЗЫМҰРАТҰЛЫ