Қызылордалық кәсіпкерлер «Ауыл аманаты» жобасының игілігін көруде

Алайда, «Ауыл аманаты» жобасының аясында аталған қиындықтарды жеңіп, кәсібін дөңгелетіп отрығнадар баршылық. Солардың бірі Қызылордалық Салтанат Ражатова. Ол жылыжай орнатуға мемлекеттен былтыр 8,6 миллион теңге несие алған. Қазіргі таңда 160 шаршы метрге қияр егіліп, 60 келі өнім жиналды.

«Жалпы отбасы жылыжай шаруашылығымен айналысады. Біздің нәтиже жақсы деп ойлаймын. Өнімге сұраныс бар, бұл кәсіпкер үшін ең маңыздысы. «Ауыл Аманаты» бойынша несие беру шарттары өте тартымды. Тек жұмыс істеу керек», - деп бөлісті Салтанат Ражатова.

Сондай-ақ,өңірдегі ең жас кәсіпкерлердің бірі Ғалия Қартабаева алған 5,4 миллион теңгені көліктерге техникалық қызмет көрсету орталығын ұйымдастыруға жұмсады.

«Кімнің өз кәсібін ашқысы келетініне шектеу жоқ», - дейді жас кәсіпкер.

Қазалы ауданында көптеген ауыл тұрғындары түйе шаруашылығымен айналысады, бірақ көп жағдайда тек шикі шұбат сатумен шектеледі.

Жалпы, Қазақстанда соңғы жылдары кәсіпкерлік серпінді дамып келеді, ол жеке және заңды тұлғалардың өз атынан, өз тәуекелімен, мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылатын, пайда табуға бағытталған бастамашылық, дербес қызметі. Қазақстанда кәсіпкерліктің жандануы орын алды.

Шынында да, 1917 жылға дейін елде кәсіпкерлік орын алды, бірақ өндіргіш күштердің даму деңгейінің әлсіздігінен ол ол кезде кең тараған жоқ. Кеңес өкіметі жылдарында экономикалық лексикадан «кәсіпкерлік» ұғымы іс жүзінде алынып тасталды, ал «кәсіпкер» термині теріс қабылданды. Қазір біз бұрынғыдай «кәсіпкерлік», «кәсіпкер» деген сөздерден қашпаймыз. Бүгінде көпшілік өндірістің, нарықтың, демек, жалпы қоғамның дамуын қозғайтын кәсіпкерлік екенін түсіне бастады. Шет елдер кәсіпкерлердің арқасында өркендейді, ал кәсіпкерлер өз елдерінің қолдауының арқасында өркендейді. Кәсіпкер – коммерциялық нәтижеге жету үшін іскер адамдардан алынатын, іштен келетін энергия.

Бүгінгі Қазақстандағы кәсіпкерлік айтарлықтай қиындықтарды бастан өткерсе де, қазірдің өзінде орындалған іс. Ол заңмен қорғалады және дамитын болады. Таңдалған тақырыптың өзектілігі айқын, өйткені кәсіпкерліксіз нарықтық экономика болмайды. Ал біздің елімізде даму сатысында болса да, кәсіпкерлік қоғамдық өндірістің жетекші саласы болатыны сөзсіз.

Нарықтық экономикаға көшу өндіріс құрылымында монополияны жеңуге және бәсекелестікті дамытуға бағытталған түбегейлі қайта құруларды талап етеді. Бұл мәселені шешу әр түрлі меншік нысандарына негізделген кәсіпкерлікті дамытпай әлемдік тәжірибе дәлелдеп отырғандай мүмкін емес.

Бүгінде көпшілік өндірістің, нарықтың, демек, жалпы қоғамның дамуын қозғайтын кәсіпкерлік екенін түсіне бастады. Ел кәсіпкерлердің арқасында, кәсіпкерлер мемлекеттік қолдаудың арқасында өркендеп келеді.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін барлық жағдайлар қарқынды түрде жасалуда, атап айтқанда, елімізде кәсіпкерлікті дамытудың берік экономикалық негізіне айналған мүлікті жекешелендіру бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілді кәсіпкерлікті, шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау бойынша ауқымды шараларды қолданады.

«Кәсіпкерлік: институционалдық-эволюциялық көзқарас», онда кәсіпкерлік сектор қарқынды экономикалық өсудің полюсі ретінде қарастырылады.

Кәсіпкерлік қоғамдық қатынастарды көрсетудің ерекше нысандарының бірі ретінде қоғамның материалдық және рухани әлеуетін арттыруға көмектеседі, әрбір жеке тұлғаның қабілеті мен дарындылығын іс жүзінде жүзеге асыруға қолайлы жағдай туғызады, ұлттың бірлігіне, ұлттың сақталуына әкеледі. оның ұлттық рухы мен ұлттық мақтанышы.

Кәсіпкер ұғымы алғаш рет құлдықтың пайда болу тарихы аренасында құлдардың еңбегін пайдалану мүмкіндігі туып, соғыс экономикалық кәсіпкерліктің қозғалтқышына айналған кезде кездеседі: жаулап алушылардан кейін - генералдар - жаулап алушылар келді - өнеркәсіптік бірінші кәсіпкерлер әскери істермен байланысты болды. Әйгілі афиналық шешен Демосфеннің әкесі 32 құл жұмыс істейтін қылыш зауытының иесі болды. 16 ғасырдың ортасынан бастап кәсіпкерлердің іс-әрекеті кәсіби және өркениетті сипат алды. Байлыққа ұмтылу шексіз пайда алуға деген ұмтылысты анықтайды. Осы кезде акционерлік капитал пайда болып, акционерлік қоғамдар ұйымдастырылады. Ең бірінші болып Ресеймен сауда жасау үшін ағылшын сауда компаниясы құрылды (1554 ж. кейінірек, 1600 жылы Ағылшын Ост-Үнді сауда компаниясы, 1602 жылы - Голландиялық Шығыс Үндістан компаниясы, 1670 жылы - Гудзон шығанағы компаниясы). Кейіннен басқарудың акционерлік нысаны экономиканың басқа салаларына енеді. 17 ғасырдың аяғында алғашқы акционерлік банктер пайда болды.

Бірақ кәсіпкерлік қызметпен айналысқанда адамдар өз қызметінің тереңдігі мен маңызын тек 19-20 ғасырлар тоғысында түсінбеді, кәсіпкерлік институтының маңыздылығы мен рөлін ұғыну басталады.

Сей кәсіпкердің негізгі қызметін өндіріс факторларын: жерді, капиталды және адам факторын, соның ішінде еңбекті ғана емес, сонымен қатар өнім өндіруге және өндіріс процесін ұйымдастыруға қажетті ғылыми білімді үйлестіруде көрді.

Америкалық экономист Дж.Б.Кларк (1847-1938) Сейдің «үштік формуласын» аздап өзгертті. Оның пікірінше, өндіріс процесіне төрт фактор үнемі қатысады: капитал – өндіріс құралдары: өндіріс құралдары және жер – кәсіпкердің қызметі – жұмысшының еңбегі.

Бұл жағдайда әрбір факторға өндірілген табыстың белгілі бір үлесі тағайындалуы керек: капитал капиталистке пайыз әкеледі; өндіріс құралдары – рента, капиталисттің кәсіпкерлік қызметі пайда әкеледі, ал жұмысшының еңбегі оны жалақымен қамтамасыз етеді. Басқаша айтқанда, Дж.Б.Кларк жазғандай: еркін бәсеке еңбекке еңбек жасайтын нәрсені, капиталистерге капитал жасағанды, ал кәсіпкерлерге үйлестіру функциясы арқылы жасалған нәрсені беруге ұмтылады.

Р.Кантильон кәсіпкер міндетті түрде өз ақшасымен ештеңе өндіруге немесе кәсіпкерлік қызметпен айналысуға міндетті емес екенін атап көрсетті. Кантильон экономикадағы кәсіпкерлердің өзара әрекетіне ерекше мән берді. Француз экономисі А.Маршалл (1907-1968) бірінші болып өндірістің үш классикалық факторына (жер, капитал, еңбек) төртінші факторды – ұйымдастыруды қосты. Осы уақыттан бастап кәсіпкерлік ұғымы кеңейіп, оған жүктелген функциялар да кеңейе түсті.