Патернализм және оның маңыздылығы

Патернализмнің маңыздылығын әртүрлі тұрғыдан қарастыруға болады:

Барлық қауіптерден қорғау: денсаулыққа, қауіпсіздікке немесе қоғамдық игілікке қауіп төнген кезде патернализм ақталуы мүмкін. Мысалы, есірткіні қолдануға тыйым салатын немесе көліктерде қауіпсіздік белдігін талап ететін заңдар бұл жарақаттар мен өлімнің алдын алуға көмектеседі деген идеяға негізделген.

Өзіңізді өзіңізден қорғау: Кейбір адамдар ақпараттың жетіспеушілігінен, тәуекелдерді бағалай алмаудан немесе сыртқы факторларға байланысты қауіпті шешімдер қабылдауы мүмкін. Патернализм ақпарат беру, білім беру немесе шектеулер қою арқылы мұндай шешімдерге қарсы қорғаныс ретінде қызмет ете алады.

Әлеуметтік әділеттілік: Патернализм теңсіздікті азайту немесе оларға мұқтаж адамдарға көбірек мүмкіндіктер беру арқылы әлеуметтік әділеттілікті ілгерілету үшін де пайдаланылуы мүмкін. Мысалы, кедейшілікпен күресу жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды әлеуметтік патернализмнің бір түрі ретінде қарастыруға болады.

Сын: Алайда патернализм де сынға ұшырайды, өйткені ол жеке бас бостандығы мен автономиясын шектейді, адамдардың өз шешімдерін қабылдау құқықтарын елемейді және кейде жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Мысалы, кейбіреулер мінез-құлықтың кейбір түрлеріне тыйым салатын заңдарға қарсылық білдіруі мүмкін, олар жеке бостандықтарға кедергі келтіреді деп есептейді.

Жалпы, патернализмнің маңыздылығы контекст пен жағдайларға байланысты. Ол кейбір жағдайларда қауіпсіздік пен әл-ауқатты қамтамасыз ету үшін негізделуі мүмкін, бірақ сақтықпен және жеке адамдардың құқықтары мен мүдделерін ескеру қажет.

Патернализмнің мәні

Батыс демократиясы мен саясатындағы көшбасшылық стильдер әртүрлі және оларды бірнеше жолмен жіктеуге болады. Ең көп таралған екі көшбасшылық стильдер консервативті және либералды. Либералдық көшбасшылық жеке тұлғаның өз бетінше шешім қабылдау құқығын баса көрсететін индивидуализммен сипатталады. Консервативті стильдегі көшбасшылық дәстүрлі көзқарасты ұстанады, онда мемлекеттік шенеуніктердің барлығына жақсырақ деп білетін көзқарасы бойынша шешім қабылдайды. Бұл патернализм деп аталады.

Патернализмнің түрлері

Патернализм жеке бас бостандығына кедергі келтіреді деп жиі сынға алынады. Патернализмнің әртүрлі түрлерін білу бізге патерналистік шешімдердің осы еркіндіктерге қалай әсер ететінін жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Джералд Дворкин патернализмнің әртүрлі формаларын сипаттап, оларды қатты немесе жұмсақ, кең немесе тар, әлсіз немесе күшті, таза немесе таза емес, моральдық немесе әлеуметтік тұрғыдан анықтады.

Патернализм - биліктегілер шешімге тікелей әсер ететін тұлғалардың автономиясын бұзуы мүмкін шешімдер қабылдайтын көшбасшылық түрі. Бұл шешімдер биліктің қоғам үшін ненің жақсы екенін біледі және олардың шешімдері қоғамға пайда әкеліп, оны зияннан қорғайды деген сенім негізінде қабылданады.

Саяси салада патернализм мемлекет ата-аналық биліктің рөлін өз мойнына алғанда, ережелерді белгілеп, азаматтардың өмірін реттейді, бұл олардың келісіміне қарамастан, олардың мүдделері үшін жасалады деген болжаммен пайда болады. Әдетте, мұндай мінез-құлық азаматтардың еркіндіктері мен шешімдер қабылдауға қатысуын шектейтін авторитарлық режимдерге тән.

Медициналық патернализм дәрігер науқасты емдеуге қатысты шешімді пациенттің келісімінсіз немесе тіпті қолжетімді нұсқалар туралы толық ақпаратсыз қабылдағанда пайда болады. Бұл емделушіні ынталандыру үшін балама емдеу әдістерін жасыруды немесе дәрігердің кеңесін орындамаудың салдарын күшейтуді қамтуы мүмкін.

Бизнесте патернализм басшының қызметкерлерге патриархалдық қатынасы түрінде көрінеді, мұнда басшылық олар бағыныштылардың әл-ауқаты туралы қамқорлық жасайды деп болжайды, бірақ сонымен бірге бақылау мен тәуелділікті сақтайды. Құқықтық патернализм азаматтардың игілігі немесе қауіпсіздігі үшін әрекет ету бостандығын шектейтін заңдар мен ережелер түрінде көрінеді. Бұл жеке қалаулар мен бостандықтарға қайшы келсе де, мемлекет белгілейтін шектеулер мен тыйымдарды қамтуы мүмкін.

Қоғамның дамуына, кез келген елдің алдағы саптан көрінуіне кейбір қоғамдық категория әсер етеді. Оның ішінде адамдар топтарының бір бөлігі, яғни еңбек нарығына өз үлесін қоспайтын жандар экономика саласының дамуына ауыртпалық жасайды. Жалпы «масыл» термині нені білдіреді? Қоғам үшін маңызы қандай? Егер ол обьект ретінде қарастырылса қоғамға немесе белгілі бір адамдар тобына жүк немесе ауыртпалық ретінде қабылданатын субьектілерді білдіреді. Адам өз қажеттіліктерін қамтамасыз ете алмаса, өзін өзі ресурспен, жұмыспен қамтамасыз ете алмаса ондай адамдардың әлеуметтенуіне, дамуына мемлекет жауапкершілік алады.

Жалпы, өмірдің әртүрлі салаларындағы патернализм азаматтардың мүдделері мен құқықтарын қорғау мен олардың жеке бас бостандығы мен автономиясын сақтау арасындағы тепе-теңдік туралы сұрақтарды тудырады.

Патернализм қоғамдағы қауіпсіздікті, амандық пен әділеттілікті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Ол зиянды нәтижелердің алдын алуға, суицидтік немесе аутодеструктивті мінез-құлықтан қорғауға, әлеуметтік әл-ауқатқа қолдау көрсетуге және теңсіздікті азайтуға көмектеседі. Жеке бостандық пен автономия туралы сұрақтар патернализм контекстінде туындауы мүмкін болса да, оның зиянның алдын алудағы және әлеуметтік әділеттілікті ілгерілетудегі маңыздылығы даусыз. Дегенмен, жеке тұлғалардың мүдделерін қорғау мен қажетсіз араласулар мен шектеулерді болдырмау арасында тепе-теңдікті сақтау қажет.