«Қазақстан гендерлік саясатты жүзеге асыруда белгілі бір жетістіктерге жетті»

Қазақстанда гендерлік теңдіктің даму болашағы қандай?

Гендерлік теңдіктің рөлін халықаралық қауымдастық елдердің саяси күн тәртібінде айқындаушы фактор ретінде мойындайды. Гендерлік теңдік мәселесі қазіргі уақытта әлемдегі прогресті бағалаудың тиімді құралы болып табылатын негізгі Даму индекстеріне біріктірілген: Адам дамуы индексі, Гендерлік даму индексі, Гендерлік теңсіздік индексі, Тұрақты даму мақсаттарындағы гендерлік индекс, Әлеуметтік институттар және Гендерлік мәселелер индексі, Гендерлік алшақтық индексі және т.б. Бұған гендерлік теңдіктің маңыздылығын жариялайтын құрылымдардың мәртебесі дәлел, соның ішінде БҰҰ, ЭЫДҰ, ДЭФ, Дүниежүзілік банк және т.б. Жанна КАРИМОВА, ҚР Президенті жанындағы стратегиялық зерттеу институтының әлеуметтанулық зерттеулер бөлімінің меңгерушісі:

— Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан гендерлік саясатты жүзеге асыруда белгілі жетістіктерге жетті. Ел іргелі халықаралық актілерді — Әйелдердің ілгерілеуіне арналған Пекин әрекет ету платформасын (1995), БҰҰ Әйелдерге қатысты кемсітудің барлық түрлерін жою туралы конвенцияны (1998), Әйелдердің саяси құқықтары туралы конвенцияны (2000), некедегі әйелдердің азаматтығы туралы конвенция (2000 ж.), Халықаралық еңбек ұйымының тең құнды еңбегі үшін ерлер мен әйелдердің тең еңбекақысы туралы конвенциясы (2000 ж.) және т.б. ратификациялады. Гендерлік саясатты жүзеге асыруда Қазақстан бірқатар елдермен тығыз ынтымақтастықта, халықаралық ұйымдардың: ЮНИФЕМ, ЕҚЫҰ, Халықаралық көші-қон ұйымы, USAID, Британ кеңесі және БҰҰДБ тығыз байланыста. Қазақстанның гендерлік теңсіздікті төмендетудегі жетістіктерін ЭЫДҰ Мемлекеттік басқару және аумақтық даму дирекциясының саясаттанушысы Пинар Гувен бастаған ЭЫДҰ сарапшылары атап өтті, — дейді.

Елімізде гендерлік саясатты тиімді жүзеге асыру үшін институционалдық және құқықтық база құрылған. Қазақстандық қоғам өмірінің барлық саласында гендерлік теңдікті жоғары мемлекеттік деңгейде қамтамасыз ету үшін Гендерлік саясат институты құрылды және Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия табысты жұмыс істеуде. Комиссияның аймақтық бөлімшелері жергілікті деңгейде де жұмыс істейді. Парламент халықаралық стандарттарға сәйкес келетін «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы», «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы» заңдарды да қабылдады. Бұл заңдардың қолданылуы негізінен ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеуге, мемлекет пен қоғамның барлық саласында гендерлік теңдікке жағдай жасауға қатысты негізгі принциптер мен нормаларды белгілеуге бағытталған.

Әйелдердің қатысу институттары – әйелдердің үкіметтік емес ұйымдары – гендерлік теңдік мәселелерін ілгерілетуде маңызды рөл атқарады, олардың саны тәуелсіздік жылдарында айтарлықтай өсті. Бұл көбінесе азаматтық бастамаларды мемлекеттік қолдау шараларымен және әйелдердің мүдделерін ілгерілетуге мемлекеттің қызығушылық танытуымен байланысты.

Бүгінгі таңда Қазақстандағы гендерлік саясаттың негізгі қағидаттары, басымдықтары мен міндеттері 2030 жылға дейінгі отбасы және гендерлік саясат тұжырымдамасында айқындалған. 2019 жылы Тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңі аяқталды, оның нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасында ұлттық және халықаралық тәжірибені жан-жақты есепке алатын жүйелі және талап етілетін гендерлік саясатты мақсатты түрде жүзеге асырылуын, гендерлік теңдікке қол жеткізу өрісі, қазақстандық қоғамның діни және мәдени ерекшеліктерін атап айтуға болады.