Қазақстан қартайып барады -әлеуметтанушы

 Ал мұндай құбылыстардан қазір әлем ғалымдары қорқатын болған. БҰҰ-ның өкілдері «бұл үрдіс мемлекеттің қартайып елде адам капиланың дамымай қалуына апарып соқтырады» деп отыр.

Сарап­шылардың пайымдауынша, кез келген мемлекетте адам капиталы 60 пайыздық межеге жеткенде ол мемлекет өзінен-өзі дамымақ. Ал бұл тұрғыда біздің көрсеткішіміз қандай?! Адам капи­талын дамыту мақсатында отандық идея­лар легі қалай жасақталуда?! 60 пайыздық межені бағындыруға ықылас-бейіліміз қаншалықты?! Осы сауалдарға жауап іздегіміз келген. Бірақ тапқанымыз көңілімізді аса көншіте қоймады. Мәселен, адами капиталды дамытудағы ең бірінші қадам, ол – адамның өмір сүру ұзақтығы және мемлекеттің жас ұрпақпен толығып отыруы. Сауатты адам капиталын жасау үшін ең маңыздысы – осы. Біздегі адам өмірінің ұзақтығы жайында ұлтымыздың денсаулығына жауапты ден­саулық сақтау министрлігі: «Қазақ­стандық­тар­дың өмір сүру ұзақтығы 2018 жылы – 69,01 жас, 2019 жылы 69,6 жасқа артып, 0,59 жылға өсіп отыр», – дейді.  Ресми мәліметтер бойынша Қазақстандағы 65 жастан асқан тұлғалар саны 1,1 миллион адамды немесе тұрғындардың жалпы санының 7,14 пайызын құрайды. Ең қызығы сол,  БҰҰ сарапшылары Қазақ­стан­ды тез қартаюшы мемлекеттер қата­рына жатқызады. Олардың болжамы бойынша 2050 жылы республика тұр­ғындарының 25 пайызын қарт адамдар құрайды. Ал мамандар «расында да қартаюшы мемлекет болудан қорыққан абзал» деседі.

Бұл ретте бізге пікір білдірген әлеуметтанушы Айдар Бекмұхамтеов  былай деді:

– БҰҰ тегіннен-тегін Қазақстанды қартаюшы мемлекеттердің қатарына қосып отырған жоқ.  Қазақстан қартайып барады. Бұл рас. Ресурстық қоры мол Қазақ елі үшін адам капиталын сауатты қалыптастыру идеясының бір бөлігі – бала туу көрсеткішін көбейту. Егер БҰҰ мамандары болжап отыр­ған­дай, 2050 жылы елімізде қарт­тар­дың көрсеткіші 25 пайызға жетсе, онда бұған шынымен алаңдауымыз керек. Қарттық деңгейінің өсуі мем­ле­ке­тімізде еңбекке қабілетті адам­дар­дың көрсеткішінің төмендеуіне апа­рып соғады. Мысалы, қазірде біз «қазақ ғылымы қартайып барады» дегенді жиі айтамыз. Расымен де, біздің қазақ ғылымында еңбек етіп жүргендердің дені – 60-70 жасты құрайтындар. Ғылымда жастардың қарасы тым аз. Біз үшін қай салада бол­сын жастардың жасақталуы өзекті. Бұл адам капиталының сауатты қалып­та­суына оң ықпал етеді. Біздің мемлекетімізде жастардың қа­расы өсер болса, онда елімізде ең­бек белсенділігі, білім алуға деген құл­шы­ныс, іскерлік қарым-қаты­нас­тар­дың нығаюы артады. Демек, қарт­тар­дың орнын үнемі жастар басып оты­ратын бол­са, бұл да – бір құн­ды­лық­тың сақталуы іспетті дүние. Сон­дық­тан нақ қазір біз үшін жастардың еңбекке, саясатқа, ғылымға араласуына жағдай жасап, жастардың өмір сүруін жақсартқан жөн.