Жер қатынастары туралы заңда не өзгерді?

Әзірленген заң жобасының мақсаты – жер заңнамасын жетілдіру, ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді жалға беру институтын реттеу және жерді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды күшейту.

       Республикалық кәсіподақ ұйымы төрағасының орынбасары Нұрлан Өтешев: «Жер қатынастарын реттеу – Қазақстанның тәуелсіздігі мен қауіпсіздігінің өте маңызды мәселесі. Біз мемлекет басшысының бірінші кезекте шетелдік азаматтарға, Қазақстан азаматы емес этникалық қазақтарға жер сатуға тыйым салу мәселесі талқыланып, шешілгеніне қатысты дәйекті саясат жүргізіп көріп отырмыз. Сұрақ, бірінші кезекте, қазақстандықтар үшін жалға беру мерзімі 49 жылға ғана болатынына байланысты және жердің ауысу мүмкіндігінің өзі қатаң бақыланатын болады. Егер біз жермен айналыспасақ, онда ол құндылығын жоғалтады, ал біздің планетамыздағы жер стратегиялық ресурс болып табылады. Сондықтан ол сапалы болу керек. Берілген стратегиялық ресурстың әрқашан тиімді позицияда болуын қамтамасыз ету үшін жер иелері мен жеке тұлғалар жауап беруі тиіс. Ал егер мұндай мүмкіндік болмаса, онда бұл мүмкіндікке ие болғандарға мойынсынып, орын беру керек. Менің ойымша, ауыл шаруашылығына енудің арқасында спекулятивті емес, байсалды, тұрақты түрде жұмыс істегісі келетіндер келеді», – деді.

       Ол сонымен қатар жерді пайдалану мен қорғау жөніндегі мемлекеттік бақылау функцияларын әкімдіктен жерге орналастыру комитетіне қайтару мәселесін де атап өтті. «Бақылау функциясын жергілікті атқарушы органдардан тиісті комитетке беру, сондай-ақ мемлекеттік жер кадастрының интернет-ресурсында жария етілген ауылшаруашылық жер телімдері туралы ақпаратты орналастыру мәселесіне келетін болсақ, осының бәрі жер қатынастары саласындағы ашықтыққа әкеледі деп ойлаймын», – деді Нұрлан Өтешев.

        Естеріңізге сала кетейік, заң жобасына енгізілетін негізгі өзгерістер мен толықтырулар: қазақстандықтар мен қазақстандық заңды тұлғаларға ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді 49 жылға дейін жалға беру құқығын беру, оны жалға беру мерзімі аяқталғаннан кейін жаңа мерзімге ұзарту, сондай-ақ мемлекеттік жерді өтемсіз пайдаланушылар арасында ауыл шаруашылығы жерлерін жалға беру құқығын иеліктен шығару. Бұл ретте оларды пайдалану мерзімі кемінде бес жыл, сонымен қатар жер қатынастары органдарына хабарлау міндетті шарт болып табылады.

      Bazarbek & Partners ЖШС заң фирмасының директоры, жер-құқықтық даулар бойынша заңгер Бақытжан Базарбек мемлекет басшысы қол қойған «Жер қатынастарын дамыту мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңына қатысты пікір білдірді: «Ел президентінің олигархтардың, латифундистердің және бірқатар сыбайлас жемқорлық топтарының кесірінен жер қатынастары туралы жаңа заң жобасын қабылдамауының екі себебі бар еді. Біріншіден, жаңа заң жобасы жер қатынастары саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетеді және көптеген сыбайлас жемқорлық топтардың заң жобасының мәжіліс немесе парламент сенатында қауіпсіз түрде «тоқтап қалуына» әсер етуі мүмкін. Мысалы, үкімет жанындағы жер реформасы жөніндегі комиссия, кейін парламент мәжілісі ұсынған жерді егіншіліктен бау-бақшаға өзгертуге тыйым салу туралы Жер кодексінің 97-бабының қолданыстағы редакциясына ұсынған түзетуді қабылдады. Бұл түзету ауылдық жерлерде бау-бақша мен саяжай құрылысына арналған жер учаскелерінің нысаналы мақсатын өзгертуді сылтауратып, ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді құрылыс мақсатымен ауыл шаруашылығынан алып тастап, бұл кәсіпті жекеменшікке айналдырған аудан әкімдіктерінің адал емес қызметкерлерінің мақсаттарын жояды. Бірақ алынатын ауыл шаруашылығы жерлерінің көлеңкелі айналымы миллиардтаған теңгеге бағаланады, ал көлеңкелі қаржылық топтар заң шығару процесіне әсер етіп, бұл түзетулерді «баяулатуы» мүмкін.

        Ал облыстық және қалалық жер комиссияларының жойылуы ше? Нұр-Сұлтан және Алматы қалалары әкімдерінің орынбасарлары, жер комиссиясының жұмыс тобында талқылау кезінде жер комиссиясының 43-бапқа енгізген өзгертулерін бұрынғы түрінде қалдыруды «жақтады». Жер кодексінің 49-1 ережесіне сәйкес, жер комиссиялары мемлекет пен қоғам үшін диалог алаңы болып табылады.